Gdzie znajdowała się najważniejsza w powstańczej Warszawie barykada? Dlaczego przed „krową” nie należało chować się w bramie? Kiedy Powstanie Warszawskie objęło Puszczę Kampinoską? Dlaczego na powstańczym Murze Pamięci można odnaleźć nazwiska lotników amerykańskich, brytyjskich i kanadyjskich? Na te i inne pytania odpowiadają nasi historycy w książce „Chcieliśmy być wolni. Powstanie Warszawskie 1944” – przekrojowej publikacji o jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski. To książka zarówno dla miłośników historii Powstania, jak i dla osób, które dopiero chciałyby dowiedzieć się, co dokładnie wydarzyło się w Warszawie latem 1944 roku.
„Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać” – słowa te wypowiedział wicepremier polskiego rządu Jan Stanisław Jankowski 1 września 1944 roku, a więc dokładnie w piątą rocznicę wybuchu II wojny światowej. Padły one w sercu Warszawy, o którą od miesiąca walczyli Powstańcy. To właśnie te słowa umieszczono przy wejściu na ekspozycję główną Muzeum Powstania Warszawskiego. Są mottem, które towarzyszy zwiedzającym podczas podróży przez historię 63 dni walk. Słowa Jana Stanisława Jankowskiego zostały także tytułem najnowszej książki wydanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego.
Choć publikacji poświęconych wydarzeniom z sierpnia i września 1944 roku nie brakuje, wiele z nich to specjalistyczne opracowania, przeznaczone głównie dla znawców tematu. Z kolei książki popularnonaukowe zazwyczaj nie obejmują całości zagadnień i brak im nowoczesnej, atrakcyjnej formy.
Pomysł, aby opowiedzieć historię Powstania Warszawskiego, miał kilka źródeł. Część zespołu autorskiego miała okazję uczestniczyć w tworzeniu Muzeum Powstania Warszawskiego i pracować nad jego ekspozycją. Wszyscy zaś przygotowywali dla Muzeum wystawy czasowe i materiały uzupełniające wystawę główną. Nie bez znaczenia były też bezpośrednie kontakty ze zwiedzającymi oraz – przede wszystkim – z Powstańcami. Uświadomiły one konieczność przygotowania opracowania, które odwiedzający Muzeum zabiorą do domu. Czegoś więcej niż zwykły katalog eksponatów lub kartki kalendarza z 1944 roku, które można zbierać na ekspozycji. Celem było zaproponowanie odbiorcom – także tym, których drogi jeszcze nie zawiodły do Muzeum – popularnonaukowego kompendium wiedzy o Powstaniu. Może właśnie ta książka zainspiruje ich do wizyty w Muzeum Powstania Warszawskiego?
Opowieść o jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski przygotowała grupa historyków pracujących w Muzeum Powstania Warszawskiego. Książka stanowi summę ich wiedzy fachowej oraz muzealnego doświadczenia, a także setek godzin spędzonych wśród Powstańców. Dzięki temu powstała publikacja, która pokazuje 63 dni walki z Niemcami na kilku poziomach. Oprócz głównej narracji czytelnicy znajdą tu „piguły” tematyczne, syntetycznie opisujące najistotniejsze problemy i prezentujące biogramy bohaterów wydarzeń. Całość dopełniają fotografie, dokumenty, cytaty i mapy.
Materiał został podzielony na siedem rozdziałów: sześć pierwszych opowiada o tym, jak do Powstania doszło, mówi o przebiegu walk, o Warszawie popowstańczej oraz o późniejszych latach. Ostatni rozdział jest zbiorem krótkich relacji uczestników Powstania.
Przystępny język, atrakcyjna szata graficzna, nieznane wcześniej materiały i fakty – to wszystko wyróżnia książkę na tle innych opracowań dotyczących historii powstańczej Warszawy.
Za przygotowanie publikacji (teksty i wybór zdjęć) odpowiedzialny był sześcioosobowy zespół: Rafał Brodacki, dr Paweł Brudek, Michał Tomasz Wójciuk (wieloletni pracownicy Muzeum Powstania Warszawskiego i autorzy publikacji dotyczących Powstania), Katarzyna Utracka (pracownik MPW, współtwórczyni wystawy głównej Muzeum i autorka licznych opracowań dotyczących Powstania), dr Paweł Ukielski (zastępca dyrektora MPW ds. merytorycznych, współtwórca wystawy głównej Muzeum, autor publikacji dotyczących historii najnowszej), dr hab. Andrzej Zawistowski (prof. SGH, autor kilkuset publikacji naukowych i popularnonaukowych, pracownik Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami Instytutu Pileckiego).
- dr Grzegorz Jasiński, historyk specjalizujący się w historii wojskowości. Autor licznych publikacji naukowych i popularnonaukowych poświęconych historii Polski. Wykładowca Wojskowej Akademii Technicznej.
- dr Łukasz Kamiński, historyk, zajmuje się najnowszą historią Polski. Autor wielu publikacji oraz uczestnik licznych wydarzeń i konferencji z zakresu historii najnowszej. W latach 2011–2016 prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Zdjęcia: Katarzyna Stefanowska/Muzeum Powstania Warszawskiego
Sklep on-line
NOWOŚĆ: „Chcieliśmy być wolni. Powstanie Warszawskie 1944”
