Dirk S. Nel

• Proszę powiedzieć jak się pan nazywa, gdzie i kiedy pan się urodził.

My name is Dirk S. Nel. I was born in Ermelo, in Transvaal, on 2 May, 1917. Nazywam się Dirk Nel. Urodziłem się 2 maja 1917 roku w Ermelo, w Transvaal-u (dzielnica Południowej Afryki).

• Kiedy pan wstąpił do lotnictwa?

Can I just give you a short picture of: when I was at school, Ermelo, it was an entirely Afrikaan speaking community. I grew up speaking three languages: Zulu is the number one language. Until I was the age of four, I only spoke Zulu. Then Afrikaans, then afterwards German. Nakreślę może tło: chodziłem do szkoły w Ermelo, które w całości zamieszkiwała społeczność mówiąca w języku Afrikaans. Dorastałem mówiąc w trzech językach. Zulu jest moim pierwszym językiem. Do momentu ukończenia 4 lat mówiłem tylko w tym języku, później doszedł , Afrikaans, a potem niemiecki. We spoke Afrikaans, but my parents spoke Zulu to me, they spoke Zulu to one another and Afrikaans. But English was never spoken. We had a German community so we also spoke German. Mówiliśmy w języku Arikaans, ale moi rodzice mówili do mnie w Zulu, i ze sobą też rozmawiali w Zulu. Nigdy nie używaliśmy angielskiego. Była tam natomiast społeczność niemiecka, więc mówiliśmy też po niemiecku. I didn’t join the South African force immediately. I wanted to become a doctor. There were only two universities that taught medi, and that was Witz and Cape Town. Nie wstąpiłem do lotnictwa RPA od razu. Chciałem zostać lekarzem, a były tylko dwa uniwersytety, na których wykładano medycynę – Witz (uniwersytet Witwatersrand w Johannesburgu) oraz Cape Town. My English was non-existent, and therefore I couldn’t go to Witz or Cape Town University. Nie mówiłem w ogóle po angielsku, więc nie mogłem zdawać do Witz ani do Cape Town. I then went to Pretoria University, where I took up veterinary surgeon because the first year veterinary surgeon is the same as medicine. Więc zdałem na uniwersytet w Pretorii, gdzie zapisałem się na studia weterynaryjne, ponieważ na pierwszym roku były takie same zajęcia jak na medycynie. I went to university in 1936. Wstąpiłem na uniwersytet w 1936r. I passed the first year. Ukończyłem pierwszy rok. And shortly after I started the second year, my father wrote from Cape Town to tell me the war is coming. I had to get up in the air. I zaraz po tym, jak zacząłem drugi rok, ojciec napisał do mnie z Cape Town, żeby mnie poinformować, że zbliża się wojna. Miałem ją spędzić w powietrzu. I then wrote back to him and said „I cannot manage two things at the same time.” Odpisałem mu wtedy, że nie dam rady robić dwóch rzeczy naraz. He wrote back and he said that I must be a coward. And that he is very disappointed in me. On wtedy odpisał, że jestem tchórzem i że go rozczarowałem. I didn’t want to go to fly because there is a government scheme, a new government scheme, taking people from every city, five people from every city and every university had five people. Nie chciałem latać, ponieważ obowiązywał wtedy program rządowy, zgodnie z którym zaciągano pięć osób, z każdego miasta i każdego uniwersytetu. Two hundred applications came from Pretoria University, they wanted five. Z Uniwersytet w Pretorii przyszło dwieście aplikacji, wybrali pięciu. I weighed less than one hundred pounds. Ważyłem niecałe 100 funtów. My English was non-existent, virtually. W zasadzie nie mówiłem po angielsku. And I had this crocodile skin. I miałem skórę krokodyla. [O której przedtem pułkownik mówił, mianowicie, ma podobno jedną warstwę skóry tylko – zatrzymuje to wodę w organizmie. – od tłumacza.] So satisfied, I applied. And I was one of the five. Zadowolony [że się nie nadaję], złożyłem papiery. Jednak byłem jednym z pięciu, których przyjęto. Then, in 1937 I started flying, still at university. W 1937, będąc wciąż na uniwersytecie, zacząłem latać. I found that coming back from my flying period back into the classroom at 8 o’clock I fell asleep. Jednak po powrocie z lotu o 8 rano zasypiałem w klasie. I realised I couldn’t do both. Impossible. Zrozumiałem, że jest niemożliwe wykonywać te dwie rzeczy na raz. I wrote to my father and I said „I’m bailing out of university” because the flying apparently came quite easily. Latanie nie sprawiało mi żadnych trudności, więc napisałem list do ojca, że rzucam uniwersytet. Let me just fill you in, I had done two hours instruction at the time. And usually instructors telling me that I was killing myself, I was going to kill myself and that I was useless and he was cursing me you know, the big, normal, army language they use and…Do tego czasu zaliczyłem 2 godziny praktyki i moi instruktorzy powiedzieli, że jestem do niczego, że zabiję się latając w ten sposób. Przeklinali na mnie, używając języka typowego dla wojska... So after two hours I told him that I’m full time university, I’m bailing out from the flying. Więc po dwóch godzinach powiedziałem im, że będę studiować w pełnym wymiarze na uniwersytecie i że rezygnuję z latania. So he says it’s not as easy as all that. I had to be tested by the senior officer Colonel Tuscer of the South African Air Force. W związku z czym on powiedział, że te sprawy nie są proste i że zostanę jeszcze przeegzaminowany przez starszego oficera, pułkownika Tuscer’a. He took me up for fifteen minutes, came down and he said I was way above average, but that was my problem. Odbyliśmy piętnastominutowy lot, a po wylądowaniu on stwierdził, że latam nieprzeciętnie, ale że to już mój problem. So I told him: „This is a surprise to me, because the instructor standing next to me, he’s telling that me that I’m useless and I’m going to kill myself.” Powiedziałem, że: „Jest to dla mnie dużym zaskoczeniem, bo instruktor stojący obok mówił, że jestem do niczego i że się zabiję.” So he started to apologise, we became friends afterwards, and we flew back to the training club. It was not an air force base, it was given to private clubs for the training of these selected people. Więc on mnie przeprosił, później zostaliśmy przyjaciółmi. Wróciliśmy do klubu szkoleniowego. Nie była to baza lotnicza, tylko szkolenia tych wybranych osób odbywały się prywatnych klubach lotniczych. When we got to the club he got out of the aircraft, he said „All right, off you go.” So I went solo in two and a half hours. Gdy byliśmy w klubie on wysiadł z samolotu i powiedział: „Dobra, teraz ty.” Więc latałem sam przez dwie i pół godziny. It was then that I decided to leave university. Wtedy zdecydowałem się opuścić uniwersytet. And my father told me that: “you’re on your own now.” Ojciec powiedział: „Teraz jesteś już samodzielnym człowiekiem.” And I got a small job and I flew and wrote all my exams, I completed all the exams, all the training and became a flying instructor as well as my civil aviation license within ten months. Dostałem pracę, latałem i równocześnie zdałem wszystkie egzaminy, ukończyłem szkolenie i zostałem instruktorem latania. W ciągu dziesięciu miesięcy zrobiłem również licencję pilota cywilnego.

• Co się z panem działo jak wybuchła, czy wówczas był już pan w wojsku?

I got the transfer from South African Air Force a month before war broke out, to South African Airways. See, I had applied, as soon as I qualified, I immediately applied for BOAC and for South African Airways. Na miesiąc przed wybuchem wojny zostałem przeniesiony z Sił Powietrznych RPA do Południowo-Afrykańskich Linii Lotniczych. Chodzi o to, że jak tylko zostałem zakwalifikowany złożyłem aplikację do BOAC oraz do Południowo-Afrykańskich Linii Lotniczych. You see, when I qualified I applied for a short service commission that means a three-year period that you can serve in the South African Air Force. That was the first time I got into the South African Air Force. That was in 1938. Gdy zostałem zakwalifikowany, złożyłem podanie na 3-letnią służbę w lotnictwie południowoafrykańskim i zostałem przyjęty. Było to w 1938.

• A czy wybuch wojny we wrześniu 1939 coś zmienił?

No, I was South African Airways, I got the transfer months before the war broke out and my application was accepted for South African Airways. Nie, pracowałem dla Południowo-Afrykańskich Linii Lotniczych. Na kilka miesięcy przed wybuchem wojny moje podanie zostało przyjęte w Południowo-Afrykańskich Liniach Lotniczych i zostałem przeniesiony

• A kiedy pan wrócił do wojska?

Immediately after the war broke out. I was back into South African Air Force, you see. Jak tylko wybuchła wojna z powrotem znalazłem się w lotnictwie wojskowym. And having been an instructor, I was immediately instructing the people on our new bombers, the Junker 86 passenger aircraft that was converted into a bomber. A ponieważ byłem instruktorem, zacząłem prowadzić szkolenia o naszych nowych bombowcach, samolotach pasażerskich Junker 86, które zostały przekształcone na bombowce. When Abyssinia came into the war, or rather Italy came into the war, I pulled all the strings possible and I got out of instruction and I went through the Abyssinian campaign. Jak Abisynia, a raczej Włosi włączyli się do wojny, zrobiłem co w mojej mocy, by zostawić szkolenia i przyłączyłem się do kampanii abisyńskiej.

• I w jakich innych jeszcze działaniach brał pan udział w czasie wojny?

After Abyssinia I was attached temporarily to the Number One Royalists Avian Air Force Ambulance Unit where I took the South African ambulance to do ambulance work in North Africa. Potem zostałem tymczasowo przydzielony do jednostki sanitarnej Królewskich Sił Lotniczych, gdzie latałem ambulansem do Ameryki Północnej.

• Jak się nazywała ta jednostka?

Number 1 Royal Australian Ambulance Unit. Królewska Australijska Jednostka Sanitarna, Numer 1. Before that I did the shuttle service, flying from South Africa to Cairo, taking personnel, and equipment and whatever. Przedtem jeszcze prowadziłem przerzut lotniczy towarów i ludzi z RPA do Kairu. I was also during the flight instructing my co-pilots, that they gave me, to train them at the same time on the route. W czasie lotów ćwiczyłem również pilotów, których mi przydzielili na daną trasę. When I was in the Royal Australian Ambulance Unit the Roadstar, that is the South African ambulance, went unserviceable, and they allowed me to fly the Ambulance 86, that was the Australian Passenger Aircraft that was converted into an ambulance. I then did a lot of work with the Australian aircraft under their command. It so came about that two of us went out and five Donier bombers came back from a raid and they attacked us. I didn’t know about this, but they shot the Australian down and I was on the ground flying low. And next I just heard boom, boom, I looked up. And the first Donier, of course he missed me, how he missed me, I don’t know. In any case I turned and the four of them attacked me one after the other. It was the Himmerland 86. Gdy byłem w jednostce sanitarnej Australijskich Królewskich Sił Lotniczych ambulans Roadstar się zepsuł i pozwolono mi latać Ambulansem 86, był to australijski samolot pasażerski przekształcony na ambulans. Dużo wtedy latałem pod australijskim dowództwem. Miała wtedy miejsce taka sytuacja, że pięć bombowców Donier wróciło z nalotu i nas zaatakowało. Nie wiedziałem wtedy o tym, ale oni zestrzelili Australijczyka. Ja leciałem nisko nad ziemią i nagle usłyszałem ‘bum, bum’! Popatrzyłem w górę. To był pierwszy Donier, ale oczywiście mnie nie trafił, natomiast jak to się stało, że mnie nie trafił, nie wiem. W każdym razie obróciłem się i cztery bombowce zaatakowały mnie jeden po drugim. To były Himmerland 86. After this I said „No more for me.” And I was pulled back and I was then the private pilot of the chief of the air force General Fenter. Po tym stwierdziłem: „Nigdy więcej”. Zostałem ściągnięty z powrotem i zostałem prywatnym pilotem szefa sił lotniczych generała Fentera. I didn’t like it and fortunately general Fenter liked me liked me very much and I said „Please, just get me out of this.” So I was appointed as private pilot to brigadier Headmiller. Nie podobała mi się ta praca, ale na szczęście generał Fenter bardzo mnie lubił, więc gdy go poprosiłem: „Wydostań mnie stąd”, zostałem mianowany na prywatnego pilota brygadiera Headmillera. And that I didn’t like either and I went back to General Fenter and I said „Please, no more of this, let me get out of this.” And I joined 24 Squadron in the air force. And the aircrafts were Bostons. Ale ta praca również mi się nie podobała więc wróciłem do generała Fentera i powiedziałem: „Nie chce już więcej tak pracować. Pozwól mi się stąd wydostać.” Wstąpiłem do 24. Szwadronu sił lotniczych. Samoloty nazywały się Boston. I was pulled out of that for a while to fly general Fenter to all the fighter squadrons. Wyciągnęli mnie stamtąd na chwilę żeby przewozić Fentera do wszystkich szwadronów. […]Ok, and you’re still flying this general to the fighting squadrons? No, I had now completed my tour in 24 Squadron, although I had done quite a number of raids over my quota. And they refused to let me fly any more. So they pulled me back and they said I’d have to go back to South Africa. And I said, now this is another story, if I may put it in, that I went to the head of South African Air Force, colonel ... Skończyłem objazd dla 24 Szwadronu, choć zrobiłem dosyć dużą liczbę lotów ponad przydział. Zabronili mi więcej latać, więc wyciągnęli mnie stamtąd i powiedzieli, że mam wracać do RPA. Więc ja poszedłem do zwierzchnika Południowo-Afrykańskich Linii Lotniczych, pułkownika…I asked colonel Hinderson for his private aircraft, and he looked at me and he said „I don’t want to know what you’re going to do. Take the aircraft and get out of my office.” Poprosiłem pułkownika Hindersona o jego prywatny samolot, on na mnie popatrzył I powiedział: Nie chcę wiedzieć, co masz zamiar zrobić. Weź samolot i wyjdź już z mojego biura.” Then I went to the matron of the South African hospital and I asked her to give one nurse that I knew ten days leave. Poszedłem wtedy do przełożonej szpitala południowo-afrykańskiego i poprosiłem by dała pielęgniarce, którą znałem dziesięć dni urlopu. She was getting ten days leave and she wanted to know what was going on and I said „Pack as minimum luggage as possible, but one essential object that you’ve got to take with you is a toothbrush.” Ona dostała te dziesięć dni urlopu i chciała wiedzieć, co się dzieje. Powiedziałem do niej: „Weź jak najmniej bagażu, jedyna zasadnicza rzecz, jaką musisz ze sobą wziąć to szczoteczka do zębów.” Now, we took the colonel’s private aircraft and we loaded our bed rows, and the food, and prime stove and all the necessary things, and for ten days we visited various old airfields that the Germans had and we had and the Germans had etc. Wzięliśmy prywatny samolot pułkownika, załadowaliśmy coś do spania, jedzenie, piecyk i inne niezbędne rzeczy, i przez 10 dni lataliśmy na różne stare lotniska, które raz były w rękach niemieckich, raz w naszych. And at one airfield there was a lot of equipment that the Germans had left and there was a Junkers 88, a bomber. Na jednym z lotnisk była dużo sprzętu pozostawionego przez Niemców, między innymi bombowiec Junkers 88. When I got back to Cairo, I approached the colonel Hinderson again and said the aircraft is safe back. Kiedy wróciłem do Kairu, poszedłem jeszcze raz do pułkownika i powiedziałem, że jego samolot jest cały z powrotem. „And I’ve got another request, I want a three-tonne lorry and I’ve got eight names of engineers, aircraft engineers.” He said „What do you want now?” „Mam jeszcze jedną prośbę. Potrzebuję trzy-tonową ciężarówkę i nazwiska ośmiu mechaników lotniczych.” A on na to: „A teraz co jeszcze zechcesz?” So we loaded up and we repaired this Junkers 88. Załadowaliśmy ciężarówkę i naprawiliśmy tego Junkers’a. While testing it, and I opened up, took off and flew beautiful. Żeby go przetestować, otworzyłem go i wystartowałem. Latał pięknie. Now the German markings are still on so the one engineer standing behind me tapped me on the shoulder and he said „E is for empty, not for enough.” The fuel gage was empty. Samolot miał wciąż niemieckie oznaczenia i inżynier za mną poklepał mnie po ramieniu i powiedział: „E oznacza ‘pusty’, nie ‘wystarczający’.” Zbiornik był pusty. Mosebetu was close by so I went straight for Mosebetu, still forgetting that this is a harbour and has an airfield and keep forgetting about the German markings still being on the aircraft. Mosebutu, port z lotniskiem, było w pobliżu, więc zacząłem się na nie kierować, zapominając że samolot ma wciąż niemieckie znaki. All I saw was guns firing. I put the wheels down and the flaps up and landed and as we get out of the aircraft, they’re standing there with the machine gunsNagle widzę jak otwierają do mnie ogień. Postawiłem koła i płaty i wylądowaliśmy. Gdy wysiedliśmy z samolotu byliśmy otoczeni przez karabiny maszynowe. In any case I flew that aircraft to South Africa and it was placed in the War Museum. W każdym razie poleciałem tym samolotem do RPA i tam został umieszczony w Muzeum wojny.

• Jak się pan dostał do 31 dywizjonu?

Well, this is a long story. According to your faces I did enjoy the war. I did shuttle service again, and I got back say, in April 1943 and then I did shuttle service.To długa historia. Jak wasze miny słusznie pokazują, podobało mi się na wojnie. Około kwietnia 1943 wróciłem i znów robiłem przerzuty lotnicze. I had the rank of major then. Wtedy byłem już w stopniu majora. And in April 1944 the South African Air Force got its first heavy bombers squadrons. And they were Liberators.I w kwietniu 1944 roku Południowo-Afrykańskie Siły Lotnicze dostały po raz pierwszy ciężkie bombowce. To były Liberatory. And I had the honour then of forming and commanding the first heavy bomber squadron of the South African Air Force. I miałem zaszczyt utworzenia i dowodzenia pierwszym szwadronem ciężkich bombowców Południowo-Afrykańskich Sił Lotniczych. But it turned out to me a very say and very tragic incident, situation, was that all my friends, some of them where pre-school friends, and university friends, air force friends, they all when they heard I got the squadron, they all applied to come to 31 Squadron. And they were all lost.Wszyscy moi przyjaciele z lotnictwa, niektórzy z nich jeszcze z czasów przedszkolnych, a także przyjaciele ze studiów, wstąpili do 31 Szwadronu, gdy dowiedzieli się, że nim dowodzę. Okazało się to tragiczne, bo wszyscy niestety stracili życie. Our losses were from the start extremely heavy because we were doing work, to my mind, that the Liberator was not suited for that type of work.Od początku mieliśmy bardzo duże straty, ponieważ wykonywaliśmy pracę, do której, według mnie, Liberator nie był przystosowany. I would like to make it clear that the South African Air Force got its regional equipment from either Britain or from America, really.Chciałbym podkreślić, że sprzęt, który mieliśmy, otrzymywaliśmy ze Stanów Zjednoczonych lub Anglii. But after we got the equipment, we were left on our own. We had to steal, scrounge, Ale, jak już go otrzymaliśmy, to już nikt żadnego wsparcia nam nie dawał. Musieliśmy kraść, kombinować. We were allowed one bottle of hard tech (hard liquor - brandy or gin or whatever), whisky a month per officer. Był przydział jednego litra whisky lub innego takiego bardziej procentowego trunku na miesiąc na osobę. We had at that a hundred and twenty officers. Mieliśmy wówczas około stu dwudziestu oficerów. I told the quarter master officer and the adjutant „Cook you books and bend for a hundred and fifty bottles of hard tech.”W związku z tym dałem rozkaz kwatermistrzowi i adiutantowi: „Rób co możesz, kombinuj, ale musi być co najmniej sto pięćdziesiąt butelek alkoholu.” See, the adjutant, who was in Africa before the war, he said „Are we going on a drinking spree?”Adiutant, który był przed wojną w Afryce, mówi „Czy to się szykuje wielkie pijaństwo?” So I said „This liquor is not for drinking, this liquor is because the American had now high tech.” Two bottles of high tech got us a brand new engine. Amongst other things.Ja na to mu odpowiadam: „Ten alkohol nie jest do picia, potrzebujemy go dlatego, że Amerykanie mają nowoczesny sprzęt.” Za dwie butelki alkoholu mogliśmy dostać między innymi nowiuteńki silnik. We got food, Americans had wonderful food. Absolutely fantastic. A także jedzenie. Amerykanie mieli wspaniałe jedzenie, fantastyczne. But that really got us everything that we needed. Dzięki temu alkoholowi mogliśmy wszystko dostać od Amerykanów.

• Proszę powiedzieć, ile samolotów i pilotów liczyła pana jednostka w tym okresie lata 1944 we Włoszech.

We had twenty aircraft. Dwadzieścia samolotów. Eight flying crew per aircraft.Ośmiu członków załogi na samolot. Well, you got ground personnel, you had your quarter master stores, that is your food stuff, and blankets and whatever.Poza lotnikami była jeszcze obsługa na ziemi, a także pracownicy magazynów kwatermistrzostwa, gdzie było przechowywane jedzenie, koce i inne.

• Byliście pod rozkazami Anglików?

No, South African command. Nie, byliśmy pod południowoafrykańskim dowództwem. The group 205 was brigadier Durrant, he was a South African. Dowódcą grupy 205 był brigadier Durrant, Południowoafrykańczyk. We were allied, we were not under the RAF direct command. We were under the allied command. Byliśmy w sojuszu, więc nie byliśmy pod dowództwem RAF-u, tylko pod sojuszniczym dowództwem.

• A czy miał pan w czasie wojny, czy może nawet wcześniej, do czynienia z Polakami?

Not at all, no. Sorry, sorry, sorry.Niestety, nie. Przepraszam. I did have, one of the prominent Polish Royal houses, the name’s gone, he was prince, in any case, I knew him, he did some work, came to South Africa Choć.. znałem członków jakiejś arystokratycznej rodziny, nie pamiętam w tej chwili nazwiska, on był księciem.

• A czy interesował się pan sytuacją polityczną Europy?

Not at all, politics is out, it’s always been out for me. Nie, polityka mnie nigdy nie interesowała. If I may – my father was against the war.Mój ojciec był przeciwnikiem wojny. General Smutz was in command and my father was a friend of General Smutz’s.Był przyjacielem generała Smutz’a, który był naczelnym wodzem. And he wanted to discuss certain issues and he took me along. And when general Smutz saw me, of course he knew my father was against the war and he said to my father „What is he doing in uniform?” Generał Smutz chciał porozmawiać o pewnych kwestiach i wzięli mnie raz ze sobą. On wiedział, że mój ojciec jest przeciwny wojnie, więc jak mnie zobaczył w mundurze, zapytał: „Dlaczego on jest w mundurze?” So my father said „Well he’ll answer the question himself.”Na to mój ojciec powiedział: „To niech on już sam odpowie na to pytanie.”

• Więc nie orientował się pan szerzej gdzie jest Polska, co tutaj się dzieje? Nie miał pan większej wiedzy na ten temat?

None at all. W ogóle.

• Jak i kiedy dowiedział się pan o wybuchu Powstania?

Virtually the day we were called upon to see if we could assist, to fly supplies to Warsaw. Dopiero wtedy, kiedy nam powiedziano, że trzeba będzie lecieć i dostarczyć towar do Warszawy.

• A kto powiedział i kto wydał takie polecenie?

This came from headquarters, from brigadier Durrant from 205 Group. To przyszło z kwatery głównej, od generała Durranta, dowódcy 205 Grupy.

• A kiedy to było?

I can’t give you the exact date, but that was in the middle of August somewhere. I think it came about when the Poles asked for assistance.Dokładnie nie pamiętam, ale to było w połowie sierpnia. Myślę, że wtedy, gdy Polacy poprosili o pomoc.

• Jak przedstawiono panu tą pracę, którą mieliście wykonać?

Well, we were told to fly to Warsaw, we wrote out a route. I immediately said „Where are the Russians?” and the Russians were reported to be on the Vistula.Kazano nam polecieć do Warszawy, rozpisaliśmy trasę. Natychmiast zapytałem: „Gdzie są Rosjanie?” i powiedziano mi, że są na Wiśle. I suggested to be asked for an airfield as close as possible to the Russian territory. Poprosiłem, zasugerowałem, żeby zidentyfikować jakieś lotnisko jak najbliżej terenu sowieckiego. So that we could fly maximum supplies. Tak, byśmy mogli dostarczyć jak najwięcej. That was refused. Odmówiono nam tego. We had to work out maximum supplies with sufficient fuel and we were allowed only ten minutes for reserve fuel. Musieliśmy dostarczyć maksymalną ilość dostaw na paliwie, jakie mieliśmy, a mogliśmy tankować tylko przez 10 minut. The nine hours flight there and back we spent about eight hours, eight and a half hours over heavily defended enemy territory. Z dziewięciu godzin drogi tam i z powrotem osiem i pół godziny spędziliśmy nad silnie strzeżonym terytorium nieprzyjaciela. My words were at that time „It’s a mission impossible.”Stwierdziłem wtedy: „To misja nie do wykonania.” […]When we started being busy with the uprising, I immediately said „I’m going.”W związku z tym, kiedy to zadanie było do wykonania, chciałem jak zwykle lecieć. And they refused. A oni odmówili. And the first words when they went and some of them came back, and then I said „I am now definitely going.” Po pierwszej grupie, która powróciła oczywiście z dużymi stratami, powiedziałem „Teraz to ja już muszę na pewno lecieć.” And the wing commander colonel Williams said „If you’re going, I’m also going.” But I said “Then we’ve got to keep it a secret.”Na co dowódca drugiego skrzydła, pułkownik Williams, powiedział: „Jeżeli ty lecisz, to ja też lecę.” Na co ja powiedziałem: „Ale musimy to zachować jako sekret.”

• Pan był przeciwny wykonywaniu tych lotów do Warszawy. Wyrażał pan sprzeciw aktywny.

No, that comes later. That comes later. That comes later. In the beginning, that is why I said I wanted to go, because I said the losses are too high. Our intelligence is not correct. To było później. Na początku, to był powód dla którego chciałem polecieć, bo straty były za wysokie. Nasz wywiad źle działał. That is why I wanted to go, I was refused to fly. General Williams and myself did the briefing, we got into the aircraft, and Jimmy Durrant came along and he got us off.I dlatego właśnie chciałem tam polecieć, ale mi odmówiono. Porozumieliśmy się z generałem Williams’em, wsiedliśmy do samolotu, ale wtedy przyszedł Jimmy Durrant i wyrzucił nas. The question that you asked that I was against the Warsaw. It came about when Churchill said that military wise, it is of no importance, it is for the political future. Wracając do pytania, czy byłem przeciw Warszawie – to miało miejsce, gdy Churchill powiedział, że cała ta akcja nie ma znaczenia militarnego, natomiast chodzi tu przyszłość polityczną. I said that Churchill must risk his own life for his own political future, and not expect voluntary South Africans.Wtedy stwierdziłem, że Churchill powinien ryzykować swoje własne życie dla celów politycznych, a nie wysyłać południowoafrykańskich ochotników. Of course we carried on. We still supplied and went to Warsaw after that. That is a statement, that was my objection, but not actively. Nie powstrzymywało nas to oczywiście od wykonywania rozkazu, nadal dostarczaliśmy dostawy do Warszawy. Takie było moje oświadczenie, mój protest, ale nie aktywny.

• A proszę powiedzieć, ile takich lotów wykonali pana podkomendni?

Unfortunately I can’t even hope to quote how many, and our losses too, I can’t remember. It’s all on record, in any case. Niestety, nie pamiętam, to wszystko jest w każdym bądź razie zapisane.

• I jakimi samolotami lataliście?

Liberators B-24.B-24 Liberator.

• A czy pamięta pan jakie ponieśliście straty w ciągu całej tej akcji, po tych dwóch miesiącach?

No, unfortunately that is also a figure I wouldn’t like to quote. Nie, niestety nie jestem w stanie sobie przypomnieć. […]

• Z jakimi wrażeniami piloci wracali z takiego lotu?

Well they just said it was…, from the moment they went in it was a blank until they managed to pull away. I can fully appreciate and I did fully appreciate that because of the work I did in the Western Desert. What it was like to go in at four hundred feet, with your flaps out, and one hundred and fourty kilometers, so even with a pin shooter you could hit the rear light. It was incredible. But they came back, and those that came back, they went again. Po wejściu do samolotu nie mieli specjalnych wrażeń, aż do momentu, gdy ruszali z miejsca. W pełni to rozumiałem dzięki pracy, jaką wykonywałem na Pustyni Zachodniej. Wiedziałem, co to znaczy lecieć na wysokości czterystu stóp, z rozłożonymi płatami, z prędkością 140 kilometrów, tak że można by trafić śrutem w tylne światło. To było niewiarygodne. Ale oni wracali, a ci którzy wrócili lecieli ponownie.

• Czy pan wie, co piloci zabierali jako to zaopatrzenie ze sobą?

No.Nie. We’ve got to free load it with whatever it was required. Ładowaliśmy samoloty tym, co było konieczne.

• Czy zdawał sobie pan sprawę z tego jak te wasze loty są tutaj oczekiwane w Warszawie?

Yes, I fully appreciated the fact because after the Russians pulling back from the position that we got from intelligence, that they were right on the Vistula, and they weren’t there, they were quite a number of kilometres further east. Tak, w pełni doceniałem tan fakt, bo mieliśmy informację od wywiadu, że Rosjanie się wycofali znad Wisły, że są wiele kilometrów na wschód.

• A czy mógłby pan powiedzieć z perspektywy dzisiejszej, jak pan ocenia tą operację i swój udział, swoich podkomendnych?

To me it was incredible that the people that rose up in Warsaw were not a military unit. They were civilians.Dla mnie niezwykłą sprawą, że ludzie, którzy brali udział w Powstaniu nie byli jednostką wojskową, że byli to cywile. And when they were caught, they were shot because they had no protection under the Geneva Convention, because they were civilians, and children, and women.A jak zostali złapani, byli rozstrzelani ponieważ nie byli objęci Konwencją Genewską, byli to cywile, kobiety, dzieci. That is why, as I said once in Johannesburg at our commemoration that we that served in 34 and 31 Squadron are so vastly honoured.I dlatego, na jednym z naszych corocznych uroczystości w Johannesburgu powiedziałem, że dla nas, którzy walczyli w 34 i 31 Szwadronie, był to wielki honor. That we are included in the heritage of this brave nation. W ten sposób przedostaliśmy się do annału historii Polski.

Warszawa , 2 sierpnia 2006 roku
Rozmowę prowadziła Magdalena Miązek