Pseudonim:
"Grażyna"
Data urodzenia:
1925-01-02
Data śmierci:
2021-11-19
Funkcja:
sanitariuszka
Stopień:
strzelec z cenzusem
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Eugeniusz - Eugenia z domu Ręczkowska
Wykształcenie:
Przed wojną uczennica Państwowego Gimnazjum i Liceum Żeńskiego im. Juliusza Słowackiego przy ul. Wawelskiej 46. W tej samej klasie z Marią Więckowską (późniejsza "Marysia" w batalionie "Zośka"), Hanną Wichrowską, Mirosławą Czerwińską, Wacławą Godziszówną (późniejsza "Wacka" w batalionie "Parasol"). Podczas okupacji uczennica tajnych kompletów w tym samym Gimnazjum; maturę uzyskała wiosną 1943 roku. Przed Powstaniem Warszawskim zaliczyła I rok studiów na Wydziale Prawa Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego. Po wojnie magisterium w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Do Armii Krajowej wprowadzona we wrześniu 1942 r. Przysięgę złożyła przed "Jagienką" (Anna Danuta Staniszkis) w jej mieszkaniu przy ulicy Kieleckiej 46. Szkolenie wojskowe i sanitarne odbywała w Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej 26. Przydział w lipcu 1944 r. - V Obwód Mokotów Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - WSK (Wojskowa Służba Kobiet) - sanitariat.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Przed wojną i w okresie okupacji niemieckiej, do 1 sierpnia 1944 r. mieszkała w Warszawie przy ul. Narbutta 38.
Miejsce koncentracji przed godziną "W":
Warszawa, ul. Kielecka 46 m 4 - mieszkanie "Jagienki", komendantki Sanitariatu WSK Warszawa-Mokotów.
Oddział:
"Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - V Obwód Mokotów - 4. Rejon - następnie przydzielona do sanitariatu pułku KG AK "Baszta": szpital polowy przy ul. Malczewskiego 18.
Szlak bojowy:
Mokotów. Od 1 do 5 sierpnia 1944 r. była sanitariuszką w punkcie sanitarnym V Obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu AK przy ulicy Kieleckiej 46. O godzinie "W", jako sanitariuszka uczestniczyła w szturmie na budynki SGGW przy ul. Rakowieckiej 4 (SS-Stauferkaserne). Po załamaniu się kolejnych ataków przedarła się w zwartej grupie kilku sanitariuszek na południowy Mokotów. Od 5 do 20 sierpnia opiekowała się rannymi w szpitalu powstańczym utworzonym przy Szpitalu ss. Elżbietanek (filia na ul. Malczewskiego 18). Po zranieniu (20.08.44) została odcięta od macierzystej jednostki. Po opanowaniu Służewca przez Niemców wypędzona z Warszawy z ludnością cywilną.
Odniesione rany:
20 sierpnia 1944 r. postrzelona w nogę na ul. Dolnej róg Piaseczyńskiej. Opatrzona w "Blaszance", przeniesiona przez koleżankę "Stefanię" (Stefania Reszke) do szpitala polowego przy ul. Malczewskiego 18. W dniu 28 sierpnia 1944 r., ze względu na infekcję rany, przeniesiona do domu jednej z pielęgniarek - pani Dobronockin - na Służewcu, za ulicą Woronicza.
Losy po Powstaniu Warszawskim:
We wrześniu 1944 r., po upadku Mokotowa, wypędzona z ludnością cywilną przez Ochotę w kierunku Pruszkowa. Uciekła z kolumny marszowej. Ukrywała się najpierw w Helenowie, a od października w Skolimowie pod Warszawą, w domu państwa Paulinków przy ul. Prusa 6.
Losy po wojnie:
W styczniu 1945 r. powróciła do Warszawy. Po "wyzwoleniu" stolicy nie mogła już wrócić do swojego mieszkania przy ul. Narbutta 38, które jako jedyne w kamienicy, zostało doszczętnie spalone. W latach PRL nie ujawniła się ani przed "Komisją Likwidacyjną b. AK", ani później. W rezultacie tej przezorności nie była represjonowana jako żołnierz Armii Krajowej i uczestniczka Powstania Warszawskiego. Ujawniła się dopiero po roku 1989. Ukończyła studia w Szkole Głównej Handlowej. Wieloletni redaktor w Państwowym Wydawnictwie Ekonomicznym, następnie kierownik redakcji. Członek Środowiska Pułku AK "Baszta". Współredaguje "Sylwetki kobiet - żołnierzy" w serii: "Służba Polek na frontach II Wojny Światowej" wydane przez fundację "Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz WSK" w Toruniu z inicjatywy gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej "Zo", we współpracy m.in. z Krystyną Kabzińską, Izabelą Nowicką-Kuczyńską, Ewą Orlikowską-Krasnowolską, Haliną Lipską-Koziołową, Janiną Sikorską i innymi.
Odznaczenia - awanse:
Krzyż Armii Krajowej. Awansowana do stopnia podporucznika WP (w stanie spoczynku)
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, archiwum rodzinne Marii i Marty Kozłowskich
Archiwum Historii Mówionej:
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Zdjęcie z lat okupacji

Zdjęcie z lat okupacji

Niedzielny spacer z rodzicami - Warszawa, lata 30.

Niedzielny spacer z rodzicami - Warszawa, lata 30.

Rok 1937

Rok 1937

Rok 1937 - Zosia w czarnej sukience po prawej

Rok 1937 - Zosia w czarnej sukience po prawej

Zosia Gaczołówna w ZOO - rok 1939

Zosia Gaczołówna w ZOO - rok 1939

Zdjęcie konspiracyjne: widok z balkonu Zosi przy ul. Narbutta 38 na budynek I Miejskiej Żeńskiej Szkoły Rękodzielniczej przy ul. Kazimierzowskiej 60, w latach okupacji zamienionej na koszary jednostki SS. 1 sierpnia 1944 r. obiekt pod kryptonimem "Basy" bezskutecznie zaatakowały kompanie batalionu "Bałtyk" pułku KG AK "Baszta".

Zdjęcie konspiracyjne: widok z balkonu Zosi przy ul. Narbutta 38 na budynek I Miejskiej Żeńskiej Szkoły Rękodzielniczej przy ul. Kazimierzowskiej 60, w latach okupacji zamienionej na koszary jednostki SS. 1 sierpnia 1944 r. obiekt pod kryptonimem "Basy" bezskutecznie zaatakowały kompanie batalionu "Bałtyk" pułku KG AK "Baszta".

Matura na tajnych kompletach - wiosna 1943 r. - Zosia w czarnej sukience pierwsza z prawej

Matura na tajnych kompletach - wiosna 1943 r. - Zosia w czarnej sukience pierwsza z prawej

Zofia i Czesław Kozłowscy po ślubie - Wisła 1948

Zofia i Czesław Kozłowscy po ślubie - Wisła 1948

Zofia i Czesław Kozłowscy - Łazienki 1948

Zofia i Czesław Kozłowscy - Łazienki 1948

Zofia i Czesław Kozłowscy - 1948

Zofia i Czesław Kozłowscy - 1948

Z córką Marią - 1954 r.

Z córką Marią - 1954 r.

1955

1955

Zdjęcie z serii portretów Powstańców Warszawskich wykonanych w ramach projektu "1944/70/2014" realizowanego przez grupę WWPHOTO dla uczczenia 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Powstania Warszawskiego, 22.07-04.08 2013.

Zdjęcie z serii portretów Powstańców Warszawskich wykonanych w ramach projektu "1944/70/2014" realizowanego przez grupę WWPHOTO dla uczczenia 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Powstania Warszawskiego, 22.07-04.08 2013.

Nasz newsletter