Władysław Bartoszewski

"Teofil"

-

plutonowy

Warszawa

Władysław - Beata z domu Zbiegniewska

Absolwent Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie (1937) oraz Liceum Humanistycznego Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego "Przyszłość" w Warszawie. Maturę zdał w maju 1939 r. Od października 1941 r. do początku 1944 r. studiował polonistykę na Wydziale Humanistycznym Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1941 r. za pośrednictwem Hanny Czaki, nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej. VI Oddziałowi BiP (Biuro Informacji i Propagandy) Komendy Głównej AK przekazał latem 1941 r. sprawozdanie ze swojego pobytu w KL-Auschwitz (wrzesień 1940 - kwiecień 1941). Latem 1942 r. włączył się w działalność Frontu Odrodzenia Polski (FOP) - konspiracyjnej katolickiej organizacji społeczno-wychowawczej i charytatywnej, kierowanej przez Zofię Kossak. W sierpniu 1942 r. został żołnierzem Armii Krajowej. Pracował jako referent w Podwydziale "P" VI Oddziału (BiP) KG AK. Od września 1942 zaangażował się z ramienia FOP w działalność Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom "Żegota" (od 4 grudnia 1942 działającego jako Rada Pomocy Żydom "Żegota" przy Delegaturze Rządu RP na Kraj), był członkiem "Żegoty" do wybuchu Powstania Warszawskiego. Od listopada 1942 r. do września 1943 r. pracował jako sekretarz redakcji katolickiego miesięcznika "Prawda", organu prasowego FOP, zaś od jesieni 1942 r. do wiosny 1944 r. był redaktorem naczelnym katolickiego miesięcznika "Prawda Młodych", również związanego z FOP. W listopadzie 1942 r. został zastępcą kierownika Komórki Więziennej Wydziału Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj (DR). W lutym 1943 r. rozpoczął pracę na stanowisku referenta informacyjnego i zastępcy kierownika Referatu Żydowskiego Departamentu Spraw Wewnętrznych DR Witolda Bieńkowskiego ps. "Wencki”. W ramach działalności w "Żegocie" i Referacie Żydowskim zajmował się współorganizowaniem pomocy dla uczestników powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943.

Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - Placówka Informacyjno-Radiowa "Anna" (radiostacja "Anna"), ul. Marszałkowska 62. Był adiutantem dowódcy placówki i redaktorem naczelnym pisma "Wiadomości z Miasta i Wiadomości Radiowe".

Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (20.09.1944), Krzyż Walecznych (4.10.1944)

Podporucznik (1.10.1944)

Wyszedł z miasta z ludnością cywilną 7.10.1944. Wyjechał do Krakowa, gdzie kontynuował działalność konspiracyjną w odtwarzanym VI Oddziale BiP KG AK. Od listopada 1944 r. do stycznia 1945 r. pełnił funkcję sekretarza redakcji "Biuletynu Informacyjnego". Pod koniec lutego 1945 powrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął służbę w pionie informacyjno-propagandowym organizacji "Nie".

Od maja do sierpnia 1945 służył w Oddziale VI (Informacji i Propagandy) sztabu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Jego przełożonym był Kazimierz Moczarski. 10.10.1945 przed Komisją Likwidacyjną AK Obszaru Centralnego ujawnił się jako członek Armii Krajowej. W 1946 r. wstąpił do PSL Stanisława Mikołajczyka. 15.11.1946 r. został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i osadzony w więzieniu. Zwolniony wiosną 1948 r., ponownie aresztowany 14.12.1949 r. i skazany na osiem lat więzienia. W sierpniu 1954 r. ze względu na zły stan zdrowia zwolniony na roczną przerwę w odbywaniu kary. 2.03.1955 r. Najwyższy Sąd Wojskowy uznał go za niesłusznie skazanego. Po odzyskaniu wolności zajął się działalnością publicystyczną, pisał do tygodnika „Stolica” oraz „Tygodnika Powszechnego”. Kontynuował też studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, podjęte jeszcze w październiku 1941 r. na tajnym Wydziale Humanistycznym UW. Na ręce prof. Juliana Krzyżanowskiego złożył pracę magisterską, ale decyzją rektora został skreślony z listy studentów. 18.04.1963 r. za pomoc udzielaną Żydom podczas II wojny światowej został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Przez kilka kolejnych miesięcy przebywał w Izraelu, gdzie w imieniu Rady Pomocy Żydom "Żegota” odebrał dyplom Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Trzy lata później został uhonorowany medalem. W listopadzie 1963 r. nawiązał współpracę z Radiem Wolna Europa. W ciągu kilku kolejnych lat wiele podróżował po krajach Europy Zachodniej, USA i Izraelu, gdzie nawiązywał kontakty z przedstawicielami polskiej emigracji. W związku z działalnością opozycyjną na okres czterech lat (1970-1974) został objęty zakazem druku na terenie PRL. W latach 1973-1985 wykładał historię najnowszą w I Katedrze Historii Nowożytnej Polski na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 r. został internowany, jako jeden z założycieli Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Początkowo przebywał w areszcie w Białołęce, a następnie w ośrodku internowania w Jaworzu na poligonie drawskim. Dzięki wsparciu krajowego i zagranicznego środowiska intelektualistów został zwolniony wiosną 1982 r. W lipcu 1982 r. wszedł w skład redakcji "Tygodnika Powszechnego”. Kolejne lata to szereg wjazdów do RFN, gdzie wykładał na uniwersytetach w Monachium i Eichstätt. W latach 1990-1995 pełnił funkcję ambasadora RP w Austrii. Dwukrotnie był też ministrem spraw zagranicznych (od marca do grudnia 1995 r. oraz od czerwca 2000 r. do października 2001). W latach 1997-2001 pełnił godność senatora IV kadencji. 20.11.2007 r. został mianowany sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz pełnomocnikiem rządu ds. relacji międzynarodowych. Jego bogata twórczość obejmuje ok. 40 książek i blisko 1500 artykułów, publikowanych w kilku językach. Dotyczy ona przede wszystkim zagadnień związanych z historią najnowszą (Powstanie Warszawskie, pomoc Żydom podczas okupacji niemieckiej) oraz dyplomacją.

Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Antoniną Mijal-Bartoszewską ps. "Tosia" z-cą dowódcy Kobiecych Patroli Minerskich, uczestniczką Powstania Warszawskiego (ślub w 1949 roku), po raz drugi z Zofią z domu Makuch (ślub 1967 r.), filologiem, uczestniczką Powstania Warszawskiego. Z pierwszego związku z Antoniną Mijal miał syna, również Władysława. Władysław Bartoszewski junior jest historykiem, wykłada m.in. na Oksfordzie.