Pseudonim:
"Biernacki", "Marian"
Data urodzenia:
1923-02-28
Stopień:
kapral podchorąży *
Miejsce urodzenia:
Pruszków
Imiona rodziców:
Marian Józef Bruszewski - Józefa z domu Pusta
Wykształcenie i praca do 1944 r.:
Przed wojną uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. Marii Curie - Skłodowskiej w Pruszkowie. W 1936 roku wraz z rodzicami zamieszkał w Warszawie. Naukę kontynuował w czasie okupacji w I Miejskim Gimnazjum Mechanicznym im. Michała Konarskiego (lata 1939 -1943, mała matura uzyskana w 1943), następnie przez rok był uczniem Liceum Kolejowego nr 2 przy ul. Chmielnej 88 [Szkoła Techniczna Kolejowa, od 1938 pod nazwą Państwowe Liceum Komunikacyjne - przyp. red.] W czasie wojny pracował jako tokarz i kreślarz.
Okres okupacji niemieckiej - aresztowanie:
W sierpniu 1940 roku aresztowany przez Niemców i wywieziony do Oświęcimia. Wykupiony po 6 tygodniach pobytu, dzięki wstawiennictwu Gimnazjum Konarskiego oraz olbrzymiej łapówce wpłaconej przez matkę (źródło informacji - "Krótki życiorys" autorstwa Mariana Bruszewskiego, Sydney, 11.11.1990)
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od 1941 do stycznia 1944 w Narodowych Siłach Zbrojnych (NSZ) - oddział
„Starówka-Żoliborz”, dowódca - por.
Jerzy Nyke ps. „Ryski”. Do 1943 roku pracował przy rozdziale prasy (wymieniani przełożeni i współpracownicy:
pchor. Jan Celler „Gustaw”, por. „Rafał", ppor. Jerzy Mikke, kpt. Jan Domański, Czesław Spychała). W 1943 roku przeszedł kurs strzelecki, od listopada 1943 do lutego 1944 uczęszczał na IV turnus Szkoły Podchorążych w ramach NSZ (nieukończony). Od lutego 1944 w szeregach Armii Krajowej.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Podwale 13 m. 25
Szlak bojowy:
Wola (do 2.08.1944) - Stare Miasto - kanały - Śródmieście
Uczestniczył w walkach w obronie Katedry Św. Jana, na ulicach Piwnej i Podwale, o utrzymanie barykady na Kanonii oraz walkach o Dworzec Gdański i Królewską 31/33/35. Pełnił służbę wartowniczą przy dowództwie Starego Miasta od strony ul. Podwale. W dniu 13.08.1944 był świadkiem eksplozji zdobycznego niemieckiego "ciężkiego nosiciela ładunków" (Sd.Kfz. 301 Ausf. C - Schwere Ladungsträger B-IV Borgward) na ul. Kilińskiego. Uczestniczył w zatrzymaniu w katedrze i wzięciu do niewoli Łotysza - żołnierza SS. W Śródmieściu opiekował się rannymi w szpitalu batalionowym przy ul. Hożej.
Odniesione rany :
Kontuzjowany 13.08.1944 podczas eksplozji zdobycznego niemieckiego „ciężkiego nosiciela ładunków” (Sd.Kfz. 301 Ausf. C - Schwere Ladungsträger B-IV Borgward) na ul. Kilińskiego. Po raz kolejny ranny w Ożarowie po kapitulacji, 6.10.1944 - ugodzony kulą karabinową w prawą łydkę (trafiony rykoszetem). Opatrzony na terenie obozu przez sanitariuszki „Wigier„, niemieckiego lekarza i por. "Jastrzębca"
(Włodzimierz Łukajnow - Kozłowski). Mimo zranienia wyszedł do niewoli z resztą batalionu ”Wigry"
Warszawski Korpus Armii Krajowej (od 20.09.1944):
28. Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei - 36. pułk piechoty Legii Akademickiej
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka - jeniec Stalagu XI B Fallingbostel, Oflagu XI B/Z w Bergen-Belsen, Oflag II D Gross Born (Grossborn-Westfalenhof). Wobec zbliżających się oddziałów Armii Czerwonej dyslokowany do Stalagu X B Sandbostel. Droga odbyła się jako pieszy marsz jeńców z Gross Born do Sandbostel. Uwolniony 29 kwietnia 1945 roku.
Losy po wojnie:
Po wyzwoleniu służył od 28.08.1945 roku w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w 2. Korpusie Polskim we Włoszech i Anglii, początkowo w 35. Kompanii Warsztatowej. Zdemobilizowany 1.08.1948 roku w Australii, gdzie osiadł na stałe w Ashfield w Nowej Południowej Walii (ang. New South Wales, NSW), niedaleko Sydney. Pracownik wodociągów i kanalizacji w „Water Board”.
W 1989 roku wydał w Australii książkę pt. „Krwią i rymem - dokumenty powstańcze” z wierszami z okresu Powstania Warszawskiego oraz biografią
Zbigniewa Jasińskiego ps. „Rawicz”, „Rudy”, poety, autora słynnych wierszy: „Żądamy amunicji„, ”Odmawiamy„, ”Pieśń o Powstaniu„ i innych utworów. Działacz Koła Armii Krajowej w Sydney, Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Stowarzyszenia Polskich Lotników, współpracował z The Returned & Services League of Australia. Zasiadał w zarządach wielu organizacji, m. in. Klubu Sportowego Polonia i Klubu Polskiego w Ashfield. Był sprawozdawcą ”Wiadomości Polskich„ i ”Tygodnika Polskiego". W latach 1976-1984 był w zarządzie Obywatelskiego Komitetu Pomocy dla Kraju, który niósł pomoc członkom KOR-u, "Solidarności" oraz wspierał polski Kościół.
Odznaczenia i awanse:
Krzyż Walecznych (1949), Krzyż Armii Krajowej (1968), Medal Wojska (1967), Warszawski Krzyż Powstańczy (po roku 1991), Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990). Awansowany do stopnia podporucznika (?) ** - brak bliższych danych, na temat daty awansu.
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, SPP, AAN, ankieta uczestnika PW 1944 wypełniona dla Związku Powstańców Warszawskich - Środowisko Żołnierzy Harcerskiego Batalionu AK "Wigry" (1994). Fotografie udostępnione z archiwum rodzinnego przez p. Leszka Przybylskiego
Uwagi:
* Zweryfikowany w stopniu kaprala - 18 IX 1945. Według informacji podanych przez p. Mariana Bruszewskiego w ankiecie uczestnika PW 25 września 1944 roku został decyzją mjr. "Roga" awansowany do stopnia podporucznika.** Ta sama informacja powtórzona jest w "Krótkim życiorysie" autorstwa Mariana Bruszewskiego, Sydney, 11.11.1990. Uwaga! Stopień podawany we wniosku o odznaczenie WKP - kapral pchor. Stopień w dokumentacji Koła AK w Londynie - 15 VIII 1944 - starszy strzelec, 27 IX 1944 awansowany do stopnia kaprala, rozkaz nr 36. W uzasadnieniu do drugiego wniosku o WKP informacja, że za pierwszym razem p. Marian Bruszewski odmówił przyjęcia Krzyża, gdyż odznaczenie nadawane było wówczas przez władze komunistyczne. O odznaczenie wystąpił ponownie w 1991 roku do władz polskich wybranych demokratycznie.
