Data urodzenia:
1925-02-16
Miejsce urodzenia:
Wojutycze
Imiona rodziców:
Michał - Kazimiera z domu Cis
Wykształcenie do 1944 r.:
Latem1939 roku ukończyła szkołe powszechną przy ul. Dzielnej i dostała się do Gimnazjum im. królewny Anny Wazówny na ul. Kredytowej 2. Po wybuchu wojny, gdy polskie gimnazja zostały oficjalnie przez Niemców zamknięte, zapisała się wraz z koleżanką do III Miejskiej Zawodowej Żeńskiej na Pradze.
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Warszawa, ul. Krochmalna 12, następnie Plac Mirowski 9
Miejsce koncentracji o godzinie "W":
W dniu wybuchu Powstania dotarła do Warszawy rano, razem z mamą i dwoma siostrami z miejscowości Władysławów koło Magdalenki. Po zniszczeniu budynku przy pl. Mirowskim kobiety przeniosły się do znajomych na ul. Łucką, następnie na Pańską. Wobec narastających walk przeszły na Powiśle, gdzie około 15 sierpnia 1944 roku Janina dołączyła do Powstania. Jak wspomina została przeprowadzona z Konopczyńskiego przez młodego Powstańca do wytwórnia materiałów wybuchowych w rejonie ul. Sienkiewicza [być może Sienkiewicza 2? - obecnie adres niepotwierdzony, wg relacji p. Janiny ich stołówka mieściła się w domu „Pod Orłami”- przyp. red.], gdzie została skierowana do szycia woreczków na granaty.
Oddział:
Uczestniczka Powstania Warszawskiego - przypuszczalny przydział: Grupa Bojowa "Krybar” (Powiśle), na terenie Śródmieścia - Sienkiewicza 2, obecnie niepotwierdzone.
Szlak bojowy:
Powiśle - Śródmieście Północ
Losy po Powstaniu :
Po upadku Powiśla wraz z matką i siostrami opuściły Warszawę drogą przez obóz przejściowy w Pruszkowie (Dulag 121), gdzie zostały rozdzielone. Janina została wywieziona do Erfurtu, do pracy przymusowej w fabryce samolotów.
Nazwisko po mężu:
Janina Garbień
Miejsce pochówku:
Cmentarz Parafialny w Magdalence
Informacje dodatkowe - Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata:
Matka Janiny - Kazimiera Jasik razem ze swoimi trzema córkami (Heleną, Marią i Janiną) podczas wojny ocaliły dziesięcioletnią Larissę Sztorchan (obecnie Cain), którą przez kilka tygodni ukrywały w swoim mieszkaniu w Warszawie przy placu Mirowskim 9, traktując jak członka rodziny.
Larissa Sztorchan urodziła się w 1932 r. w Sosnowcu. Jej ojciec był stolarzem, matka pielęgniarką. W 1934 r. przenieśli się do Warszawy, gdzie rodzice Larissy założyli niewielki sklep ze słodyczami. Po zajęciu miasta przez Niemców i utworzeniu w nim w 1940 r. zamkniętej dzielnicy dla Żydów rodzina znalazła się w tzw. małym getcie (położonym na południe od ul. Chłodnej).We wrześniu 1942 r., w czasie wielkiej wywózki blisko 300 tys. mieszkańców getta do Treblinki, zaginęła matka Larissy. Prawdopodobnie została deportowana do obozu zagłady. Ojciec z córką zaczęli się ukrywać. Dzięki pomocy brata matki dziewczynki, przedwojennego działacza partii komunistycznej Mariana Tenenbauma, który zmienił nazwisko na Aleksander Pilicki, Larissie udało się uciec z getta. Przeszła przez mur grudniowej nocy 1942 r.
Na początku ukrywała się u polskiego małżeństwa, potem u innej rodziny. Wielokrotnie zmieniała adresy. Wspomniany wujek Marian Tenenbaum i jego partyjny kolega Mieczysław Jasik na kilka tygodni ulokowali ją w mieszkaniu matki tego drugiego – Kazimiery Jasik. Znajdowało się w kamienicy przy pl. Mirowskim 9, nieopodal muru getta. Larissa go nie opuszczała mieszkania Jasików, a kiedy ktoś ich odwiedzał Kazimiera i jej córki przedstawiały ją jako chorą kuzynkę z Siedlec. Pani Janina wspominała: "Przyprowadził ją jej wujek, mnie akurat wtedy w domu nie było, opowiadały mi o tym siostry. Moja siostra uszyła jej sukienkę, to było śmieszne, bo nie było materiału i trzeba było popsuć parawan i z tego materiału została uszyta. Niestety Larysia nie mogła być u nas zbyt długo, bo przez nasze podwórko przechodził mur getta i często były tam różne kontrole. Więc nie była długo, ale bardzo się z nią zaprzyjaźniłyśmy. Moja siostra załatwiła jej w parafii metrykę na nazwisko Marysia Kozłowska. Za jej ukrywanie groziła nam wszystkim oczywiście śmierć, ale dla nas ważne było by uratować życie dziecka."
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego - baza uczestników PW, MPW-zbiory: P/3882 - wspomnienia autorstwa J. Garbień pt. „Świat w serdecznej pamięci”, wspomnienia „Życie jest jak mozaika". Nekrolog prasowy, GW, data emisji 08-10-2020.
uwagi:
Inny spotykany przydział - VI Obwód (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 3 Rejon, jednak wposmnienia p. Janiny w AHM oraz w wydaniu książkowym nie potwierdzają go.
Archiwum Historii Mówionej: