Czesław Paweł Uhma

"Wojtek"

sanitariusz

kapral podchorąży

Utrata, powiat Pruszków

Czesław Florian - Helena Maria z domu Niklewska

Maturę zdał w 1942 r. na kompletach Liceum Handlowego Jana Gąseckiego, po czym rozpoczął studia na Wydziale Prawa Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego, równocześnie jako urzędnik pracował w Spółdzielni Pracy "Razem".

W listopadzie 1939 r. wraz z 23. WDH ("Pomarańczarnia”), do której należał jako absolwent Gimnazjum im. Stefana Batorego, wstąpił do konspiracji. Jego dowódcą był "Zeus" (Lechosław Domański). Działalność w 23. WDH, to głównie "Mały Sabotaż": malowanie kotwic, napisy na murach, kolportaż gazetek, a także poszukiwanie broni pozostawionej na polach bitewnych września 1939 r. W kwietniu 1940 r. przeszedł do Związku Walki Zbrojnej: kompania "Warsztaty" - zgrupowanie "Fabryka" (późniejsza "Baszta"), przysięgę przyjmował dowódca kompanii por. "Roman" Zatorski. Dowódcą jego plutonu był "Fred" (Edward Gutowski). W kompanii "Warsztaty" przeszedł szkolenie na poziomie strzeleckim (wykładowcy: por. "Roman", "Fred"), sanitarne (wykłady prowadził młody lekarz lub student med.), uczestniczył w inwigilowaniu agenta niemieckiego i komisarza na Wiśle Luknera, i sporządzeniu planów instalacji Banku Polskiego na Bielańskiej. W październiku 1942 r. jego drużyna została rozwiązana z powodu wezwania jej dowódcy "Włodka" (Wacław Sitkowski) na Gestapo, z którego po przesłuchaniu został wypuszczony. W tym czasie "Wojtek" był także zagrożony z powodu aresztowania ojca. Dowództwo rozkazało się ukrywać całej drużynie. Ojciec po 3 miesiącach został wypuszczony, a "Wojtek" od Andrzeja Osuchowskiego ps. "Zuchwały" otrzymał propozycję wstąpienia do Centrum Wyszkolenia Szkoły Podchorążych Piechoty NSZ. W 1943 r. został zaprzysiężony i wcielony do II szkolnego batalionu "Kmicic"-"Pierwiosnek", wchodząc do 5. kompanii "Stokrotka” ("Szarotka") dowodzonej przez por. "Henryka Koziełła" (Henryk Małecki). Jako elew CW SPP-NSZ uczestniczył w akcjach zdobywania broni na żołnierzach niemieckich (6 pistoletów, rkm), brał udział w ćwiczeniach w podwarszawskich lasach, w napadzie na volksdeutschów w Złotokłosie koło Piaseczna - w ramach ekspedycji karnej zarządzonej przez Komendę Szkoły. Szkolenie ukończył 20 maja 1944 r. zdając egzamin przed komisją w składzie: dowódca batalionu mjr "Piwowar" (Józef Radziszewski), dowódca kompanii por. "Henryk Koziełł", mjr "Lubicz", dowódca plutonu chorąży "Orlik", otrzymując stopień kaprala podchorążego i skierowanie do sztabu dowódcy IV (?) zgrupowania Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej - od wiosny 1944 r. II batalion NSZ podporządkował się AK w wyniku akcji scaleniowej. W IV zgrupowaniu w lipcu brał udział w rozmieszczaniu na terenie miasta ponad 100 aparatów radiowych do łączności w czasie Powstania.

Warszawa ul. Karowa 5

Narodowe Siły Zbrojne - Okręg I A Warszawa-Miasto, następnie punkt sanitarny ul. Karowa 7.

Śródmieście Północ - Powiśle. 1 sierpnia 1944 r. przed godziną "W" nie zdołał dotrzeć na miejsce koncentracji wyznaczone przy ul. Mazowieckiej 7. Przez kilka dni przebywał w domu przy Krakowskim Przedmieściu z grupką kilku powstańców, także odciętych od swoich jednostek. 6 sierpnia przedostał się na ul. Karową 7, gdzie funkcjonował punkt sanitarny AK - już wtedy kontrolowany przez Niemców. Personel punktu przebrał go w biały fartuch i "Wojtek" został sanitariuszem. Około 20-21 sierpnia Niemcy przerzucili punkt sanitarny i szpital położniczy z ul. Karowej 2a do Seminarium przy Kościele Karmelitów na Krakowskim Przedmieściu. Jako sanitariusz brał udział w niesieniu pomocy chorym i rannym wypędzonym 2 września ze Starego Miasta. 3 września Niemcy zarządzili ewakuację szpitala i personelu medycznego na Dworzec Zachodni, skąd wywieziono ich do Milanówka.

Z Milanówka przedostał się do majątku Radonie koło Grodziska Mazowieckiego. Przez swojego podwładnego z ZWZ "Bolka" (Tadeusz Jasiński) zameldował się por. "Henrykowi II” (Henryk Prym) w Roszkowie do służby w kompanii AK podległej porucznikowi z nadzieją przerzutu do Warszawy, co jednak nie nastąpiło. W październiku uczestniczył w odbiorze zrzutu lotniczego koło Radoń. Jego służba zakończyła się wraz z rozkazem gen. Okulickiego rozwiązującym AK w styczniu 1945 r.

Zamieszkał w Sopocie, gdzie kontynuował naukę w Wyższej Szkole Handlu Morskiego. Jesienią 1946 r. wpadł w "kocioł" zastawiony przez UB. Po przesłuchaniach zwolniony. Pracował jako księgowy w Wojskowym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Gdyni. Zakład remontował m.in. obiekty na poniemieckim lotnisku wojskowym w Dziwnowie. Po ukończeniu prac ukryto tam komunistów greckich, co po jakimś czasie ogłosiło Radio Wolna Europa. W maju 1950 r. został wezwany do Prokuratury Marynarki Wojennej w Gdyni. Oficjalnie jako świadek w sprawie nadużyć w WPB, które sam odkrył i zgłosił do dyrektora, ale pytany był o działalność w czasie wojny, o współpracę z Radiem Wolna Europa. Do niczego się nie przyznał. Na polecenie naczelnego prokuratora komandora Świątkowskiego (Rosjanin) został aresztowany, a Sąd Marynarki Wojennej skazał go na sześć lat pozbawienia wolności z art. 143 § 1 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego. W areszcie garnizonowym w Gdyni i w więzieniach w Gdańsku, Jaworznie, Wiśniczu siedział od maja 1950 r. do sierpnia 1953 r. W latach 1945-1947 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego (zaliczony II rok), w latach 1945-1948 w Wyższej Szkole Handlu Morskiego - dyplom ukończenia uzyskał w grudniu 1949 r., w latach 1948-1950 w Wyższej Szkole Ekonomicznej (przerwane z powodu uwięzienia, studia kontynuował w okresie 1956-1959). Dyplom magistra w uzyskał w 1960 r. Doktorat Nauk Ekonomicznych - 12 grudnia 1968 r. Od 1953 r. związany z budownictwem (Centralny Zarząd Budownictwa "Warszawa” - odbudowa Starówki; Centrum Badawczo-Rozwojowe Materiałów Budowlanych "CEBET”, Instytut Gospodarki Materiałowej) i ekonomiką budownictwa (Politechnika Warszawska 1974-1989, kolejno: wykładowca, docent, profesor kontraktowy). Praca społeczna: Polska Akademia Nauk, 1972-2003 członek Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej, Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (1968-1988 od członka do wiceprezesa Zarządu Głównego), Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego (1992-2004 jako prezes, od 2005 prezes honoris causa).

Krzyż Armii Krajowej (legitymacja nr 37180, Londyn 14.10.1986), Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (legitymacja nr 3-94-104. 15.02.1994), Medal Wojska (czterokrotnie, legitymacja nr 39799. Londyn 15.08.1948), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (legitymacja nr 2870-85-13. 11.09.1985), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (legitymacja nr 1198-76-44. 28.07.1976), Medal Komisji Edukacji Narodowej (legitymacja nr 25683. 22.09.1980), Odznaka Honorowa za Zasługi dla Oświaty (legitymacja nr 5813. 19.09.1998), Złota Odznaka Zasłużony dla Budownictwa (legitymacja nr 9305/74. 12.08.1974), Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Warszawy (leg. 6142. 4.01.1974), Honorowa Odznaka Ruchu Przyjaciół Harcerstwa (3.01.1974)

Czesław Paweł Uhma jest autorem wspomnień wydanych w 2019 roku przez Wydawnictwo Akson, opatrzonych wstępem Wacława Glutha Nowowiejskiego pt. Warszawo Ty ma. Wspomnienia starego warszawiaka.