Kryzys to słowo groźne. Zapowiada strach i niepewność. Gniew i niedostatek. Dla pokolenia wolnej Polski, wychowanego po 1989 roku, wyrażenie to długo było abstrakcyjne. Aż do momentu, gdy na kryzys klimatyczny nałożyła się pandemia, a potem wojna. Nagle powróciły zagrożenia znane dotąd jedynie z historii, a wraz z nimi nasiliła się obawa o przyszłość, pojawił się lęk przed jutrem. Na szczęście historia uczy nas, że możemy dać radę.
Podczas XVII edycji Festiwalu Warszawskiego Niewinni Czarodzieje proponujemy podróż do Warszawy z przełomu lat 70. i 80., kiedy z kryzysem walczono nie tylko za pomocą polityki, lecz także humoru i zaradności. O niepokojach związanych z kryzysem, w wielu jego wymiarach, porozmawiamy na poważnie, nie zapomnimy jednak, by pośmiać się z naszych kłopotów.
Dziś, gdy nadciąga kolejna zima, niczym mieszkańcy domu przy ulicy Alternatywy 4 nie załamujemy rąk, nawet jeśli nasi Winniccy opuszczą osiedle w geście solidarności z dwudziestym stopniem zasilania. W każdym z nas drzemie przecież hybryda sprytu dźwigowego Kotka i geniuszu wynalazcy Manca. Byleby te siły połączyć i lokomotywę podłączyć!
Drodzy Lokatorzy Festiwalu, w opałach czy w ochłodzeniach – znów damy radę!
Konkurs fotograficzny
Wyciągnięty sweter, mocny róż na policzkach czy tapir na głowie, a może fryzura na punka, dżinsowa kurtka z Pewexu lub obowiązkowy niebieski cień na powiekach? Dobrze, gdyby w tle pojawił się Pałac Kultury i Nauki lub co najmniej Zamek Królewski w odbudowie, ale jeśli znajdzie się tam Gwiazdor na szkolnej akademii w mocno sfatygowanym kostiumie albo wzruszony kierownik wręczający medal z okazji „lecia” już sam nie wiesz czego, to tym lepiej. Zapraszamy wszystkich do wzięcia udziału w konkursie na najciekawsze zdjęcie wykonane w Warszawie w latach 70. i 80. Zajrzyjcie do szuflad, odkurzcie stare albumy i przeszukajcie pudła ze skarbami waszych rodziców, a potem podzielcie się z nami znalezionymi fotografiami i związanymi z nimi wspomnieniami – niech dowie się o nich więcej osób.
Zdjęcia wraz z krótkimi opisami prosimy wysyłać na adres: konkurs@1944.pl (w tytule maila należy wpisać: „Mój kawałek podłogi”; jedna osoba może zgłosić jedno zdjęcie, a jego opis nie powinien być dłuższy niż trzy zdania). Na zgłoszenia czekamy od 16 do 30 listopada. Nadesłane fotografie zostaną zaprezentowane na wystawie w Fotoplastikonie Warszawskim.
Szczegółowe informacje: 22 539 79 26, konkurs@1944.pl
godz. 10.00–18.00
Wystawa
Rankiem 13 grudnia 1981 roku smutny „generał w ciemnych okularach” ogłosił w reżimowej telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Aresztowano przywódców Solidarności, na ulice wyjechały czołgi i transporty opancerzone, a przy wjazdach do miast pojawiły się posterunki kontrolne. Zamilkły telefony, wprowadzono cenzurę korespondencji, zakazano zgromadzeń. Polacy w jednej chwili znaleźli się w nowej rzeczywistości, wyznaczonej przez nieustanne poczucie zagrożenia, niepewność o jutro i narastającą beznadziejność. Pogłębiający się kryzys gospodarczy, puste półki i niekończące się kolejki przed sklepami, a do tego ciężka zima 1982 roku i żołnierze przestępujący z nogi na nogę przy ulicznych koksownikach – tak wyglądała rzeczywistość stanu wojennego uwieczniona przez wybitnego fotoreportera i fotografa, Chrisa Niedenthala.
Miejsce: Fotoplastikon Warszawski, Al. Jerozolimskie 51
Wstęp w cenie biletu do Fotoplastikonu (w czwartki – wstęp wolny)
We wtorki wystawa nieczynna
godz. 10.00–18.00
Przegląd filmów dokumentalnych
Zapraszamy na przegląd filmów dokumentalnych Polskiej Kroniki Filmowej z lat 70. i 80. Głównym tematem będzie oczywiście Warszawa – codzienne życie jej mieszkańców, nowości w budownictwie, wydarzenia kulturalne czy sportowe. Przegląd rozpoczniemy felietonem satyrycznym pt. Witajcie w stolicy z 1972 roku. Będziemy mogli podziwiać zafascynowanie warszawiaków drzwiami automatycznymi na Dworcu Centralnym, zobaczymy stawianie dróg „donikąd”, zbiórkę pieniędzy na odbudowę Zamku Królewskiego, entuzjastyczne powitanie kadry narodowej powracającej z mistrzostw świata w piłce nożnej, wystawę sztuki pod mostem Poniatowskiego oraz pokaz nowej kolekcji Mody Polskiej. Ponadto dowiemy się, jak w latach 80. można było zdobyć samochód. Nie zabraknie także reportaży z budowy Dworca Centralnego, Trasy Łazienkowskiej czy Trasy Toruńskiej. Kto chętny na nostalgiczną podróż w przeszłość? Przegląd kronik filmowych towarzyszy wystawie Stan wojenny. W obiektywie Chrisa Niedenthala czynnej od 16 listopada do 17 grudnia w Fotoplastikonie Warszawskim.
Miejsce: Fotoplastikon Warszawski, Al. Jerozolimskie 51
Wstęp w cenie biletu do Fotoplastikonu (w czwartki – wstęp wolny)
We wtorki nieczynne
godz. 20:00
Błażej Król to artysta urodzony w latach 80., kiedy kryzys był nieodłącznym elementem polskiej codzienności. Twórca niejednokrotnie w swoich tekstach wracał do czasów, które ukształtowały jego tożsamość artystyczną. Podczas występu na Festiwalu Warszawskim Niewinni Czarodzieje po raz ostatni zaprezentuje piosenki z płyty Dziękuję. Nie zabraknie również utworów nawiązujących do lat 80. Wszystko po to, byśmy choć na chwilę zapomnieli o lęku i obawach – niech tego wieczoru króluje luz oraz optymizm. Po koncercie zapraszamy na silent disco, podczas którego usłyszymy muzykę z lat 70. i 80.
Miejsce: Butelkownia, Centrum Praskie Koneser, pl. Konesera 3
Bilety w cenie 40 zł do nabycia w kasie MPW, na bilety.1944.pl i eventim.pl
godz. 11.00–14.00
Spotkanie i warsztat
Lata 70. i 80. to czasy, kiedy nasze ubrania były prawdziwym produktem wielokrotnego użytku. Sukienka uszyta z zasłonki na imieniny cioci, pożyczana przez sąsiadki, potem przerobiona na strój królewny, dokonywała żywota jako bluzka dla lalki czy kołderka dla misia. Ciuchy miały wtedy drugie, a nawet trzecie życie i wszyscy przestrzegali zasady zero waste, choć nie znali tego określenia. Dziś, gdy widmo kryzysu zagląda nam w oczy, coraz chętniej sięgamy po sprawdzone rozwiązania. Zapraszamy na spotkanie, podczas którego porozmawiamy o dawaniu ubraniom drugiego życia, a także o gospodarce cyrkularnej i zagrożeniach, jakie niesie nadmierna konsumpcja. Gośćmi wydarzenia będą: Ewelina Antonowicz – prezeska polskiego oddziału organizacji Fashion Revolution, Marta Malikowska – aktorka, prowadzi na Instagramie profil „Szmatka Polka” popularyzujący zakupy w ciucholandach oraz Aga Brwi – artystka projektująca tkaniny, odzież i kostiumy teatralne, która przeprowadzi warsztaty techniką farbowania i sitodruku. Podczas części warsztatowej od słów przejdziemy do czynów – będziemy ciąć, szyć, doszywać, farbować, malować i tworzyć coś z niczego. Uwaga! Prosimy zabrać ze sobą niepotrzebne ubrania (od marynarek do sukienek) – nasi goście pokażą, jak nadać im nowe życie; przydadzą się też bawełniane koszulki – powstanie na nich ilustracja techniką sitodruku.
Miejsce: Dom Kultury Praga, pałacyk Konopackiego, ul. Strzelecka 11/13 (wejście od ul. Środkowej)
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 18.00–20.00
Dyskusja
Czy w czasie kryzysu mogą powstawać wybitne dzieła architektoniczne? Czy załamanie gospodarcze drugiej połowy lat 70. miało wpływ na wygląd budynków, osiedli i całych dzielnic? Jak i z czego budowano w tamtym okresie? Jak radzono sobie z niedoborami materiałowymi i przestojami? Zapraszamy na dyskusję o budownictwie schyłkowego PRL-u. Porozmawiamy o największych budowach tamtej epoki oraz o najwybitniejszych i najmniej udanych projektach. Przyjrzymy się ówczesnym Misterom Warszawy – omówimy ich walory architektoniczne, estetyczne i funkcjonalne. Zastanowimy się, jak sprawdzają się po prawie pół wieku użytkowania i czy architektura z tamtego okresu jest rzeczywiście taka brzydka. W dyskusji wezmą udział: Filip Springer – reportażysta, fotoreporter, autor m.in. książki Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Jarosław Trybuś – historyk sztuki, krytyk architektury, wykładowca, autor m.in. Przewodnika po warszawskich blokowiskach oraz Anna Cymer – historyczka architektury, redaktorka działu „Architektura” na portalu Culture.pl, autorka publikacji Architektura w Polsce 1945–1989. Spotkanie poprowadzi Bogna Świątkowska – dziennikarka i promotorka kultury, prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, z którą zrealizowała liczne projekty poświęcone przestrzeni publicznej, architekturze i projektowaniu.
Miejsce: Zodiak Warszawski Pawilon Architektury, pasaż Wiecha 4
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 18.00–21.00
Warsztaty tworzenia kolaży
Sztuka ze ścinków? Trochę szacunku! W końcu jednym z miłośników kolażu był sam Picasso, a metoda ta była znana już w starożytnych Chinach. Szlachetny rodowód nie odjął kolażowi lekkości i poczucia humoru, na których skupimy się na warsztatach. Pod nóż pójdą stare magazyny i zdjęcia – dostaną nowe życie i nowy kontekst. Sięgniemy po gry dadaistów i pobawimy się teksturami oraz znaczeniami słów, a przede wszystkim sprawdzimy, czy mieszanka sztuki i żartów może być lekarstwem na kryzys. Warsztaty poprowadzi Mroux, czyli Maria Bulikowska – ilustratorka, kolażystka, autorka książek o gwarze warszawskiej i Zeszytów Kreatywnych, która współpracowała m.in. z Allegro, Wydawnictwem Czarne, magazynem „Pismo”, hotelem Puro i Teatrem Wielkim.
Miejsce: Green Caffè Nero (antresola), Al. Jerozolimskie 42
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 18.30
Dyskusja
Czym jest kryzys wieku średniego? Terminu tego używa się najczęściej prześmiewczo. Jak pisze „Aszdziennik”, współcześni 40-latkowie „Bez skutku próbują rozgryźć różnicę między A$APem Rockym a Travisem Scottem, mylą grime z dance-punkiem, nieufnie podchodzą do k-popu”. Nierzadko taki kryzys oznacza też zaczeskę i szaleństwo nowej miłości. Nie zmienia to faktu, że popularne jest powiedzenie, iż czterdziestka to nowa dwudziestka. Dzisiejsi 35–45-latkowie wchodzą w kryzys wieku średniego i podsumowują swoje życie, bo mają wiedzę psychologiczną, jaką nie dysponowali ich rodzice i dziadkowie. Jeden z gości spotkania, raper Ten Typ Mes, napisał w swoim Boomer Manifesto: „Kocham moich ziomów dwudziestolatków, ale nie chcę NIMI być, nie przeszkadza mi, że się różnimy i nie boli mnie, gdy obśmieją moje V8 albo nowe buty nie-z-lumpa albo daddy-brzuch czy fryzurę. Nie musimy się zgadzać w temacie eko-sraczki, bo niby »moje pokolenie zgotowało światu koniec«. Ważne, że zgadzamy się, rozmawiając o wojnie!”. Kim więc są dziś Stefan i Madzia Karwowscy? O obliczach kryzysu wieku średniego będą dyskutować: Joanna Flis – psycholożka, Ten Typ Mes – raper i producent muzyczny oraz doktor Tomasz Sobierajski – socjolog i trener komunikacji interpersonalnej. Spotkanie poprowadzi Justyna Dżbik-Kluge – dziennikarka radiowo-telewizyjna.
Miejsce: Kawiarnia Czytelnik, ul. Wiejska 12a
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 19.00
Rewia komediowa
Bessa, Recesja, Stagnacja – oto świetne imiona dla dziewczynki urodzonej w Polsce! (Oczywiście będącej owocem miłości do kryzysowej narzeczonej). W tym kraju, co jest bożym igrzyskiem i jest wszędzie, czyli nigdzie, co jest jak siodło na krowie i jak małpy zegarek (więcej cytatów nie pamiętamy), w kraju naszym, położonym w Europie bardzo wschodniej, z widokiem na Azję, zaprezentujemy dysertację pisaną scenką i piosenką. Temat rozprawki: Kryzys to my umiemy, czyli rola przypału w historii starszej i najnowszej. Ujrzycie dewelopera na dworze króla Zygmunta, zerwanie zarządu wspólnoty przez liberum veto, poemat dygresyjny o kryzysie wieku średniego, pieśń emigranta wewnętrznego czy autokar kibiców Arki Gdynia, którzy utknęli na piekielnym rondzie między meczem otwarcia, meczem o wszystko i meczem o honor. A także wiele innych postaci fikcyjnych wysłanych w przeszłość i niedosłowność, których trajektoria rykoszetem wymierza policzek naszemu „tu i teraz”. Tak się zdarza, gdy jest się narodem samowybranym. Zbiór tych i innych mądrości o roli kryzysu w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości usłyszycie podczas Taniej rewii, czyli najnowszego spektaklu Klubu Komediowego w reżyserii Michała Sufina. Na scenie zobaczymy: Michała Sufina, Bartosza Młynarskiego, Magdę Smalarę, Weronikę Nockowską, Mateusza Lewandowskiego, Szymona Roszaka, Bartłomieja Magdziarza, Agatę Sasinowską, Mateusza Płochę i Karolinę Pańczyk. Muzykę napisali Paweł Szamburski, Radek Łukasiewicz i Noam Zylberberg, a za scenografię odpowiada Michał Jońca.
Miejsce: Klub Komediowy, ul. Nowowiejska 1
Bilety w cenie 40 zł do nabycia na bilety.1944.pl i eventim.pl
godz. 19.00–21.00
Dyskusja
Kryzys uderza w nas ze wszystkich stron. To właściwie kumulacja kryzysów. Nasze ciało, własne „ja”, samopoczucie, bolesne doświadczenia, niepokojące wydarzenia… Coraz trudniej mieć nadzieję. Czy możemy kolejnym pokoleniom obiecać lepszą przyszłość? Czy sami jesteśmy w stanie w nią uwierzyć? Utracone poczucie bezpieczeństwa, które towarzyszy wielu z nas, nie będzie łatwo odbudować. Chcielibyśmy wspólnie zastanowić się nad tym, jak szukać własnej drogi w tych skomplikowanych czasach i co razem możemy zrobić, by nie była to droga przez mękę. Czy ukojenia może dostarczyć nam kultura? Czy nadzieję niesie literatura? Co (lub kto) może być dla nas inspiracją do działania oraz motywacją do walki z nietolerancją, niezrozumieniem, wykluczeniem? Porozmawiamy o tym, gdzie należy szukać wsparcia i jak możemy przygotować się (nawet jako niespecjaliści) do udzielania bliskim pierwszej pomocy psychologicznej oraz towarzyszenia im w kryzysach. O tym, jak radzić sobie z deficytem nadziei, porozmawiają: Krystyna Paszko – założycielka specjalnej platformy dla ofiar przemocy domowej, Jan Świerszcz – psycholog, psychoterapeuta działający w Kampanii Przeciw Homofobii, pomagający osobom z grup mniejszościowych, Joanna Sokolińska – socjolożka, reporterka i felietonistka „Wysokich Obcasów” oraz Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin – dziennikarka społeczna i reporterka „Kultury Liberalnej”, współautorka (wraz z Joanną Sokolińską) książki Mów o mnie ono. Dlaczego współczesne dzieci szukają swojej płci. Spotkanie poprowadzi Justyna Suchecka – dziennikarka, autorka m.in. publikacji Nie powiem ci, że wszystko będzie dobrze.
Miejsce: Złota Milonga, ul. Długa 44/50
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 21.00
Tego wieczoru w przebraniu będzie można zanurzyć się w świat inspirowany odcinkiem Dwudziesty stopień zasilania serialu Alternatywy 4. Na niewinnoczarodziejskim parkiecie spotkają się wszyscy, których znamy i kochamy. Stanisław Anioł, lekarz Kołek i dźwigowy Kotek, docent Furman, Balcerek, żona dyrektora, robot kolejkowy Ewa 1, Miećka, Zofia Balcerkowa i Jan Winnicki. Pod batutą Jakuba Lubowicza kryzysowe przeboje z lat 70. i 80. zagra na miarę swoich możliwości Orkiestra Klubu Lokatorów, a goście specjalni – Paulina i Natalia Przybysz – wystąpią w repertuarze z lat 80. Prowadzenie: Kuba Kozak.
Miejsce: Palladium, ul. Złota 9
Bilety w cenie 25 zł do nabycia w kasie MPW, na bilety.1944.pl i eventim.pl
godz. 19.00–21.00
Rozmowy, gry i bajki
Zapraszamy do ucieczki tam, dokąd uciekano w kryzysie lat 80. Podczas spotkania zastanowimy się, jak wtedy dzieci spędzały czas wolny, w jakich światach kryła się młodzież i gdzie oddechu szukali rodzice. Obejrzymy kilkadziesiąt oryginalnych przedmiotów z lat 70. i 80., w tym gry takie jak piłkarzyki, gra w okręty, kapsle, Leśne Skoczki, Mały hokej, Minikoszykówka, Eurobusiness czy Mastermind, które będą dostępne dla uczestników spotkania. Nie zabraknie też muzyki ze szpulowca i pokazu bajek z diaskopu Jacek. Chętni poczują się jak nastolatkowie z lat 80. – zagrają na konsoli Atari 2600 oraz Commodore C64 w tak kultowe gry, jak River Raid, Rick Dangerous, Pole Position i Pac-Man. Spotkanie poprowadzą: Olga Drenda – pisarka, eseistka, autorka m.in. książki Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji oraz Wojciech Przylipiak – dziennikarz, autor m.in. publikacji Czas wolny w PRL.
Miejsce: Centrum Bankowo-Finansowe (tzw. Dom Partii), sala B, ul. Nowy Świat 6/12
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 18.30
Dyskusja
Porozmawiajmy o tym, jak konsumować, ogrzewać i podróżować, by wspierać naszą planetę. Jeśli kryzys finansowy może mieć jakiekolwiek plusy, to chyba tylko ten, że przyczyni się do wzmocnienia i ugruntowania postaw proekologicznych. Wyłączymy zbędne światło, ugotujemy obiad w domu, zamiast jeść na mieście, a na imieniny kupimy mamie doniczkową begonię lub figowca, które oczyszczą powietrze z toksyn. I bardzo dobrze, jednak aby spowolnić postępujący w lawinowym tempie kryzys klimatyczny konieczne są rozwiązania systemowe w zakresie ogrzewnictwa, transportu oraz produkcji. Na szczęście to już się dzieje. Wskaźniki, liczby, kwoty i inne twarde dane przekaże nam Anita Cieślicka – zarządzająca w ramach Forum Energii projektem „LeadAir – miasta neutralne dla klimatu”. Dodatkowo własnymi ekopatentami podzielą się z nami: Reni Jusis – wokalistka, kompozytorka i współautorka Poradnika dla zielonych rodziców oraz Magdalena Piotrowska – aktywistka ekologiczna, znana jako Magda Boska Śmietnikoska, nominowana w konkursie Warszawianka Roku 2022. Spotkanie poprowadzi Krzysztof Skórzyński – dziennikarz, reporter i prezenter telewizyjny.
Miejsce: Współdzielnik, Wola Park
Wstęp wolny po rejestracji: rejestracja.1944.pl
godz. 16.00 i 19.00
Spektakl
To kabaret podziemny, zainspirowany teatrem okresu stanu wojennego. Tego z lat 80. Wracamy do czasów kryzysu, mroku i chłodu, propagandy sukcesu i rosnącej cenzury, na które środowisko teatralne odpowiedziało bojkotem reżimowej telewizji publicznej. Twórcy za pomocą formuły teatrzyku domowego, kameralnego montażu słowno-muzycznego prezentowanego w prywatnym mieszkaniu, chcą zaprosić widzów do wspólnego obśmiania piętrzących się absurdów i horrorów. A także – poprzez zabawę – do poszukiwania wentyli, wyjść ewakuacyjnych i bezpiecznych miejsc w pogrążonej w kryzysie rzeczywistości wojennostanowej. Scenariusz wydarzenia, autorstwa Huberta Sulimy, zainspirowany jest książką Komedianci. Rzecz o bojkocie. Reżyseruje Jędrzej Piaskowski. Scenografia: Ania Maria Karczmarska, Mikołaj Małek. Kostiumy: Rafał Domagała. Występują: Małgorzata Biela, Mateusz Bernacik, Dagna Dywicka i Daniel Namiotko.
Miejsce: mieszkanie prywatne, ul. Piękna 11b/8
Bilety w cenie 25 zł do nabycia na bilety.1944.pl i eventim.pl
