Publikacja Rozkazy dowództwa Powstania Warszawskiego rozpoczyna serię „Źródła Polskie do Powstania Warszawskiego”. Tym samym do rąk czytelników trafia zbiór jednych z najważniejszych źródeł do badania historii Powstania Warszawskiego.
Tom zawiera dokumenty wytworzone w sztabie komendanta Okręgu Warszawa Armii Krajowej i dowódcy Powstania Warszawskiego, pułkownika (od 14 września 1944 r. – generała brygady) Antoniego Chruściela „Montera”. Prezentowana pierwsza część obejmuje rozkazy organizacyjne i operacyjne wydane jeszcze przed rozpoczęciem Powstania oraz w pierwszym miesiącu walk. Datą graniczną jest tu 2 września 1944 r., czyli upadek Starego Miasta. Część druga (w przygotowaniu) przedstawiać będzie dokumenty ilustrujące zmagania powstańcze we wrześniu oraz w pierwszych dniach października 1944 r. – do momentu zakończenia powstańczej epopei.
Blisko połowa dokumentów (60 spośród 135) zamieszczonych w niniejszym tomie nie była wcześniej publikowana – ich oryginały przechowywane są w zasobach Wojskowego Biura Historycznego, Archiwum Akt Nowych, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie. Całość opatrzono aparatem krytycznym, a także obszernymi wstępami merytorycznymi i notą edytorską ułatwiającymi lekturę oraz analizę materiałów. Autorzy dołożyli starań, aby wyjaśnić wszelkie niejasności oraz rozwikłać liczne pseudonimy i kryptonimy. Zbiór dopełniają aneksy, w których znajduje się kilka dokumentów stanowiących uzupełnienie do rozkazu operacyjnego wydanego przez pułkownika „Montera” tuż przed rozpoczęciem walk w sierpniu 1944 roku. Dodatkowo zamieszczono schematy organizacyjne sił powstańczych i spis kryptonimów pojawiających się na kartach książki. Tom wieńczy wykaz skrótów, nie zabrakło również bibliografii selektywnej publikacji poświęconych Powstaniu Warszawskiemu oraz indeksów: topograficznego, geograficznego, nazwisk i pseudonimów.
Prezentowane dokumenty to kopalnia wiedzy o organizacji i funkcjonowaniu powstańczej armii. Czytelnicy znajdą w nich najważniejsze informacje dotyczące zmagań Powstańców, działalności poszczególnych służb czy spraw związanych z porządkiem i bezpieczeństwem publicznym w Warszawie. Interesujące są też momenty, w których omawiane jest życie codzienne żołnierzy i cywili w ogarniętym walką mieście, w tym takie kwestie, jak powstańcze umundurowanie, śluby, aprowizacja czy legitymacje i przepustki. Podobnie warte uwagi są wyroki Wojskowych Sądów Specjalnych działających w powstańczej stolicy.
Mamy nadzieję, że publikowane w niniejszym tomie źródła nie tylko będą doskonałym materiałem badawczym dla historyków, ale także zainteresują szersze grono czytelników, przyczyniając się do lepszego poznania dziejów Powstania Warszawskiego.
fot. Michał Zajączkowski / Muzeum Powstania Warszawskiego
Publikacja jest dofinansowana przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Wartość dofinansowania projektu: 50 tysięcy złotych
Całkowita wartość projektu: 50 tysięcy złotych
Celem projektu było wydanie publikacji: Powstanie Warszawskie w dokumentach, t. 1: Rozkazy dowództwa Powstania Warszawskiego, cz. 1: 10 czerwca-2 września 1944 (seria: „Źródła polskie do Powstania Warszawskiego”)
