Data urodzenia:
1927-05-26
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Zygmunt - Zofia z domu Rutkowska
Wykształcenie do 1944 r.:
Uczęszczała do Prywatnego Żeńskiego Gimnazjum Kupieckiego im. Kaniowczyków i Żeligowczyków w Warszawie przy ul. Złotej 14 oraz na tajne komplety.
Okres okupacji niemieckiej:
W czasie wojny w mieszkaniu pp. Rutkowskich i Urbanów przy ul. Solec 20A odbywały się liczne wieczory patriotyczne, w których uczestniczył także przyjaciel rodziny,
ks. “Jacek”- Stanisław Tworkowski.
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Warszawa, ul. Solec 20 A m 10, III piętro
Miejsce koncentracji na godzinę "W":
Warszawa, ul. Widok 24
Oddział:
Szare Szeregi, łączniczka na terenie Śródmieścia Północnego i Górnego Czerniakowa, brak bliższych danych
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ - Górny Czerniaków
Rodzeństwo biorące udział w Powstaniu Warszawskim:
Jej brat
Zygmunt był żołnierzem 1. kompanii batalionu "Miłosz".
Losy po Powstaniu :
Zatrzymana pod koniec września 1944 na Przyczółku Czerniakowskim, skierowana do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulagu 121). Za radą starszych kolegów symulowała objawy gruźlicy, w związku z czym Niemcy, ze względów sanitarnych wykluczyli ją z dalszego transportu i skierowali do grupy osób cywilnych przeznaczonych do robót przymusowych w rolnictwie. Do listopada 1944 roku pomagała w wypasie krów w gospodarstwie pod Kielcami. Tam nawiązała kontakt ze zgromadzeniem Sióstr Urszulanek licząc na pomoc, gdyż jej ciotkami w prostej linii były Matka Klemensa Staszewska (zmarła w 1943 roku w Auschwitz-Birkenau) i Matka Gerarda Staszewska. Od listopada do grudnia 1944 roku przebywała w klasztorze ss. Urszulanek w Krakowie przy ul. Starowiślnej. W grudniu 1944 roku siostry przeniosły Zofię Urban do klasztoru ss. Urszulanek w Rokicinach Podhalańskich, gdyż w wyniku donosu gestapo dokonało rewizji w klasztorze w Krakowie w poszukiwaniu uciekinierów (Powstańców) z Warszawy. Na szczęście Zofii nie znaleźli. W 1945 roku odnalazła ją drużynowa z poleceniem zachowania w tajemnicy pseudonimu własnego, drużynowej oraz pozostałych harcerek, a także nieujawniania nikomu ich tożsamości oraz zakazem podtrzymywania wcześniejszych kontaktów. W związku z tym, gdy tuż po wojnie otrzymała zaproszenie do Belwederu w celu uhonorowania odznaczeniem za przynależność do Szarych Szeregów nie stawiła się (źródło ww. informacji - Ankieta Uczestnika Powstania Warszawskiego, Teczki personalne Uczestników Powstania Warszawskiego, zasób Pokoju Kombatanta MPW, archiwum rodzinne p. Romana Bugaja, wnuka Zofii Urban - Wybraniec).
Nazwisko po mężu:
Zofia Wybraniec
Miejsce pochówku:
Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki), kwatera 217, rząd 1, grób 22
Informacje dodatkowe - losy rodziny:
Fragment kamienicy od ul. Wioślarskiej, w którym znajdowało się mieszkanie Urbanów został w okresie Powstania Warszawskiego zburzony na skutek uderzenia pocisku. Do dziś zachował się jedynie fragment elewacji z oknem salonu. Wszystkie zachowane zdjęcia rodzinne z okresu okupacji zostały wykonane na balkonie ww. mieszkania na Solcu. Zygmunt Urban (senior) był dyrektorem jednej z warszawskich szkół. We wrześniu 1939 roku trafił do niewoli sowieckiej i został zesłany na Kołymę. Zwolniony z łagru na mocy traktatu Sikorski-Majski przemierzył Syberię i dotarł do Krasnowodzka, gdzie wstąpił do Armii Andersa i ostatnim transportem ewakuacyjnym przedostał się do Iranu. Przeszedł szlak bojowy przez Afrykę Północną i Monte Cassino, gdzie został ranny, po czym przedostał się do Londynu. Za namową żony nie skorzystał z możliwości zorganizowania emigracji dla całej rodziny do Kanady na stałe i powrócił w roku 1946 do Polski. Zmarł w Warszawie w roku 1964. W czasie Powstania Zofia Urbanówna idąca z meldunkiem ze Śródmieścia dotarła na Powiśle, jednak nie zastała już rodziny. Jak się okazało, 15.08.1944 roku mieszkańcy domu Solec 20A oraz ul. Wioślarskiej szykowali się do uczestnictwa w uroczystej mszy świętej pod przewodnictwem ks. Józefa Chospińskiego. Młodszy brat Zofii - Ryszard Urban został wysłany do kościoła św. Trójcy po naczynia liturgiczne, jednak jeszcze przed nabożeństwem na podwórze domu wtargnęli Niemcy, którzy ustawili Polaków do egzekucji. Wówczas to dziadek Zofii, Jan Rutkowski po niemiecku wyjaśnił, że w budynku nie ma ukrywających się Powstańców i zgłosił się dobrowolnie na zakładnika, by ocalić innych. Ostatecznie Niemcy dokonali przeszukania mieszkań, a następnie skierowali wszystkich mieszkańców ul. Wioślarską w kierunku Mostu Poniatowskiego.
Literatura:
Ryszard Czugajewski, Na barykadach, w kanałach i gruzach Czerniakowa, Instytut Wydawniczy Pax, 1970, s. 62-65
