Data urodzenia:
1899-01-16
Funkcja:
dowódca Kobiecych Patroli Minerskich
Stopień:
Oficer rezerwy Wojska Polskiego: porucznik (1920?), major (23.09.1944)
Imiona rodziców:
Michał - Aniela Władysława z domu Iwanow
Wykształcenie:
Uczyła się w gimnazjum żeńskim w rodzinnym mieście, a po otrzymaniu świadectwa dojrzałości ze Złotym Medalem (maj 1916) studiowała w Żeńskim Instytucie Medycznym w Piotrogrodzie i na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dońskiego w Rostowie. Od października 1918 r. kontynuowała studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując w lipcu 1927 r. dyplom doktora wszechnauk lekarskich.
Przebieg służby wojskowej do 1939 r.:
W latach 1919-1920 służyła ochotniczo w odrodzonym Wojsku Polskim. Po odbyciu kursu PWK (Przysposobienie Wojskowe Kobiet) prowadziła od 1924 r. jako instruktorka obozy i kursy, szkoliła drużyny ratownicze na wypadek wybuchu wojny. W 1936 r. mianowana instruktorką PWK.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
We wrześniu 1939 r. przewodnicząca Komisji Poborowej ochotniczego batalionu Pomocniczej Służby Wojskowej we Lwowie, potem wróciła do Warszawy.
Używane pseudonimy:
"Doktor", "Pani Doktor", "Doktór"
Adres w czasie okupacji:
Warszawa, ul. Fałata 6
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od listopada 1939 r., sukcesywnie w szeregach: Służby Zwycięstwu Polski (SZP) - Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) - Armii Krajowej (AK). W jej mieszkaniu mieścił się jeden z pierwszych punktów kontaktowych gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza, Dowódcy Głównego SZP. Na początku 1940 r. realizując koncepcję opracowaną jeszcze w listopadzie 1939 r. przez mjr. Franciszka Niepokólczyckiego i siebie, zorganizowała pierwszy kobiecy patrol ZWZ. Kilka miesięcy później dowodziła już kilkoma kobiecymi patrolami sabotażowo-dywersyjnymi (minerskimi), podporządkowanymi szefowi Wydziału Saperów K-dy Gł. ZWZ Niepokólczyckiemu, a jednocześnie uczestniczącymi w akcjach Związku Odwetu, jako jeden z zespołów dyspozycyjnych ZO K-dy Gł. ZWZ i równocześnie biorącymi udział w pracach Biura Badań Technicznych (BBT) Wydz. Saperów K-dy Gł. ZWZ. Ochotniczo brała udział w zaplanowaniu i wykonaniu w nocy z 7/8 października 1942 r. głośnej akcji "Wieniec", w której uczestniczył m.in. jeden z jej Kobiecych Patroli Minerskich. Od listopada tego roku dowodzone przez nią patrole (ok. 40 kobiet) zostały podporządkowane nowo utworzonemu Kedywowi Okręgu AK Warszawa-Miasto, jako jeden z jego oddziałów dyspozycyjnych o charakterze sabotażowo-dywersyjnym (patrole te uczestniczyły w kilku akcjach dywersyjnych oraz likwidacyjnych) i jednocześnie zespół minerski, mocno zaangażowany w produkcji zapalających i burzących środków walki. W sprawozdaniu za okres od 1.09.1943 r. do 1.03.1944 r. dowódca Kedywu Okręgu Warszawskiego, Józef Rybicki "Andrzej", określił ten oddział jako: "oddział dyspozycyjny z zadaniem: produkcji, zaopatrzenia i transportu dla całego Kedywu Okręgu", jednocześnie wysoko ocieniając dwie jego akcje: . "O wyjątkowo ideowej postawie tej grupy świadczy, że w końcu grudnia 1943 na skutek zagrożenia magazynów drużyny kobiece pod osobistym kierownictwem Pani Doktor przenoszą ręcznie w ciągu 3 dni 1500 kg materiałów wybuchowych, środków zapalających itp. pobierają z powiatu i zwożą do Warszawy w okresie największego zagrożenia (listopad - grudzień 1943) większą ilość różnych materiałów wybuchowych i środków zapalających". Równocześnie Zofia Franio uczestniczyła w akcji pomocy Żydom, osobiście opiekując się kilkoma osobami pochodzenia żydowskiego i współpracując z Radą Pomocy Żydom "Żegota".
Oddział:
Warszawski Okręg Armii Krajowej - Wydział Saperów - Kobiece Patrole Minerskie - dowódca.
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ. 20.08.1944 r. dowodzone przez kpt. "Doktor" Kobiece Patrole Minerskie wzięły udział w zdobyciu gmachu PAST-y przy ul. Zielnej 39, wykonując dwa wyłomy w murach gmachu: Nr 1 - dla oddziału kpt. "Chevroleta" - od strony południowej, na wysokości I piętra oficyny przy ul. Zielnej 35; Nr 2 - dla oddziału kpt. "Jotesa" - od strony północnej, w budynku przylegającym do PAST-y od strony ul. Próżnej 3 - na wysokości III piętra.
Odznaczenia:
Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata,
Krzyż Armii Krajowej.
Losy po Powstaniu:
Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną.
Losy po wojnie:
Po zakończeniu wojny wróciła do praktyki lekarskiej w Warszawie. Aresztowana przez UB 14.11.1946 pod zarzutem pełnienia funkcji szefa łączności i kolportażu w Zarządzie Obszaru Centralnego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" (WiN) od stycznia 1946 Wyrokiem Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie z 31.07.1947 została skazana na 12 lat więzienia. Wypuszczona na wolność 15.05.1956. Pracowała w Liceum Medycznym Nr 4 aż do przejścia na emeryturę w 1976 r. Jednocześnie aktywnie działała w PCK.
Miejsce śmierci:
Warszawa
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, MPW-zbiory (fotografie MPW-IK/2976, MPW-IK/2977)
Publikacje :
Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 54–55
