Wojciech Gronkiewicz

"Ryś"

-

Wacław - Michalina z domu Jurczak

W 1939 r. ukończył prywatną koedukacyjną szkołę powszechną Bronisławy Gerlach-Stopczyk przy ul. Hożej 64 i został przyjęty do Gimnazjum Stefana Batorego. W czasie okupacji kontynuował tam naukę na tajnych kompletach i w 1944 r. ukończył I klasę liceum.

Jesienią 1943 r. nawiązał kontakt z AK dzięki koledze z gimnazjalnych kompletów Ryszardowi Kosidowskiemu ps. Paproć. W dniu 1 listopada 1943 r. złożył przysięgę AK. Otrzymał przydział do dowodzonej przez kpr. podch. "Stacha" sekcji w batalionie "Karpaty" pułku "Baszta", prawdopodobnie w 1 plutonie kompanii K-1

Komenda Główna Armii Krajowej - pułk "Baszta" - batalion "Karpaty" - kompania K-1 ?

1 sierpnia 1944 r. wyszedł do Powstania razem z "Paprociem" (tak odmieniano pseudonim Kosidowskiego w oddziale). Zameldowali się w oddziale "Rysia", mimo iż "Paproć" był żołnierzem 7 pułku piechoty "Garłuch" na Okęciu. Razem wzięli udział w nieudanym ataku na Wyścigi Konne na Służewcu. Podczas ataku zginął dowódca sekcji "Stach", zginął dowódca plutonu. Z całej sekcji ocalało trzech żołnierzy: "Ryś", "Waluś" i "Paproć".

Służewiec - szturm na Tory Wyścigów Konnych na Służewcu

Po rozproszeniu oddziału "Paproć" poszedł nocą w stronę Służewa - dotarł do kompanii B-1 pułku "Baszta", z którą walczył do końca Powstania; po wzięciu do niewoli 27 września został zamordowany przez Niemców przy ul. Dworkowej. Pozostali żołnierze przenocowali w jakimś domu na Służewcu, a nazajutrz przyłączyli się do oddziału por. "Nowiny", z którym wycofali się do Lasu Kabackiego. Po dwóch dniach przeszli do Lasów Chojnowskich. Po drodze we wsi Orężna (dziś w granicach Piaseczna) stoczyli potyczkę z oddziałem ukraińskim, z której wyszli bez szwanku, ale Ukraińcy - straciwszy dwóch ludzi - wieś w odwecie spalili. W lasach chojnowskich "Ryś" dostał wysokiej gorączki i choroby czyrakowej. Został zwolniony z oddziału i kilka dni przebywał u znajomych we wsi Baszkówka. Udał się do Koluszek, gdzie skontaktował się z przyjacielem sprzed wojny Kazimierzem Boruczem, również żołnierzem AK ps. "Dragon". "Dragon" wprowadził go do oddziału por. Michała Mirskiego ps. "Zagłada". 25 sierpnia 1944 r. Wojciech Gronkiewicz ponownie złożył przysięgę AK i otrzymał pseudonim "Sten". W pierwszej połowie września "Sten" i "Dragon" zostali skierowani do oddziału partyzanckiego por. Romualda Ziółkowskiego ps. "Sam" działającego w ramach Obwodu "Węzeł" (Brzeziny - Koluszki) Okręgu AK "Barka" (Łódź) - późniejszego I Oddziału Kadrowego 29 Pułku AK im. Strzelców Kaniowskich. Od 21 sierpnia dowódcą oddziału "Sama" był st. sierż. podch. Marian Niciński "Wirek". W oddziale "Sten" spotkali swojego znajomego, Ryszarda Szalińskiego ps. "Wicher". Brał udział w akcji "Zrzuty" jako obstawa stanowiska we wsi Strzelna koło Rogowa (zrzut nie doszedł do skutku). Podczas akcji "Sten" spotkał też innego kolegę, Mirosława Chwiałkowskiego ps. "Strzała". Po kilku dniach pobytu w oddziale odnowiła się choroba czyrakowa. Por. "Zagłada" zaproponował mu wtedy przejście - razem z "Dragonem" - do oddziału dyspozycyjnego Kedywu, którego był dowódcą. "Dragon" stał się bezpośrednim przełożonym "Stena". Brali udział w wykonaniu wyroku nagany z ostrzeżeniem w stosunku do pracownika kolei w Koluszkach, który szantażował swoich podwładnych wysłaniem na roboty do Niemiec. Inny wyrok (chłosty) w stosunku do mieszkanki Koluszek nie doszedł do skutku z powodu nieobecności skazanej. Brali też udział w ściągnięciu kontrybucji od dzierżawcy majątku Długie pod Koluszkami. Po wkroczeniu Armii Czerwonej "Sten" przerwał działalność konspiracyjną. W kwietniu 1945 r. zamieszkał w Łodzi przy ul. Bandurskiego, razem z "Dragonem" i Włodzimierzem Dziewiszkiem ps. "Tex", poznanym w oddziale partyzanckim. "Dragon" i "Tex" działali w Ruchu Oporu Armii Krajowej, "Sten" do nich dołączył. Wspólnie z Henrykiem Kociębą ps. "Dąb" i dwoma żołnierzami z Radomia tworzyli patrol osłaniający zebrania dowództwa ROAK. Dowódcą patroli był mjr Adam Trybus ps. "Gaj" (wcześniej dowódca Kedywu Okręgu AK Łódź). "Dragon" w nocy z 11 na 12 lutego 1946 r. wziął udział w akcji wysadzenia w powietrze Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej w Łodzi. Aresztowany w grudniu 1950 r. i torturowany, zmarł w więzieniu w lutym 1951 r.

Latem 1945 r. przed władzami ujawnili się m.in. mjr "Gaj" i "Tex". "Sten" pozostał w konspiracji. W czerwcu 1946 r. za pośrednictwem "Dragona" nawiązał kontakt ze Zrzeszeniem Wolność i Niezawisłość, jednak współpraca ograniczyła się do kilku spotkań i otrzymania nowego pseudonimu: "Robert". Ujawnił się dopiero w lutym 1947 r., gdy weszła w życie nowa ustawa amnestyjna. We wrześniu 1947 r, zdał maturę przed Komisją Weryfikacyjno- Kwalifikacyjną w Łodzi i wrócił z rodzicami do Warszawy. W 1953 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach pracował w Prezydium Stołecznej Rady Narodowej (1953-1954), Dzielnicowej Rady Narodowej (1955-1956) i Wojewódzkiej Rady Narodowej (1957-1960). W 1960 r. zdał egzamin konkursowy na aplikację adwokacką, którą ukończył w 1963 r. W latach 1964-1992 był członkiem Zespołu Adwokackiego nr 7 w Warszawie. Od 1992 r. prowadził własną kancelarię adwokacką. Od 1995 r. był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Zmarł 16 kwietnia 2001 r.

Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki), Kwatera T, rząd 2, grób 3

Wymieniany we wspomnieniach Marii Kosidowskiej-Szamborskiej o Ryszardzie Kosidowskim ps. Paproć, jako jeden z jego kolegów gimnazjalnych, z którym razem wyruszał na godzinę "W" na punkt koncentracji, źr. Wspomnienie: Ryszard Kosidowski "Paproć", autor Maria Kosidowska-Szamborska, Stanisław Wydżga, w: Gazeta Stołeczna (GW), 02.02.200.

Hanna Gronkiewicz-Waltz - impresje warszawianki. Mój ojciec, Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego, www.sppw1944.org - życiorys Wojciecha Gronkiewicza sporządzony na podstawie dokumentów z archiwum rodzinnego Hanny Gronkiewicz-Waltz. Tekst ukazał się w Biuletynie Informacyjnym Związku Powstańców Warszawskich "Powstaniec Warszawski" nr 2/2019.