Data urodzenia:
1925-11-26
Numer legitymacji AK:
527
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Stefan - Rozalia z domu Baran
Udział w konspiracji 1939-1944:
Działalność konspiracyjną w ZWZ-AK rozpoczęła w 1941 roku na Pradze w oddziale, który zaczął się formować już w październiku 1939 w ramach Związku Powstańców Niepodległości w dawnym Centrum Wyszkolenia Sanitarnego - Szpital Ujazdowski w Warszawie oraz w Rzeźni Miejskiej na Pradze. Ponieważ większość struktur oddziału wywodziła się ze środowiska Pragi, początkowo oddział nazywany był „Batalionem Praskim”, następnie został włączony do 4. Rejonu Obwodu Śródmieście AK pod dowództwem majora „Zagończyka” i przyjął imię Stefana Czarnieckiego. Dowódcą batalionu został kpt. Lucjan Giżyński „Gozdawa”. Władysława Magnuszewska została przydzielona do 5. Kompanii batalionu, którą dowodził por. Roman Roth ps. Jawor, a jego zastępcą był plut. pchor. Edward Magnuszewski ps. Sokół. Mieszkanie Magnuszewskich w okresie okupacji było skrzynką kontaktową oddziału na Pradze Północ oraz punktem rozdzielczym prasy konspiracyjnej. Władysława Magnuszewska była kolporterką i łączniczką, odbyła podstawowe przeszkolenie bojowe oraz kursy sanitarny i łącznościowy. Przydział w lipcu 1944: Armia Krajowa - XII zgrupowanie im. Łukasińskiego - oddział por. "Gozdawy" (batalion im. Stefana Czarnieckiego) - 5. kompania
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Targowa 46 m.39
Oddział:
Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Sienkiewicz", następnie odcinek "Kuba"-"Sosna" - batalion "Gozdawa" - 5. kompania. Dnia 1 sierpnia 1944 roku stawiła się o godz. 14 na punkt wyznaczony w budynku szkoły przy ul. Długiej 15. Żołnierze stacjonowali m. in. na kwaterach przy ul. Starej 6, Freta 10 oraz Długiej 24. Władysława Magnuszewska „Zula” przez cały czas trwania Powstania Warszawskiego uczestniczyła w działaniach 4, 5 i 6. Kompanii batalionu. Ratowała rannych, dostarczała na placówki amunicję, a szpitalikom środki opatrunkowe i leki. Za służbę na Starym Mieście została przedstawiona do odznaczenia Krzyżem Walecznych.
Szlak bojowy:
Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ
Rodzeństwo biorące udział w Powstaniu Warszawskim:
Losy po Powstaniu - represje:
Po kapitulacji opuściła Śródmieście w grupie koleżanek i kolegów z Powstania jako cywile. Skierowani zostali przez Niemców do obozu przejściowego w Ursusie koło Warszawy - na terenie Państwowych Zakładów Inżynierii Ursus. W halach fabrycznych Ursusa grupa Władysławy po przeprowadzonej przez Niemców selekcji została rozbita, część osób została skierowana jako ranni do szpitala, część do obozów. Władysława wraz z koleżankami i kolegami trafiła do obozu przejściowego w miejscowości Szczakowa, na terenie włączonym do III Rzeszy. Dzień przed wywózką ze Szczakowej grupie udaje się zbiec z obozu, dzięki pomocy okolicznej ludności polskiej. Niestety podczas dalszej drogi na trasie do Generalnej Guberni część grupy, w tym Władysława, wpadła w ręce żandarmerii niemieckiej, jednak na skutek splotu wydarzeń na posterunku i w rodzinie niemieckiego komendanta - zostali puszczeni wolni. 2 grudnia 1944 roku podczas przekraczania linii frontu w celu przedostania się do domu na warszawskiej Pradze, Władysława Magnuszewska została aresztowana przez NKWD i przewieziona na śledztwo do Lublina. 27 stycznia 1945 roku wyrokiem Garnizonowego Sądu Wojskowego w Lublinie została skazana pod zarzutem szpiegostwa z art. 90 KKWP na 10 lat więzienia oraz 5-letnie pozbawienie praw. Po rozprawie przewieziona została do więzienia na Zamku w Lublinie, a następnie do Wronek. Po roku przeniesiona została do Karnego Zakładu dla Kobiet w Fordonie. Z Fordonu dwukrotnie przewożona do więzienia mokotowskiego w Warszawie (osadzona w pawilonie X, XI, XII), następnie ponownie do Fordonu i ponownie do Lublina na Zamek. Z Fordonu zwolniona w dniu 13.12.1954 roku, po odbyciu pełnej kary, tj. 10 lat i 11 dni pozbawienia wolności. 13.07.1957 roku Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie uchylił wyrok części skazującej byłego Garnizonowego Sądu Wojskowego w Lublinie i postępowanie w tej części o przestępstwie z art. 90 KKWP umorzył, z braku dostatecznych dowodów winy.
Losy po wojnie:
Po wyjściu z więzienia bezskutecznie składała podania o pracę w szeregu instytucji. W końcu 15 lutego 1955 roku została zatrudniona w Stowarzyszeniu „PAX” - Zjednoczone Zespoły Gospodarcze „Inco„- ”Veritas„ Warszawa, gdzie pełniła różnego rodzaje funkcje administracyjne i socjalne. Od 1965 roku do emerytury była kierownikiem Ośrodków Szkoleniowo-Wypoczynkowych ”PAX„ - „Inco„- ”Veritas„. Była działaczką Związku Zawodowego ”Solidarność„ (przez 3 kadencje była mężem zaufania), prowadziła także przyzakładową bibliotekę oraz organizowała wycieczki krajoznawcze dla pracowników i ich rodzin. Z ramienia ”Caritasu" wraz z matką opiekowała się ociemniałym małżeństwem. Od 1989 roku była członkiem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Warszawie. W 1990 roku przeszła na emeryturę.
Odznaczenia :
Rozkazem z dnia 28 VIII 1944 odznaczona Krzyżem Walecznych
Awanse:
Po wojnie awansowana do stopnia porucznika WP
Miejsce pochówku:
Cmentarz Wojskowy na Powązkach - uroczystości pogrzebowe dn. 29 września 2023 r. o godz. 10.00 nabożeństwo w Domu Pogrzebowym na Powązkach Wojskowych, po czym nastąpi odprowadzenie trumny do grobu (ziemnego) w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej (D - rząd 10 – grób 2).
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego,
życiorys autorstwa p. Władysławy Magnuszewskiej napisany w roku 2005, sygn. P/9035. Informację o śmierci przekazano za pośrednictwem Działu Kombatanta MPW
Literatura:
Bożena Urbanek Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim w 1944r. Warszawa 1988. PWN
