Data urodzenia:
1925-02-27
Funkcja:
ładowniczy czołgu
Stopień:
sierżant podchorąży rezerwy piechoty
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Mieczysław - Wacława z domu Bierdzińska
Wykształcenie (w tym wojskowe) do 1944 r.:
W latach 1932-1938 uczęszczał do Prywatnej Szkoły Powszechnej Męskiej Zboru Ewangelicko-Augsburskiego im. Mikołaja Reja przy ul. Kredytowej 8. W roku szkolnym 1938/39 był uczniem III Miejskiego Męskiego Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja przy ul. Śniadeckich 8. Tam wstąpił do 80. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego. Z chwilą zamknięcia przez Niemców gimnazjum w listopadzie 1939 podejmuje naukę na III Miejskim Kursie Przygotowawczym do szkół zawodowych II stopnia
Używane pseudonimy:
"Kadłubek", "Wiktor"
Numer legitymacji AK:
571 / 398
Udział w konspiracji 1939-1944:
Z liczną grupą harcerzy 80. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego [m.in. Jerzy Gawin "Słoń", Kazimierz Łodziński, Konrad Okolski "Kuba", Józef Szamborski, Stanisław Krawczyk] jesienią 1939 rozpoczął działalność w "Szarych Szeregach". Od roku 1940 należy do Hufca Mogotów Górny [MG], którego hufcowym był Tadeusz Zawadzki "Zośka", w Okręgu II Południe [PD] - komendant Stefan Mirowski "Bolek". W 1941 włączony do akcji Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". Od listopada 1942 członek 2. drużyny [CR 200] prowadzonej przez "Felka" Feliksa Pendelskiego w Hufcu "Centrum" dowodzonym przez "Zośkę". Od listopada 1942, po utworzeniu warszawskich Grup Szturmowych "Szarych Szeregów", wchodzących w skład Oddziałów Dyspozycyjnych "Kedywu" KG AK, i po specjalistycznym przeszkoleniu dywersyjnym, uczestniczy w wielu akcjach sabotażowo-dywersyjnych. Na przełomie 1942/43 w ramach akcji zdobywania broni, bierze udział z sekcją CR 210 "Kuby" [Konrad Okolski] w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich w rejonie ulic Rakowiecka - św. Andrzeja Boboli [Chodkiewicza]. 16 I 1943 uczestniczy w akcji zespołu dowodzonego przez "Zośkę", mającej na celu opróżnienie magazynu materiałów wybuchowych, znajdującego się w piwnicach domu przy ul. Pańskiej. Materiały zostały przewiezione ciężarówką do tajnej wytwórni "Kedywu", ulokowanej w firmie "Szlachetne tynki - ELZYT", mieszczącej się na ul. Marszałkowskiej, vis a vis wylotu ul. Litewskiej. Tego samego dnia, z tym samym zespołem dowodzonym przez "Zośkę" uczestniczy w pierwszej akcji likwidacyjnej warszawskich Grup Szturmowych - likwidacji Volksdeutscha Ludwika Herberta. Wyrok wydał WSS za denuncjację i zakatowanie przez Gestapo Bolesława Hronowskiego ["Antoni Kupała"], kierownika pracowni materiałów wybuchowych Wydziału Saperów KG AK. W akcji tej, przeprowadzonej w mieszkaniu Herberta przy ul. Walecznych 35 na Saskiej Kępie, ubezpieczał wraz z "Romanem" [Roman Bentkowski] całość akcji, stojąc na ulicy. Następnie bierze udział w akcjach bojowych: "Meksyk II" ["Arsenał"] 26 III 1943, "Celestynów" 20/21 V 1943, "Taśma" ("Sieczychy") 20/21 VIII 1943. W pierwszej z nich, słynnej "Akcji pod Arsenałem", mającej na celu odbicie z rąk Gestapo Janka Bytnara "Rudego", wchodził w skład sekcji "Sygnalizacja". To właśnie na "Kadłubku" spoczęło bardzo odpowiedzialne zadanie: stojąc przy Banku Polskim na ul. Bielańskiej, miał rozpoznać "budę" przewożącą więźniów z siedziby Gestapo w al. Szucha na Pawiak. "Głęboki, wyraźny ukłon kapeluszem" po rozpoznaniu "budy" był skierowany do "Kuby" Okolskiego, stojącego po przeciwnej stronie ul. Bielańskiej, gdzieś na wysokości jej zbiegu z ul. Tłomackie. Po rozpoznaniu "budy" sekcja "Sygnalizacja" automatycznie przekształciła się w sekcję "Ubezpieczenie pl. Teatralny". Przez 15 minut "Kadłubek" i "Kuba" stanowili jedyną ochronę swoich kolegów na tym kierunku. W następnej akcji - odbiciu 49 więźniów przewożonych pociągiem z Lublina do obozu KL-Auschwitz, na stacji Celestynów [19 V 1943] - był członkiem sekcji "Łomy", w grupie uderzeniowej "Więźniarka", dowodzonej przez "Maćka" [Sławomir Maciej Bittner]. 27 V 1943 brał udział, w upozorowanej na napad rabunkowy, akcji zdobycia znacznej ilości chloranu potasu [21 beczek], środka niezbędnego do konspiracyjnej produkcji materiałów wybuchowych. W akcji tej polegającej na opanowaniu magazynów fabryki chemicznej "Kijewski, Scholtze i S-ka", znajdującej się na Targówku przy ul. Siarczanej 6. Akcją, którą dowodził kpt. "Pług" [Adam Borys], kierował grupą, której zadaniem było unieszkodliwienie wszystkich mieszkańców bloku mieszkalnego, znajdującego się na terenie fabryki. Przed akcją przewoził broń dla jej uczestników z magazynu przy ul. Barskiej, na miejsce zbiórki [teren Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej], a po akcji pilotował samochody przewożące beczki z chloranem potasu. 20 VIII 1943 brał udział w akcji "Taśma" ["Sieczychy"], mającej na celu likwidację strażnicy niemieckiej straży granicznej ("Grenzschutz") w Sieczychach k. Wyszkowa. Wchodził [m.in. z "Kubą" Okolskim, "Anodą" Rodowiczem i "Jurem" Wolskim] w skład dowodzonej przez "Maćka" Bittnera grupy "Atak I", atakującej strażnicę od frontu. Od września 1943, po reorganizacji Oddziałów Dyspozycyjnych "Kedywu" KG AK i utworzeniu baonu "Zośka", żołnierz 2. drużyny [d-ca "Olgierd" Wiesław Tyczyński], III plutonu [d-ca "Kuba"] 1. kompanii "Felek" [d-ca "Maciek"]. W nocy 22/23 IX 1943 uczestniczy w akcji "Streify" ["Szosy", "Wianuszek"] polegającej ostrzeliwaniu i obrzuceniu granatami samochodów niemieckich na ważniejszych arteriach wylotowych z Warszawy. Akcja była odwetem za wydany przez niemieckie władze okupacyjne zakaz prowadzenia samochodów przez Polaków. W okresie październik 1943 - maj 1944 odbywa szkolenie wojskowe na II turnusie Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty "Agricola" [klasa "c"], uzyskując stopień kaprala podchorążego. Po reorganizacji baonu "Zośka" w czerwcu 1944 żołnierz III plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy". W składzie 3. drużyny tego plutonu pod dowództwem "Cielaka" [Tadeusz Szajnoch], uczestniczył w lipcu 1944 w II turnusie "Bazy Leśnej" [akcja "Par II"] - szkoleniu woskowym w lasach koło Wyszkowa. Część broni, przetransportowana po ćwiczeniach do Warszawy, złożona została w jego mieszkaniu przy ul. Złotej 49 m 21, w którym w czasie okupacji urządzono jeden z magazynów broni warszawskich Grup Szturmowych.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa, ul. Złota 49 m 21
Oddział:
Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - zgrupowanie "Radosław" - pułk "Broda 53" - batalion "Zośka" - 2. kompania "Rudy" - III pluton "Felek", od 2 VIII 1944 w składzie plutonu pancernego "Wacek", jako członek załogi zdobycznego czołgu Pz.Kpfw V "Panter" Ausf. G. Po opuszczeniu Woli nadal w składzie plutonu pancernego "Wacek".
Szlak bojowy:
Wola: 1 VIII 1944 - koncentracja w fabryce "Telefunken" przy ul. Mireckiego (m.p. brygady "Broda 53"). Godzina "W" - atak na szkołę-koszary przy ul. Św. Kingi - Okopowa 55 a, opanowanie szkoły. 2-4 VIII 1944 - szkolenie załóg dwóch zdobytych czołgów "Panther". 4 VIII 1944 - atak na szpital św. Zofii - pluton pancerny "Wacek" jednym czołgiem wspierał piechotę batalionu AK "Miotła". 5 VIII 1944 - udział w zdobyciu "Gęsiówki" (KL-Warschau), 8 VIII 1944 - przed południem, w czasie szczególnie nasilonych ataków niemieckich na barykady na rogu Żytniej i Karolkowej oraz Żytniej i Okopowej, ranny wraz z załogą drugiego czołgu (oznaczonego literami "WP"). W rejonie ul. Karolkowej czołg otrzymał trzy ciężkie trafienia niemieckiego działa przeciwpancernego, w tym jedno przebiło komorę amunicyjną. Czołg stanął w płomieniach. Mechanik-kierowca "Tomek", wykazując duże opanowanie, wycofał płonący wóz za narożnik kamienicy i tam załodze udało się ewakuować, choć prawie wszyscy ulegli bolesnym poparzeniom - najcięższym "Walek". Stare Miasto - już jako ciężko ranny, na własną prośbę, bierze udział w zabezpieczaniu "tras specjalnych" (tajne wejście do kanałów przy ul. Franciszkańskiej 12 wykonane przez żołnierzy baonu "Zośka"). Ewakuacja kanałami ze Starówki do Śródmieścia.
Śródmieście Południe - Górny Czerniaków: 6-13 IX 1944 udział w obronie rejonu skarpy ul. Książęcej - jedyne połączenie Śródmieścia Południe z Górnym Czerniakowem. Szczególnie ciężkie walki w obronie Ambasady Chińskiej i willi Pniewskiego w al. Na Skarpie. Po opanowaniu tych obiektów przez Niemców 13 IX 1944, zostaje odcięty od macierzystego oddziału, który nadal walczył na Górnym Czerniakowie. Kolejne dni, to pobyt w powstańczym szpitalu polowym przy ul. Wspólnej, do którego trafił z zapaleniem płuc. Tam zastała go kapitulacja Warszawskiego Korpusu Armii Krajowej 2 X 1944.
Odniesione rany:
8 VIII 1944 - ciężkie poparzenia rąk i twarzy w wyniku trafienia czołgu, w którym walczył w rejonie ul. Karolkowej. Leczony w szpitalach na Woli następnie na Starym Mieście i w Śródmieściu.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (1944), Medal Wojska (czterokrotnie - 1948), Krzyż Partyzancki (1978), Srebrny Krzyż Zasługi (1977), Warszawski Krzyż Powstańczy (1982), Krzyż Armii Krajowej (1983), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985).
Losy po Powstaniu:
Od 4 X 1944 w niewoli niemieckiej. Najpierw przebywał w obozie Sandbostel koło Bremy (Stalag X B Sandbostel), w bardzo ciężkich warunkach. Następnie, po ewakuacji obozu, w Lubece (Oflag X C Lübeck), gdzie został uwolniony 5 V 1945, po zajęciu obozu przez Brytyjczyków. W grudniu tego roku powrócił do Polski.
Losy po wojnie:
W latach 1946-1950 studiuje na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera mechanika. W okresie aresztowań byłych żołnierzy Armii Krajowej przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa, dla uniknięcia aresztowania, w styczniu 1950 r. ucieka z Warszawy w wagonie ambulansu pocztowego i ukrywa się w bezludnym wówczas miejscu na Ziemiach Odzyskanych (m. Szczytna Śląska). Kiedy po półrocznej nieobecności wraca do Warszawy, natychmiast otrzymuje wezwanie do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego - jego mieszkanie musiało być obserwowane. Po całodziennym przesłuchaniu zostaje zwolniony. Pod koniec 1950 r. rozpoczyna pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Rybnego, gdzie do 1957 r. zajmował stanowisko naczelnika Wydziału Głównego Mechanika. W latach 1958-1976 pracuje jako naczelnik Wydziału Postępu Technicznego w Centralnym Zarządzie Hurtu Spożywczego. Następnie w latach 1976-1982 jest naczelnikiem Wydziału Maszyn i Urządzeń w CZSS "Społem". Od 1982 roku do przejścia na emeryturę zajmował stanowisko naczelnika Wydziału Techniki i Przerobu w Zarządzie Przedsiębiorstwa Hurtu Spożywczego. Od 1990 r. na emeryturze, którą zawiesza po kilku miesiącach rozpoczynając własną działalność gospodarczą. Od powrotu do Kraju w 1945 r. przejawia dużą aktywność w Środowisku b. Żołnierzy Baonu AK "Zośka". Stały członek Komisji Historycznej Środowiska. Przewodniczący Środowiska w latach 1986-1990, oraz 1994-1997. Autor wspomnień publikowanych w zbiorze "Pamiętniki żołnierzy baonu "Zośka", opracowań z okresu okupacji (m.in. "Akcja pod Czarnocinem" - wspólnie z J. Saskim; "Akcja Sieczychy") oraz autor wielu artykułów polemicznych na temat publikacji powstaniowych. Uczestnik licznych spotkań z młodzieżą harcerską organizowanych w rocznice słynnych akcji warszawskich Grup Szturmowych (m.in. "Arsenał", "Sieczychy"). Aktywny uczestnik sierpniowych spotkań byłych żołnierzy baonu "Zośka", organizowanych na szlaku ich walk powstańczych oraz tradycyjnych "zośkowych" opłatków. Opiekun grobów poległych towarzyszy broni na warszawskich Powązkach, współorganizator akcji umieszczania tablic upamiętniających szlak bojowy baonu "Zośka". Żonaty z Krystyną Teresą Zygałło, z którą miał syna Jacka - ur. 1953. W 1995 r. awansowany do stopnia kapitana rezerwy Wojska Polskiego.
Miejsce śmierci:
Warszawa
Miejsce pochówku:
Pochowany został 17.07.2008 r. na Cmentarzu Powązkowskim (Starych Powązkach) w Warszawie- kw. 274.
Źródła:
MPW-baza uczestników PW.