Data urodzenia:
1918-10-23
Miejsce urodzenia:
Sucha koło Radomia
Imiona rodziców:
Stanisław - Karolina z domu Jastrzębska
Lata 1918-1939:
Córka Stanisława Marczaka, pracownika Tramwajów Miejskich, z zawodu tokarza. W 1933 roku ukończyła szkołę powszechną w Warszawie. W maju 1939 roku ukończyła kurs ratownictwa sanitarnego otrzymując świadectwo wydane przez Polski Czerwony Krzyż
Wrzesień 1939 r.:
Na apel Polskiego Radia w początku września 1939 roku stawiła się na punkt zbiorczy na Woli, skąd została skierowana na ul. Łazienkowską po umundurowanie i apteczkę polową Czerwonego Krzyża, a następnie wysłana w grupie kobiet do służby przy oddziałach polskich w rejonie Garwolina. Po przybyciu do Garwolina otrzymała rozkaz powrotu do Warszawy, gdzie została przydzielona do organizowanego szpitala wojskowego na ul. Piusa XI.*
Praca w czasie okupacji:
Do 1940 roku kontynuowała rozpoczętą we wrześniu 1939 r. pracę w Szpitalu Ujazdowskim. Od stycznia 1941 roku zatrudniona w Zakładach Philipsa przy ul. Karolkowej 36, u zbiegu z ul. Grzybowską na warszawskiej Woli. W "Philipsie" Wiktoria Marczak pracowała do sierpnia 1944 r. głównie przy produkcji aparatury radiowej, zaś w lutym 1941 r. wstąpiła do działającej na terenie zakładu organizacji konspiracyjnej przy Ochotniczej Straży Pożarnej PZ „Philips".
Udział w konspiracji 1939-1944:
Armia Krajowa - „Akademia”. W konspiracji od lutego 1941, zaprzysiężona pod pseudonimem „Irena„. Przydzielona do ZWZ-AK: Kedyw - SGDS „Akademia”- ODB-04 bat. „Filar-Philips” (Odział Dywersji Bojowej) - pluton 332 pod dowództwem podporucznika Edwarda Zaburdy ps. ”Kropka„ i st. sierż. Jana Hazego ps. ”Sęp”. W okresie 1941 -1944 Wiktoria Marczak odbyła szkolenia wojskowe, m. in. z zakresu posługiwania się bronią, jej kosnerwacji i sposobów ukrycia oraz szkolenie sanitarne III stopnia. Uczestniczyła również w gromadzeniu i pozyskiwaniu na rzecz organizacji pochodzących z produkcji różnego rodzaju części radiowych, w tym oporników, kondensatorów, przełączników i lamp radiowych, które przekazywała następnie na punkty konspiracyjne. Zdobyte elementy od „Ireny„ odbierali Jan Brzeziński ps. ”Mściwój„ i Jerzy Szymański ps. ”Marcin". Do jej zadań należał także kolportaż prasy podziemnej na terenie zakładu.
Oddział :
Armia Krajowa - "Akademia" - fabryka Philips - sanitariuszka na terenie zakładu.
Losy po Powstaniu :
Po opanowaniu w dniu 6 sierpnia 1944 r. Zakładów „Philips” przez przeważające siły niemieckie otrzymała rozkaz od swego dowódcy Jana Hazego ps. "Sęp" przejścia w skład służby sanitarnej Zakładu z uwagi na konieczność ochrony rannych i ludności cywilnej oraz zapewnienia im wyżywienia i opieki sanitarnej. Według relacji-życiorysu z marca 1983 r. Wiktoria Marczak ps. ”Irena" doczekała momentu ewakuacji rannych, chorych i pozostałych na terenie Zakładu osób do obozu w Pruszkowie, gdzie w dalszym ciągu pracowała w Polskim Czerwonym Krzyżu (?) We wrześniu 1944 r. wydostała się z Pruszkowa i dotarła do Włoch k. Warszawy, gdzie doczekała 17 stycznia 1945 r. (źródło: maszynopis w zbiorach MPW, sygn. P/8791/17). Natomiast według II życiorysu autorstwa Wiktorii Anysz z d. Marczak (rękopis w zbiorach MPW - P/8791) w dniu 5 sierpnia 1944 r. została pojmana przez Niemców w trakcie opatrywania rannych przy ul. Karolkowej i w grupie cywilów pędzona ul. Wolską. Podczas marszu na obrzeżach Woli udało jej się zbiec.
Losy rodziny :
Brat Wiktorii - Józef Marczak, rocznik 1921, zginął 05.08.1944 r. rozstrzelany w egzekucji przy ul. Górczewskiej róg Zagłoby. Adres przedpowstaniowy rodziny: ul. Płocka 67.
Nazwisko po wojnie:
Wiktoria Anysz
Losy po wojnie:
Do 1950 roku zajmowała się gospodarstwem domowym. W kwietniu 1950 roku rozpoczęła pracę w biurze konstrukcyjnym Zakładów Wytwórczych Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg w Warszawie. W marcu 1977 roku przeszła na emeryturę.
Odznaczenia :
Medal Za Udział w Wojnie Obronnej 1939, Warszawski Krzyż Powstańczy (15.12.1982), Złoty Medal "Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej"
Miejsce pochówku:
Pochowana w Warszawie na Cmentarzu Wolskim (katolickim) - kw. 60 rz. 1 gr. 12. W tej samej mogile upamiętniony symbolicznie został poległy Józef Marczak (1921-1944)
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, *MPW-zbiory P/7891; P/8791/17 (życiorys - maszynopis), archiwum prywatne Krzysztofa Laskowskiego.
