Tadeusz Walenty Pełczyński

"Grzegorz"

szef sztabu KG AK

Oficer dyplomowany służby stałej Wojska Polskiego: porucznik (1915), kapitan (1922), pułkownik (1934), generał brygady (1.10.1943)

Warszawa

Ksawery - Maria z domu Liczbińska

Po ukończeniu Gimnazjum we Włocławku wyjechał do Krakowa, gdzie od 1911 r. studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1922 r. ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie.

Od sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich dowodził plutonem, potem kompanią 6. pułku piechoty, awansując w listopadzie 1915 r. do stopnia porucznika. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) internowany w obozie w Beniaminowie. Od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim, początkowo dowodząc kompanią, potem batalionem 6. pułku piechoty Legionów. W styczniu 1920 r. skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi, wkrótce objął tam dowództwo batalionu. Po ukończeniu WSWoj. w Warszawie (1921-1922) wrócił do Szkoły Podchorążych Piechoty na stanowisko dowódcy batalionu. W czasie studiów w WSWoj. należał do tajnej organizacji "Honor i Ojczyzna" (znanej także pod nazwą "Strażnica"), rozwiązanej w lipcu 1923 r. Od lipca 1924 r. w Biurze Ścisłej Rady Wojennej, od maja 1927 r. był p.o. szefa , a od 1929 r. szefem Oddziału II Sztabu Głównego. W latach 1927-1929 wchodził jednocześnie w skład redakcji "Przeglądu Wojskowego", którego redaktorem naczelnym był ppłk. Stefan Rowecki. Równocześnie od maja 1928 r. członek RN Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Od marca 1932 r. dowódca 5. pułku piechoty Legionów, od października 1935 r. ponownie szef Oddz. II Sztabu Głównego. Uczestniczył wówczas w pracach Komitetu do Spraw Narodowościowych przy Prezesie Rady Ministrów. Jednocześnie członek Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich. Od stycznia 1939 r. dowodził piechotą dywizyjną 19. Dywizji Piechoty.

We wrześniu 1939 r. nadal dowodził piechotą dywizyjną 19. Dywizji Piechoty w składzie Armii "Prusy".

Tadeusz Pawłowski

"Adam", "Alois", "Wolf", "Grzegorz", "Robak"

W konspiracji od października 1939 r. w SZP-ZWZ-AK (wciągnięty prawdopodobnie przez płk. "Grota" Roweckiego). Jego początkowy przydział nie jest bliżej znany. Od lipca 1940 r. po mjr. Józefie Spychalskim komendant Okręgu ZWZ Lublin z siedzibą w Warszawie. W czasie kilkutygodniowych pobytów w Lublinie mieszkał u pp. Macieja i Ludmiły Piaseckich przy ul. Narutowicza. Używał wówczas pseudonimów: "Adam", "Alois" i "Wolf". Rozszyfrowany przez Niemców - już w styczniu 1941 Gestapo znało jego nazwisko rodowe. Zdał w marcu - kwietniu funkcję komendanta Okręgu ZWZ Lublin płk. Ludwikowi Bittnerowi i wrócił do Warszawy. Objął tu funkcję zastępcy Szefa Sztabu płk. "Wojciecha" (Janusz Albrecht), a po jego aresztowaniu (7.07.1941) został mianowany Szefem Sztabu KG ZWZ (o czym Dowódca AK poinformował władze w Londynie depeszą z 28.03.1942) pod zmienionym pseudonimem "Grzegorz", potem "Robak". Rozkazem L.975 z 10 września 1943 r. powierzono mu jednocześnie funkcję zastępcy Dowódcy AK, gen. "Bora". Odtąd, aż do upadku Powstania Warszawskiego, łączył funkcję Szefa Sztabu KG AK i zastępcy Dowódcy AK. Rozkazem Naczelnego Wodza z 24.11.1943 r. mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 1.10.1943 r. Osobiście dowodził w kwietniu 1944 r. akcją "Jula", w ramach której oddziały Kedywu dokonały przerwania linii kolejowych na trasach: Przeworsk-Rozwadów, Rzeszów-Przeworsk i Jasło-Sanok.

Komenda Główna Armii Krajowej - sztab - szef sztabu, zastępca Dowódcy AK.

Wola - Stare Miasto - kanały - Żoliborz - kanały - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ - Śródmieście Południe

Ciężko ranny odłamkiem w twarz, 4.09.1944 w gmachu PKO przy Świętokrzyskiej (m.p. KG AK ).

Jego jedyny syn, Krzysztof, urodzony w 1924 r. w Warszawie, student Wydziału Architektury Tajnej Politechniki Warszawskiej, absolwent trzeciego zastępczego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, kapral podchorąży "Kasztan", dowódca drużyny kompanii B-3 pułku KG AK "Baszta"; ciężko ranny 1.08.1944 r. podczas ataku na "Basy" (koszary SS w szkole na rogu ul. Kazimierzowskiej i Narbutta), zmarł z ran w nocy 17/18.08.1944 r. Żona, Wanda, brała udział w Powstaniu na Ochocie.

Order Virtuti Militari IV klasy, Order Virtuti Militari V klasy, Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych (czterokrotnie), Order Polonia Restituta, Złoty Krzyż Zasługi.

Po upadku Powstania Warszawskiego wraz z gen. "Borem" Komorowskim przyjął defiladę odchodzących do niewoli oddziałów Warszawskiego Korpusu Armii Krajowej. Przebywał w niewoli niemieckiej kolejno: w Langwasser (gdzie poddał się operacji, która uratowała mu życie), od lutego 1945 jeniec Oflagu Colditz.

4447

Po uwolnieniu w maju 1945 r. udał się przez Paryż do Londynu. Od lipca do listopada 1945 r. szef gabinetu Naczelnego Wodza, gen. Tadeusza Komorowskiego, następnie do listopada 1947 r. przewodniczący Komisji Historycznej AK przy Sztabie Głównym w Londynie. Po zdemobilizowaniu pozostał na emigracji. Przewodniczący utworzonego w grudniu 1945 Komitetu Organizacyjnego Koła AK, a od czasu jego I Zjazdu (marzec 1947) nieprzerwanie członek jego Rady Najwyższej i przez wiele lat wiceprzewodniczący RN Koła AK w Londynie. W 1947 r. współzałożyciel, następnie do 1982 r. przewodniczący Zarządu, a w latach 1956-1969 także przewodniczący Rady Studium Polski Podziemnej.

Londyn

Pochowany został w Londynie. Ekshumowany w 1995 r. i przeniesiony do grobu Pełczyńskich na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, złożony obok syna Krzysztofa, poległego w Powstaniu Warszawskim.

Córka Tadeusza i Wandy Pełczyńskich - Maria, wyszła za mąż za uczestnika Powstania Warszawskiego plut. pchor. Andrzeja Krzysztofa Bobrowskiego ps. "Marek".

MPW-baza uczestników PW, fot. MPW-zbiory MPW-IK/3135, Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK, nr 01(333), rok XXVIII, 01/2018