Data urodzenia:
1903-10-01
Pozycja na murze pamięci:
Kolumna: 45 Miejsce: 15
Nazwisko w czasie okupacji :
Zdzisław Pawłowski
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Mendel - Bajla Gitla z domu Fiszman
Lata 1918 - 1939 i praca przed wojną:
Od czasu I wojny światowej wraz z rodziną mieszkał w Płocku. Utrzymanie zapewniał mu warsztat rzemieślniczy. Zajmował się trykotarstwem (zawód: dziewiarz), w szczególności zaś wyrabianiem na maszynie swetrów i skarpet. W latach 30-tych XX w. zawarł związek małżeński z Chawą (Ewą) Alterowicz. W 1935 roku przyszedł na świat ich syn Jakub.
Okres okupacji niemieckiej:
W 1941 roku zostaje wysiedlony wraz z rodziną z Płocka do obozu przejściowego w Działdowie, skąd został deportowany w Kieleckie. Tam, w Ostrowcu, dzięki pomocy życzliwego Polaka Gutermanowie uzyskali dokumenty na polskie nazwiska. Zagrożeni wydaniem przez szmalcowników rozpoczęli tułaczkę po różnych miejscowościach Generalnego Gubernatorstwa. Ostatecznie, po wielu trudach Symcha Guterman dotarł z żoną i synem do Warszawy. W Warszawie przebywa po aryjskiej stronie posługując się fałszywymi dokumentami na nazwisko Zdzisław Pawłowski. Tu także angażuje się w działalność konspiracyjną.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Związek Walki Zbrojnej - Armia Krajowa
Oddział:
Uczestnik Powstania Warszawskiego - brak informacji na temat przydziału
Miejsce (okoliczności) śmierci:
Wyszedł "do Powstania" w dniu 1 sierpnia 1944 r. i nie powrócił. Poległ najprawdopodobniej w pierwszych dniach Powstania w rejonie Pawiaka*
Informacje dodatkowe:
Symcha Guterman był jednym z siedmiorga rodzeństwa. W czasie I wojny światowej z powodów aprowizacyjnych rodzina przeniosła się do Płocka. Ku rozczarowaniu swego ojca Symcha dość wcześnie zerwał z tradycją chasydzką i przejawiał sympatie lewicowe, które doprowadziły do wstąpienia do partii "Poalej - Syjon". Przejawiał zdolności literackie i był autorem sztuk dla teatru żydowskiego
„Kartki z pożogi”:
Symcha Guterman w czasie wojny opisał w pamiętniku warunki życia w płockim getcie. Zapiski zostały schowane w butelkach i zakopane w piwnicy. Odnaleziono je po blisko 40 latach. Z języka niemieckiego przetłumaczyła zapiski Izabela Tłuchowska i w 2004 r. pamiętnik został wydany po raz pierwszy w Polsce jako "Kartki z pożogi”. Pamiętnik ma charakter literacki i zawiera ożywiające narrację dialogi. Opisuje Płock przed wojną, w sierpniu 1939 roku oraz atmosferę pierwszych dni wojny, a następnie pogarszającą się z dnia na dzień sytuację płockich Żydów. Przed wydaniem polskim pamiętnik Symchy Gutermana ukazał się w języku francuskim i niemieckim.
Uwagi, powojenne losy rodziny:
* Okoliczności śmierci - Informacja ("zginął zastrzelony w walce w okolicach Pawiaka") została przekazana żonie po wojnie przez kolegów z oddziału, brak szczegółowych danych
Po wojnie Chawa Guterman wraz z synem (przebywającym do końca wojny pod Łowiczem pod opieką sióstr mariawitek) powróciła do rodzinnego Płocka. W 1950 roku wyjechali do Izraela.
Źródła:
UdsKiOR, archiwum rodzinne.
Publikacje:
Symcha Guterman "Kartki z pożogi". Wyd. Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2004.; Grzegorz Gołębiewski w: Notatki Płockie 49/3-200/50-51; 2004 r.
