Powstańcze Biogramy - Stanisław Aronson

Wydarzenia

Aktualności

Fototeka

Archiwum Historii Mówionej

Wirtualny Mur Pamięci

Kartki z kalendarza

Powstańcze biogramy

Encyklopedia Powstania

Ofiary Cywilne

Dodane w ciągu ostatnich

Powstańcze biogramy

Edytuj ten biogram

Pseudonim:

"Rysiek"

Data urodzenia:

1925-05-06

Data śmierci:

Funkcja:

Stopień:

kapral podchorąży

Miejsce urodzenia:

Warszawa

Imiona rodziców:

Waldemar - Helena z domu Kaffeman

Nazwisko konspiracyjne:

Ryszard Żurawski, następnie Żukowski

Udział w konspiracji 1939-1944:

W konspiracji od grudnia 1942 r. lub od stycznia 1943 r. Warszawski Okręg Armii Krajowej - Kedyw Warszawskiego Okręgu AK, - Grupa "Andrzeja" (dowódca por. cz. woj. "Andrzej" - Józef Rybicki), pluton - grupa "Mokotów-Czerniaków" pchor. Zdzisława Zajdlera "Żbika. Kolejne kryptonimy oddziału: "Kolegium A" - Oddział Dyspozycyjny A. W latach 1943-1944 brał udział w licznych akcjach sabotażowo-dywersyjnych grupy "Żbika". Ze względu na młody wiek (18 lat) w akcjach likwidacyjnych stanowił jedynie obstawę lub uczestniczył w rozpoznaniu osób skazanych na śmierć i przeznaczonych do likwidacji.

Oddział:

Okręg Warszawski Armii Krajowej - Kedyw Okręgu - "Kolegium A" - Oddział Dyspozycyjny "A" (w nocy 1/2.08.1944 oddział został podporządkowany dowódcy Kedywu KG AK ppłk. "Radosławowi"; 12.08.1944 detaszowany do baonu "Zośka" jako pluton ppor. "Śnicy").

Szlak bojowy:

Wola (1-9.08.1944) - brał udział we wszystkich walkach Oddziału Dyspozycyjnego "A"; w zdobyciu magazynów i szkoły na Stawkach, w atakach na szkołę żandarmerii przy ul. Żelaznej, obronie wolskich cmentarzy, w walkach na terenie ruin getta.

Odniesione rany:

Ciężko ranny 9.08.1944 w nogę i płuca podczas walk w rejonie Okopowa - garbarnia Pfeiffera. Przewieziony z Woli na Stare Miasto i umieszczony w szpitalu powstańczym przy ul. Długiej 7.

Losy po Powstaniu:

Po upadku Starego Miasta wyszedł w grupie rannych z Warszawy; trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag-121), skąd uciekł wraz z przyjacielem z "Kolegium A" - Olgierdem Cemerskim ("Remec", "Rametz") do Dalechowic pod Krakowem, do majątku ciotki ich przyjaciółki Reny Rostworowskiej. Tam kurował się z powstańczych ran przez 5 miesięcy. Po wyzdrowieniu wrócił do rodzinnej Łodzi, gdzie ponownie wstąpił do oddziałów AK, a następnie do organizacji "Nie" kierowanej przez gen. Augusta Fieldorfa "Nila". Wkrótce został zatrzymany przez UB w Grand Hotelu, jednak udało mu się uciec wykorzystując nieuwagę funkcjonariuszy.

Losy po wojnie:

Zagrożony aresztowaniem przez UB postanowił uciec z Polski dołączając do grupy syjonistów, którzy jechali do Palestyny. Przejechał z nimi pociągiem przez Czechosłowację na Węgry, do obozu przejściowego w Budapeszcie. Stąd żydowskie podziemie, organizujące w Europie emigrację do Palestyny, przerzucało całe grupy przez zieloną granicę do Austrii. Jednak jego grupa została zatrzymana przez żołnierzy radzieckich. Po raz kolejny uciekł z transportu i pieszo dotarł do zachodniej strefy okupacyjnej. Ciężarówką dojechał do Klagenfurtu, gdzie znajdował się obóz dla uciekinierów. Tam zgłosił się do Polskiego Czerwonego Krzyża w Villach. Z Klagenfurtu przeszmuglowano go do włoskiej Ankony, gdzie został zweryfikowany jako podporucznik oraz wcielony do 3. Dywizji Strzelców Karpackich 2. Korpusu Polskiego gen. Andersa. We Włoszech rozpoczął studia medyczne w Bolonii, gdzie odnalazł go stryj z Tel Awiwu i namówił do wizyty w Palestynie. Wkrótce wyjechał do Palestyny, gdzie jeszcze przez kilka miesięcy służył w polskich jednostkach pomocniczych na Bliskim Wschodzie. W 1947 r. oficjalnie został zwolniony z Polskich Sił Zbrojnych. Następnie studiował biologię na uniwersytecie w Jerozolimie. W 1948 r., kiedy wybuchła wojna po decyzji Organizacji Narodów Zjednoczonych o podziale Palestyny na część żydowską i arabską, wstąpił do armii izraelskiej. W 1950 r. zdemobilizowany w stopniu kapitana. W następnych wojnach izraelsko-arabskich przeszedł kolejne szczeble kariery wojskowej, awansując do stopnia podpułkownika. Pierwszy raz od wojny odwiedził Polskę w 1988 r. Zaangażował się w upamiętnienie wkładu Polaków w ratowanie Żydów oraz w popularyzację pamięci o swoich kolegach z Kedywu Okręgu Warszawskiego AK. W Polsce też opublikował swoje wspomnienia (Stanisław Aronson, Patrycja Bukalska: "Rysiek z Kedywu. Niezwykłe losy Stanisława Aronsona", Kraków 2009). Doprowadził do wystawienia na byłym Umschlagplatzu tablicy upamiętniającej uwolnienie 1.08.1944 przez Oddział Dyspozycyjny "A" grupy węgierskich Żydów, przetrzymywanych jako komando robocze w budynku szkoły.

Odznaczenia:

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (nadany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 29.08.2007), Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyż Walecznych (dwukrotnie), Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Medal Wojska (dwukrotnie)

Źródła:

MPW-baza uczestników PW, MPW-zbiory: P/4112, archiwum prywatne Stanisława Aronsona

Archiwum Historii Mówionej:

podporucznik Stanisław Aronson „Rysiek” Data wywiadu: 2005-07-14 Formacja: Kedyw "Kolegium A" Dzielnica: Wola, Stare Miasto Urodziłem się 6 maja 1925 roku w Warszawie, Stanisław Aronson. Mój pseudonim Rysiek. Należałem do „Kedywu Kolegium A”, Okręgu Warszawa, który przedtem był, powiedzmy zawsze był grupą „Andrze ...

Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Zaproponuj nowy biogram

Stanisław Witold Aronson

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Stanisław Witold Aronson

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter