Ryszard Jan Kopiński

"Ryś"

celowniczy MG-42

kapral

Warszawa

Aleksander - Henryka z domu Stasik

W latach 1931-1939 uczył się w Prywatnym Gimnazjum Męskim Sukcesorów Ludwika Lorentza przy ul. Brackiej 18 w Warszawie. Mając zaledwie 16 lat, w maju 1939 r. zdał eksternistycznie maturę (tzw. dużą) w Pierwszym Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Łowiczu. W czasach szkolnych należał do sekcji pływackiej Akademickiego Związku Sportowego (1932), Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" i sekcji szybowcowej Harcerskiego Klubu Lotniczego; brał również udział w zawodach Związku Strzeleckiego, zdobywając Odznakę Strzelecką (1938-1939). Udzielał się także w organizacjach społeczno-politycznych. W latach 1936-1938 należał do jednej z tzw. piątek szkolnych, animowanych przez działaczy Ruchu Narodowo-Radykalnego (od tytułu wydawanego pisma nazywanego "Falangą"). Wraz z kolegami bywał wówczas na spotkaniach szkoleniowych u Jerzego Hagmajera w jego mieszkaniu przy rogu ulic Marszałkowskiej i ks. Skorupki. Był też członkiem Ligi Ochrony Powietrznej i Przeciwgazowej (1939). Najważniejszym jego doświadczeniem z tego okresu pozostał jednak kurs w Szkole Szybowcowej Wileńskiego Okręgu Kolejowego LOPP w Auksztagirach pod Święcianami. W trakcie jego trwania, od 3 lipca do 1 sierpnia 1939 r., zdobył uprawnienia pilota szybowcowego podkategorii A i B Aeroklubu RP. Odtąd marzył o zawodowym lataniu, czego nie dane mu było zrealizować, ale jeszcze nawet po upadku komunizmu, będąc już blisko siedemdziesiątki, interesował się możliwościami powrotu do pasji z młodości. Podczas okupacji niemieckiej, w latach 1941-1944 kontynuował naukę w Prywatnej Szkole Mechanicznej II Stopnia T. Synoradzkiego, mieszczącej się w budynku dawnego Gimnazjum Męskiego pw. św. Wojciecha przy ul. Wojciecha Górskiego 2. Pomagał też rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa ogrodniczego, od marca 1943 r. pracował - zapewne skierowany przymusowo przez Arbeitsamt jako uczeń ww. szkoły - w biurze fabryki Steyr-Daimler-Puch, która zajęła miejsce przedwojennych Państwowych Wytwórni Uzbrojenia przy ul. Dworskiej 31 (obecnie Kasprzaka).

Po radiowym apelu szefa propagandy Sztabu Naczelnego Wodza, płk. Romana Umiastowskiego z 8 września, aby zdolni do noszenia broni mężczyźni opuścili Warszawę, kierując się na wschód, gdzie wojska polskie będą przeformowywane do dalszej walki, wraz ze stryjem Kazimierzem oraz kuzynami Janem Kopińskim i Józefem Zygmuntem Stasikiem wyruszył na południowy wschód. Dotarli aż do Rożyszcza nad Styrem w powiecie łuckim na Wołyniu. Do Opaczy wrócili już kapitulacji Warszawy.

"Ryś", "4071"

Działalność w podziemiu niepodległościowym podjął 15 czerwca 1940 r., przystępując najpierw do Organizacji Wojskowej "Grunwald", następnie zaś, w październiku 1940 r. - do Komendy Obrońców Polski. Po aresztowaniu jego zwierzchników z KOP i przejściu przezeń "kwarantanny" konspiracyjnej, w lipcu 1943 r. wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej, utworzonej z inicjatywy podziemnego Stronnictwa Narodowego. W piwnicy domu jego rodziców odbywały się ćwiczenia strzeleckie, w których oprócz niego brali udział także kuzyni Jan Andrzej Kopiński, Mieczysław Mester i Józef Zygmunt Stasik oraz zaprzyjaźnieni bracia Dębowie: Kazimierz, Roman i Zygmunt. Szkoleniem wojskowym kierował sąsiad i krewny Kopińskich, ppor. Jerzy Lewenty, przedwojenny oficer rezerwy. Wszyscy oni należeli do dowodzonego przez Lewentego plutonu okęckiego kompanii "Alicja" batalionu "Antoni" NOW-AK. Odbywszy szkolenia wojskowe, Ryszard Kopiński uzyskał w październiku 1943 r. stopień starszego strzelca, a w kwietniu 1944 r. - kaprala z cenzusem. Przydział w lipcu 1944 - Okręg Warszawski Armii Krajowej - odwód komendanta Okręgu - batalion "Antoni" - kompania "Alicja".

Okręg Warszawski Armii Krajowej - zgrupowanie "Paweł" - batalion "Antoni" - kompania "Alicja", od 7 sierpnia 1944 : Grupa "Północ" - zgrupowanie "Róg" - batalion NOW-AK "Gustaw" - kompania "Anna" - III pluton, celowniczy MG-42

Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ. 1 sierpnia 1944 r. na zaimprowizowanym punkcie mobilizacyjnym w klasztorze oo. Jezuitów na Starym Mieście (pierwotnie wyznaczony lokal przy ul. Kanonia 5 okazał się niedostępny), wraz z kolegami z plutonu idącymi do powstania otrzymał absolucję generalną in articulo mortis od kapelana NOW ks. Tomasza Rostworowskiego SJ. Kilka dni po wybuchu walk ich oddział został przekształcony w III pluton kompanii "Anna" batalionu NOW-AK "Gustaw". W jego szeregach Ryszard Kopiński przebył szlak powstańczy od pierwszych starć w rejonie cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego na Woli, przez trzytygodniową obronę Starówki (stanowiska strzeleckie na Podwalu i Ślepej) i ewakuację kanałami, po walki w Śródmieściu Północnym przez cały wrzesień aż do zawieszenia broni 2 października (stanowiska strzeleckie w Domu Towarowym Hersego na rogu Marszałkowskiej i Kredytowej). Przez cały ten czas wchodził w skład sekcji karabinu maszynowego MG-42, podjętego z alianckiego zrzutu nocą z 4 na 5 sierpnia obok ówczesnej kwatery oddziału w rejonie ul. Młynarskiej. Sekcję tę tworzył wraz z kuzynami: Mieczysławem Mesterem i Józefem Zygmuntem Stasikiem oraz Kazimierzem Dębem. Żaden z nich nie odniósł groźniejszych ran, a wszystkie kolejne bronione pozycje zostały przez nich utrzymane.

Po kapitulacji Warszawskiego Korpusu Armii Krajowej wyszedł do niewoli niemieckiej 5 października 1944 r. Wraz z transportem - via Ożarów i Łowicz, gdzie 7 października wyrzucił z pociągu kartkę z wiadomością, która dotarła do adresatki, jego ciotki Heleny Halpern. 10 października dojechał do Stalagu XI B Fallingbostel w Dolnej Saksonii, skąd został 26 października przewieziony do Bad Harzburg w Schleweke koło Goslaru (góry Harzu) i włączony do Arbeitskommando 589. Wraz z kuzynem Józefem Zygmuntem Stasikiem podali się za ogrodników i zostali skierowani do pracy na dole w kopalni rudy żelaza "Fryderyka" (w tym czasie towarzyszący inni im krewni, Mieczysław Mester i Kazimierz Dąb, podający się za monterów, pracowali w fabryce na górze i na placu pod gołym niebem), od grudnia zaś w gospodarstwie bauera Johanna Rohacza przy Grubenweg 1 w Bündheim na przedmieściach Bad Harzburg.

140229

Po wyzwoleniu 10 kwietnia 1945 r. przez wojska alianckie służył do 15 stycznia 1946 r. - nadal razem z tymi samymi towarzyszami - w 1. Dywizji Pancernej PSZ gen. Stanisława Maczka, pod bezpośrednią komendą kpt. Różańskiego. Stacjonując m.in. w okręgach Wernigerode i Osterode na pograniczu Harzu i Dolnej Saksonii, a od września 1945 r. pod Wolfsburgiem w Dolnej Saksonii, był kierowcą służbowego Mercedesa Benza (nr rej. 186559), pod koniec zaś dowódcą drużyny. Do Wolfsburga ok. 20-21 października przyjechał na kilka dni, by odwiedzić krewnych, ich kuzyn Jan Dariusz Mester, wyzwolony z obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Ryszard Kopiński oraz Mieczysław Mester i Kazimierz Dąb wrócili do kraju 19 stycznia 1946 r. przez Szczecin, skąd po trzech dniach dotarli do rodzinnej Opaczy. Stasik zdecydował się wyjechać do USA, gdzie jeszcze w latach 20. wyemigrował jego ojciec. Od czasu kursu szybowcowego, odbytego tuż przed wojną, pragnął zostać zawodowym pilotem. Niestety w Polsce rządzonej przez komunistów spełnienie tych marzeń okazało się nierealne, na przeszkodzie stanął bowiem jego udział w endeckiej konspiracji. Zdawanie do szkoły "orląt" w Dęblinie odradzono mu, otwarcie mówiąc: "Pan nie będzie latał". Wobec tego wstąpił do warszawskiej Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda, mieszczącej się wówczas przy ul. Andrzeja Boboli 14, gdzie w latach 1946-1949 studiował na Wydziale Mechanicznym, uzyskując tytuł inżyniera mechanika. Ponadto w grudniu 1951 r. w Prokuraturze Dzielnicy Praga Południe w Warszawie toczyło się przeciwko niemu śledztwo w związku z podejrzeniem posiadania broni, ostatecznie umorzone. Po powrocie do Opaczy na przełomie stycznia i lutego 1946 r. spotkał Krystynę Barbarę Kamińską, z którą przyjaźnił się od stycznia 1942 r. Wkrótce postanowili się pobrać. Po ślubie, który odbył się 2 sierpnia 1947 r. w kościele parafialnym w Raszynie, zamieszkali u jego rodziców w domu przy ul. Kolumba 25. Tamże przyszło na świat ich czworo dzieci. W latach 1948-1963 był czynnym członkiem Polskiego Związku Łowieckiego. Należał kolejno do kilku kół łowieckich; najdłużej, bo od 1955 r., do koła przy Instytucie Lotnictwa na Okęciu. Po studiach w 1949 r. został skierowany do pracy w Zakładach Wytwórczych Aparatury Oświetleniowej na Okęciu; następnie, w latach 1953-1957, był zatrudniony jako kierownik zakładu w Stołecznych Odlewniach Żeliwa Przemysłu Terenowego (ul. Wolska 151). Od maja 1957 r. aż do przejścia na emeryturę z początkiem 1982 r. pracował w Spółdzielni Pracy "Żelazocynk" (przy ul. Gizów 26, a od 1967 r. Śliskiej 52), pełniąc funkcję członka zarządu (wicedyrektora). W 1970 r. uhonorowany Odznaką Zasłużonego Działacza Spółdzielczego. W 1980 r. tworzył zakładową organizację NSZZ "Solidarność". Ponadto w 1970 r. (formalnie pięć lat później) razem z żoną przejęli prowadzenie rodzinnego gospodarstwa, które przeorientowali z ogrodnictwa na hodowlę kur; działalność tę zakończyli w 1991 r. Jesienią 2004 r., nie będąc już w stanie samodzielnie zajmować się dużym domem i ogrodem, sprzedali go i przeprowadzili się do mieszkania w nowym bloku na Kabatach, gdzie mieszkał do śmierci. Latem 1949 r. (według niektórych źródeł trzy lata wcześniej) wstąpił do Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację, który wraz z innymi organizacjami kombatanckimi został parę miesięcy później przymusowo scalony przez władze w Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1991 r. wstąpił do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, należał do Środowiska weteranów batalionów "Gustaw" i "Harnaś" NOW-AK, wcześniej z konieczności afiliowanym przy reżimowym ZBoWiD-zie. W grudniu 1957 r. otrzymał awans na podporucznika Wojska Polskiego, a w 2001 r. - na porucznika. W wyborach do Sejmu i Senatu z 4 czerwca 1989 r. pełnił funkcję męża zaufania Warszawskiego Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" w jednej z komisji wyborczych na Ochocie.

Odznaka Strzelecka (dwukrotnie, 1938 i 1939), Krzyż Walecznych (4.10.1944), Medal Zwycięstwa i Wolności (1957), Medal Za Warszawę 1939-1945 (1959), Krzyż Partyzancki (1959), Odznaka Grunwaldzka (dwukrotnie, 1960 i 1972), Odznaka Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego (1970), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981), Warszawski Krzyż Powstańczy (1982), Odznaka pamiątkowa Środowiska "Gustaw-Harnaś" (1983), Odznaka 36 p.p. Legii Akademickiej (1992), Odznaka pamiątkowa Akcji "Burza" (1994) Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (1996), Krzyż Armii Krajowej (1996)

Warszawa.