Maria Tombak

"Marysia"

łączniczka

strzelec

Poznań

Henryk Natanson- Krystyna z domu Marecka.

Prywatna Szkoła Powszechna św. Zofii przy ul. Ostroroga 21/2, Poznań 1931-1937. Państwowe Gimnazjum im. Generałowej Zamojskiej w Poznaniu przy ul. Matejki 8 1/2 w latach 1937-1939. W drugiej klasie gimnazjum wstąpiła do harcerstwa. W czasie okupacji uczęszczała do liceum Popieleckiej i Roszkowskiej w Warszawie przy ulicy Bagatela 15. W wyniku zamknięcia szkół przez Niemców i aresztowań nauczycieli musiała przerwać naukę (początek 1940 r.). W 1943 r. rozpoczęła roczny przygotowawczy kurs do matury u Sióstr Niepokalanek przy ul. Kazimierzowskiej 59. W maju 1944 r. uzyskała dużą maturę.

Pracowała w Radzie Głównej Opiekuńczej, w oddziale mieszczącym się przy liceum Popieleckiej i Roszkowskiej. W lecie 1941 r. prowadziła półkolonie dla dzieci w Parku im. gen. Gustawa Orlicz-Dreszera. Następnie była zatrudniona w sklepie z filatelistyką i zabawkami, znajdującym się przy ulicy Puławskiej i pełniącym jednocześnie rolę skrzynki kontaktowej. Do konspiracji została wprowadzona przez Krystynę Drecką ps. „Iza”. Około listopada 1942 roku w mieszkaniu przy ulicy Kieleckiej (róg ulicy Antoniego Józefa Madalińskiego) złożyła przysięgę w obecności „Jagienki”, przyjmując pseudonim „Krystyna”. Roznosiła gazetki konspiracyjne oraz przenosiła broń. Ponadto nauka u sióstr zakonnych (roczny kurs przygotowawczy do matury), rozpoczęta w 1943 r. zaowocowała również tym, że sama wcieliła się w rolę nauczycielki – u siebie w domu, przy ulicy Puławskiej 44/16 prowadziła lekcje z historii i geografii dla dzieci ze Szkoły Powszechnej, mieszczącej się przy ulicy Polnej 46a.

„Krystyna” (od drugiego imienia), w czasie powstania „Marysia”.

Ul. Puławska 44 m 16.

Początkowo Oddział „Jagienki”, następnie Komenda Główna Armii Krajowej - pułk "Baszta" - batalion "Karpaty" - kompania K-2

Mokotów

Około połowy września postrzelona w biodro przed Szpitalem ss. Elżbietanek. 16 września złamane żebra w wyniku bombardowania szpitalika przy ul. Puławskiej 113b.

Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Trafiła do obozu w Pruszkowie. Stamtąd została wywieziona wraz ludnością przez Niemców i wypuszczona w Bliżynie pod Skarżyskiem-Kamienną. Potem przedostała się do Krakowa. Następnie trafiła do wsi Czulice, gdzie ukrywała się do końca wojny.

W sierpniu 1939 r. przebywała na obozie harcerskim pod Włocławkiem, w nadleśnictwie „Falbanka”. 1 września w wyniku bombardowań dworca kolejowego we Włocławku zdecydowano, że harcerze zostaną przewiezieni autobusem do Kamienia Koszyrskiego (w II RP stolica powiatu koszyrskiego w województwie poleskim; dziś stolica Obwodu Wołyńskiego na Ukrainie). Około 8 września dotarła do Warszawy, gdzie w skutek braku paliwa przerwano dalszą podróż. Tam spotkała swoją matkę, Krystynę i przez krótki czas przebywała u przyjaciółki rodziny, Heleny Marconi przy Alei Szucha 2. Jeszcze w trakcie obrony Warszawy, z powodu zagrożenia bombardowaniami, przeprowadziła się na ulicę Koszykową. Następnie, po kapitulacji stolicy, zamieszkała przy ulicy Kazimierzowskiej u państwa Hanny i Czesława Dreckich. Potem przy ul. Litewskiej. Kolejnym miejscem zamieszkania była ulica Chocimska u państwa Dobrskich W końcu zamieszkała przy ulicy Puławskiej 44, mieszkania 16, gdzie przebywała aż do wybuchu powstania. Punktem zbornym oddziału, do którego należała Maria Tombak, miał być Dom Towarowy Braci Jabłkowskich przy ul. Brackiej 25. W niedzielę, 30 lipca miała miejsce pierwsza zbiórka przy ulicy Kieleckiej. W skutek odwołania rozkazu sanitariuszki wróciły do swych domów. Ponownie zebrały się 1 sierpnia. Nie udało im się jednak przedrzeć do Domu Towarowego Braci Jabłkowskich (30 sanitariuszek) , przez co do końca powstania pozostała na Mokotowie. Przy ulicy Kieleckiej oddział „Jagienki” (ok. 12 sanitariuszek) zorganizował punkt sanitarny i stołówkę. Napór niemiecki spowodował, że sanitariuszki przedarły się do tzw. „twierdzy”, czyli do centrum Mokotowa (ok. 3 sierpnia). Tam została skierowana przez doktora Emila Łozę do jednego z punktów sanitarnych. Następnie została oddelegowana do szpitalika (filii Szpitala ss. Elżbietanek), mieszącego się przy ul. Lenartowicza 2. Jednocześnie pełniła rolę przewodnika dla oddziałów powstańczych. Po pewnym czasie została przydzielona do batalionu „Karpaty”, Kompanii K2. Brała udział w ewakuacji Szpitala ss. Elżbietanek, w czasie ciężkiego bombardowania 29 sierpnia. Ponadto jednym z jej zadań (po 29 sierpnia) było sprowadzenie rannego oficera z okolicy ulicy Piaseczyńskiej Około połowy września została raniona w biodro. Leżała w szpitaliku zorganizowanym w budynku Zakładu dla Nieuleczalnie Chorych przy ul. Puławskiej 113b. Jako jedna z nielicznych przeżyła jego bombardowanie z 16 września. Nie zdecydowała się na ucieczkę kanałami, skryła się wraz z matką w swoim domu przy ul. Puławskiej 44 i wyszła z Warszawy wraz z ludnością cywilną.

Jej bratem był Tadeusz Natanson (ur. 26 stycznia 1927 r., zm. 19 listopada 1990 r.). W trakcie powstania został aresztowany i trafił do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Po wojnie został profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu. Autor książki „Wstęp do nauki o muzykoterapii”.