Powstańcze Biogramy - Lucyna Brelewska

Pseudonim:

„Janka”, „Janina"

Funkcja:

łączniczka

Stopień:

kapral

Numer legitymacji AK:

20631

Miejsce urodzenia:

Piotrków Trybunalski

Imiona rodziców:

Stanisław - Janina z domu Rutkowska

Wykształcenie:

Absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie - w 1939 roku uzyskała tytuł magistra ekonomii. Przed wybuchem wojny odbyła przeszkolenie z zakresu obrony w kraju organizowane przez PCK.

Wrzesień 1939 r. i początek okupacji niemieckiej :

Od września 1939 do maja 1940 roku opiekowała się rannymi i chorymi leczonymi w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie. Organizowała dożywianie, zaopatrzenie w odzież, uczestniczyła w zorganizowaniu pierwszej wojennej gwiazdki dla rannych.

Udział w konspiracji 1939-1944:

W 1940 roku przeszła szkolenie wojskowe w Warszawie organizowane przez NSZ. Do września 1941 roku zbierała informacje o oznakowaniu i przebiegu tras niemieckich wozów wojskowych w Warszawie. Od 1941 do lipca 1944 pracowała w tajnym szkolnictwie spółdzielczym jako nauczycielka prowadząca wykłady zawodowe oraz kształcąca z teorii spółdzielczości. Przydział w lipcu 1944: II Obwód "Żywiciel" (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie "Żubr" - pluton 211.

Miejsce koncentracji na godzinę "W":

Warszawa, ul. Mickiewicza 25

Oddział:

II Obwód „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie „Żubr” - 1. kompania - pluton 211. Jej zadaniem na Mickiewicza 25 było przekazywanie rozkazów do innych placówek. Po wyjściu oddziałów żoliborskich do Puszczy Kampinoskiej na Mickiewicza 25 pozostał por. Topór (Lucjan Fluder), do którego dołączył por. „Następ„ (por. Andrzej Józef Rudnicki ps. Następ, Tapicer z kompanii sztabowej, dowódca plutonu przeciwlotniczego 566). Zadaniem plutonu por. Następa było zdobycie dział niemieckiej artylerii lotniczej na Burakowie. Lucyna Brelewska uczestniczyła w akcji oraz obserwacji terenu, m. in. w patrolu na terenie Parku Żeromskiego, sprawdzaniu terenu wokół Instytutu Chemicznego (3 sierpnia 1944), terenu Powązek i Burakowa. Dotarła m. in. do Kolonii im. Tadeusza Kościuszki na Burakowie. Przeprowadzała także grupy żołnierzy ze Zgrupowania ”Żyrafa„ na działki pracownicze Miasteczka Powązki w celu wydobycia zakopanej broni (trasa wiodła w kierunku ul. Potockiej, przez Szosę Marymoncką na wysokości ul. Włościańskiej. Lucyna Brelewska brała udział w przeprowadzaniu pojmanych Niemców do dowództwa Obwodu, obronie terenu Fabryki Opla przez oddział “Ojca Mariana” (por. Marian Redwan) pod koniec sierpnia 1944, przyjmowaniu zrzutów na terenie Szkoły Pożarniczej przy ul. Słowackiego, odwrocie oddziałów z ul. Gdańskiej na tyłach ul. Słowackiego. Kapitulacja zastała ją z oddziałem w Szklanym Domu przy ul. Mickiewicza.

Szlak bojowy:

Żoliborz

Losy po Powstaniu:

Niewola niemiecka - jeniec Stalagu XI A Altengrabow, następnie 15.10.1944 r. osadzona w Stalagu Gross Lübars (podobóz Stalagu XI A Altengrabow), skąd 24.12.1944 została przeniesiona do Stalagu VI C w Oberlangen. 12 kwietnia 1945 roku została wyzwolona przez żołnierzy gen. Maczka.

Numer jeniecki:

46626

Losy po wyzwoleniu:

Po wyzwoleniu została skierowana do ekipy polowej przy dyw. gen Maczka Polish YMCA, gdzie otrzymała zadanie zorganizowania księgowości. Tu pracowała do połowy grudnia 1945 roku. Następnie wyjechała do Polski wraz z zespołem aktorów pod kierownictwem Leona Schillera. Do Warszawy powróciła 31.12.1945 roku.

Miejsce śmierci:

Warszawa

Miejsce pochówku:

Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kwatera A 36, rząd 3, miejsce 1/2

Informacje dodatkowe - losy rodziny:

Jej ojciec Stanisław Brelewski był prokurentem Banku Rolnego w Warszawie. Matka zajmowała się wychowywaniem dzieci. Państwo Brelewscy mieli czworo dzieci. Najstarsza z rodzeństwa była Stanisława Wolnicka z domu Brelewska (siostra Lucyny), która wraz z małymi synami w wieku 1,5 roku i 1,5 miesiąca spędziła Powstanie w domu rodzinnym przy ul. Rohatyńskiej 13, w tzw. Kolonii im. T. Kościuszki (osiedle Kościuszkowskie) na Żoliborzu (obecnie to rejon ul. Przasnyskiej). Jej mąż, kpr. pchor. Tadeusz Wolnicki ps. Lech był w plutonie PIAT-ów w zgrupowaniu „Chrobry II”, poległ w walce z czołgami 15.08.1944 na ul. Grzybowskiej 25 róg Ciepłej - fabryka Jarnuszkiewicza. Żona o jego śmierci podczas Powstania dowiedziała się znacznie później. Druga w kolejności siostra to Cecylia, żona Ignacego Łyskanowskiego ps. Skiba, dowódcy 1. kompanii w batalionie „Bełt”, zamieszkała przy ul. Krasińskiego 29/2 przez całe Powstanie pozostawała z dziećmi w wieku 10, 7 lat i 1,5 roku na Żoliborzu. Najstarszy syn Cecylii Łyskanowskiej z Brelewskich - Marcin należał do Szarych Szeregów, podczas eksodusu z Warszawy został oddzielony od matki na dworcu w Pruszkowie, ale dzięki solidarności ludności cywilnej po kilku godzinach chłopca wyzwolono i wspólnie dotarli po Powstaniu do Krakowa. Młodsze dzieci Stanisława i Janiny Brelewskich to syn Karol Brelewski (brat Lucyny) i Lucyna - łączniczka „Janina„, ”Janka". Przypuszczalnie przyjęty pseudonim pochodził od imienia jej matki, Janiny Brelewskiej.

Źródła:

Muzeum Powstania Warszawskiego, Baza ewidencyjna uczestników Powstania Warszawskiego, archiwum rodzinne, w tym przepustka stała wystawiona na dane: łączniczka Janina - Lucyna [Brelewska] uprawniająca do swobodnego poruszania się na terenie Obwodu bez konieczności posiadania przepustek rejonowych. Dokument z dnia 8 września 1944 r.; Zaświadczenie tymczasowe nr 22278 (legitymacja tymczasowa) stwierdzające, że posiadaczka dokumentu przynależy do AK jako łączniczka (Rejon III Bielany kryptonim „XXII-23”, "Żubr") i jest upoważniona do noszenia opaski ostemplowanej nr 211; Kopia zaświadczenia z dnia 30.09.1944 podpisanego przez Komendanta Rejonu mjr. „Żubra” (Władysława Nowakowskiego) i I adiutanta kpt. "Jana" (Jan Olejniczak „Dąb”) o odznaczeniu łączniczki „Janki„,Janiny” Krzyżem Walecznych rozkazem nr 62. Do wykonania skanów udostępniła p. Aleksandra Wolnicka. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego 02/2025

Literatura :

Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego T.4 - Jeńcy wojenni - żołnierze Powstania Warszawskiego, oprac. Tomasz Łabuszewski, red. Andrzej Krzysztof Kunert (red. nacz.) Warszawa: ARS Print Production, 1997, Dziewczęta ze stalagu VI C Oberlangen, oprac. i wybór tekstów Felicja Bańkowska i Krystyna Kabzińska, Warszawa, Bellona, 1998, Batorski Stanisław: "Czas poza domem" Młodzieżowa Agencja Wydawnicza (1983)

Uwagi:

Spotykany także przydział: zgrupowanie „Żubr” - 3. kompania (brak bliższych danych). W kartotece jenieckiej występowała błędnie jako Lucyna Brzelewska, w literaturze również błędnie jako Brzelecka lub Brzelewska

* :

Biogram w trakcie opracowywania

Lucyna Brelewska

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter