Data urodzenia:
1923-08-19
Funkcja:
sanitariuszka i łączniczka
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Kazimierz - Aleksandra z domu Zdziennicka
Wykształcenie do 1944 r. :
W czasie wojny uczyła się maszynopisania i stenografii na kursach Wojnara (?) na ul. Marszałkowskiej w Warszawie.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji w Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej w Okręgu Warszawskim ZWZ-AK. Wprowadzona przez siostrę, Halinę Wilczyńską ps. "Sonia". Od listopada 1941 roku członkini sekcji sanitarno-bojowej Batalionu „W” w podwarszawskich Włochach. Przysięgę składała przed dr Stefanem Śnigurowiczem ps. „Marian” [właśc. Aleksander Stefan Śnigurowicz -przyp. red.] naczelnym lekarzem ówczesnego miasta Włochy. Przełożona - komendantka sekcji sanitarnej - Wanda Niska (Szydzik) „Nina”, przełożona sekcji bojowej Janina Matulewicz. W konspiracji z Krystyną działały również: Halina Gruszkówna, Jadwiga Siwanowicz, Krystyna Filowska (?) oraz kilka innych dziewcząt. Szkolenia sanitarne odbywały się na terenie Pałacyku Koelichenów przy ul. Mickiewicza 2 we Włochach, w którym podczas wojny znajdowała się przychodnia zdrowia.
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Włochy k. Warszawy, ul. Mickiewicza 60 m. 3
Oddział:
Baon „W” - Włochy. Wobec odwołania przed dowódców walk we Włochach, została oddelegowana do powstałej w 1944 r. placówki szpitalnej RGO, do której trafiali zarówno powstańcy, jak i ludność cywilna. Szpitale działały w konspiracji, oficjalnie jako szpitale Rady Głównej Opiekuńczej, czyli polskiej organizacji pomocy społecznej, która działała za zgodą okupacyjnych władz niemieckich. Ten, w którym pracowała Krystyna Wilczyńska oficjalnie był Miejskim Szpitalem Zakaźnym.
Przez cały okres Powstania ”Ksenia" niosła pomoc wypędzonej ludności cywilnej przebywającej na terenie obozu przejściowego we Włochach. Część osób udało jej się wyprowadzić z terenu obozu i umieścić w szpitalu we Włochach. Z Krakowa i Grodziska przywoziła leki i środki opatrunkowe na potrzeby placówki. W październiku 1944 kilkukrotnie udawała się do Warszawy i transportowała ciężko rannych powstańców ze Szpitala Wolskiego do placówki szpitalnej we Włochach. Jednym z rannych żołnierzy ewakuowanych w ten sposób z Warszawy był
plut. pchor. Kazimierz Matuszewski.
Losy po Powstaniu :
Skierowana przez organizację niepodległościową, jako pielęgniarka, do pracy w więzieniu mokotowskim.
Represje w okresie stalinowskim:
W październiku 1945 roku aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa, następnie więziona w zakładzie karnym w Fordonie za współudział w przygotowywaniu ucieczki więźniów politycznych. W marcu 1947 roku zwolniona na mocy amnestii.
Losy po wojnie:
Wieloletnia członkini Zarządu Oddziału Stołecznego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, organizatorka pomocy socjalnej dla byłych więźniów i osób represjonowanych przez reżim komunistyczny.
Odznaczenia i awanse:
Odznaczona Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Medalem Wojska (po raz 1, 2 i 3), Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem „Pro Patria”. Awansowana do stopnia porucznika WP
Nazwisko po mężu :
Krystyna Żmuda
Miejsce śmierci :
Anielin
Informacje dodatkowe - rodzeństwo:
Siostra Halina Wilczyńska ps. Sonia- sanitariuszka w kampanii wrześniowej oraz członkini sekcji sanitarno-bojowej Batalionu „W”, brat Adam Wilczyński, brat
Mieczysław Wilczyński (poległ w trakcie Powstania Warszawskiego pod gruzami kościoła Św. Jacka na ul. Freta 10).
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, MPW-ankieta /materiały do Słownika Biograficznego Uczestników PW, UdsKiOR. Fot. materiały prasowe
Publikacje :
A. Rybak: Dziewczęta z Montelupich, dziewczęta z Fordonu w: Uważam Rze. Historia nr 1, 04/2012, s. 16
Uwagi:
Wymieniana przez Krystynę Żmudę w ankiecie Wanda Niska w niektórych opracowaniach figuruje jako Wanda Szydzik ps. Niska lub Wanda Niska Szydzik ps. Nina.
