Klemens Sokal

-

-

Lwów

Jakub - Adela ze Sprechów

Po ukończeniu szkoły średniej i zdaniu matury we Lwowie w r. 1905, rozpoczął studia medyczne na tamtejszym uniwersytecie, a kontynuował je w Monachium i ukończył na uniwersytecie w Wiedniu, uzyskując 31 III 1911 stopień doktora wszech nauk lekarskich. Po studiach, do 31 VIII 1911 r. był wolontariuszem w wiedeńskim szpitalu powszechnym, następnie od 1 I 1912 do 31 VII 1914 sekundariuszem w Szpitalu Powszechnym we Lwowie.

W czasie pierwszej wojny światowej służył od sierpnia 1914 w armii austro-węgierskiej. Od 31 X 1918 pełnił ochotniczo służbę lekarską w WP.

Po demobilizacji w czerwcu 1922 w stopniu kapitana, zamieszkał w Lublinie i otworzył praktykę lekarską. Równocześnie od r. 1923 objeżdżał powiaty woj. lubelskiego, propagując higienę szkolną w szkołach powszechnych oraz kształcąc nauczycieli w zakresie medycyny społecznej i higieny szkolnej. W okresie od 1 IX 1925 do 31 VIII 1929 był też lekarzem Gimnazjum Prywatnego oraz Seminarium Nauczycielskiego Męskiego i Żeńskiego w Lublinie. Opublikował wówczas pracę "Karta indywidualna dziecka w szkołach powszechnych powiatu lubelskiego i miasta Lublina. Wskazówki metodyczne"(L. 1927). Po przeniesieniu w r. 1930 do Warszawy poświęcił się wyłącznie sprawom higieny szkolnej i pracował od 1 IX 1930 do 31 VIII 1939 jako lekarz szkolny Szkoły Technicznej (kolejowej), Państwowego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV oraz Wyższego Kursu Nauczycielskiego, a także jako referent higieny szkolnej w Min. WRiOP. Opracował w tym okresie rozdział "Higiena pracy w warsztatach szkół zawodowych" do podręcznika „Higiena szkolna” (W. 1933) opublikowanego pod redakcją Stanisława Kopczyńskiego.

W sierpniu 1939 powołany do wojska jako lekarz, odbył kampanię w dn. 1–25 IX 1939

W czasie wojny pracował w Warszawie jako administrator należącej do Józefa Uklejskiego Wytwórni Siatek Drucianych przy ul. Leszno 89.

Jako administrator Wytwórni Siatek Drucianych przy ul. Leszno 89 zorganizował w niej archiwum prasy konspiracyjnej i tajną produkcję broni dla Armii Krajowej. Ponadto współorganizował druk „Biuletynu Informacyjnego” AK w drukarni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych.

Podczas Powstania był referentem sanitarnym Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) Śródmieście Południe i organizował opiekę dla chorych i niedołężnych.

Śródmieście Południe

Po upadku Powstania wyprowadził z Warszawy 900 chorych do utworzonego przez siebie szpitala ewakuacyjnego RGO w Bukownie.

Po wojnie został skierowany przez Rząd Tymczasowy RP do Sośnicy pod Gliwicami i od 1 IX 1945, gdzie był kierownikiem Ośrodka Zdrowia i lekarzem Ubezpieczalni Społecznej. Dn. 1 IV 1949 powrócił do Warszawy, gdzie otrzymał pracę w Wydziale Higieny Szkolnej Mininsterstwa Oświaty i tam 1 IX 1949 r. objął kierownictwo Centralnej Międzyszkolnej Poradni Lekarskiej Min. Oświaty (od r. 1955 Międzyszkolnej Przychodni Lekarskiej w gestii Min. Zdrowia) przy ul. Hożej 88. Placówka ta, zorganizowana wg jego koncepcji, stała się prototypem dla odpowiednich przychodni w Krakowie, Gdańsku i Katowicach, następnie w innych województwach. O swoim modelu opieki zdrowotnej nad młodzieżą szkolną pisał m.in. w artykule "Próba nowego układu higieny szkolnej" („Pediatria Pol.” 1958 nr 12), który stał się podstawą instrukcji Min. Zdrowia nr 6/59 z 19 II 1959, określającej wzorowy statut wojewódzkich przychodni higieny szkolnej z działami konsultacyjnymi. W r. 1959 . został pozbawiony kierownictwa placówki, przemianowanej w tym czasie na Woj. Przychodnię Higieny Szkolnej i pełnił do przejścia na emeryturę z dn. 1 II 1961 jedynie funkcję kierownika jej działu patofizjologii wieku przedszkolnego i szkolnego. W l. 1949–51 był ponadto wizytatorem higieny w Dyrekcji Okręgowej Szkolnictwa Zawodowego, a w l. 1950–57 także adiunktem w kierowanym przez Marcina Kacprzaka Zakładzie Higieny Szkolnej Akad. Med. w Warszawie. Doktor Klemens Sokal posiadał specjalizację II st. z higieny szkolnej, był uznanym w kraju i za granicą praktykiem i teoretykiem w tej dziedzinie. Był autorem licznych publikacji, m.in. rozdziału Higiena pracy w warsztatach szkół zawodowych w podręczniku „Higiena szkolna” (W. 1958) i Projektu perspektywicznego planu higieny szkolnej („Wych. Fizyczne i Higiena Szkolna” 1973 nr 3). Redagował prace zbiorowe, m.in. „Charakterystyki zawodów. Materiały do poradnictwa zawodowego” (W. 1960) i „Metodykę ćwiczeń śródlekcyjnych w warsztatach szkolnych” (W. 1961). Był członkiem m.in.: Polskiego Tow. Higienicznego, Polskiego Tow. Pediatrycznego i Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia. W stulecie urodzin pamięć Klemensa Sokala uczczono tablicą pamiątkową na ścianie przychodni lekarskiej przy ul. Hożej 88 w Warszawie.

Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi.

Warszawa

Cmentarz Bródnowski w Warszawie.

Był dwukrotnie żonaty; po raz pierwszy z Marią z Pulikowskich, germanistką, nauczycielką szkół średnich, po raz drugi (w r. 1942) z Wacławą Majkowską z Ostaszewskich (ur. 1903). Z pierwszego małżeństwa miał córki: Aleksandrę (ps. "Malwina", "Malwa", "Władka" (1912-1943) - łączniczkę Oddziału Operacyjno - Wojskowego Komendy Głównej SZP-ZWZ, a następnie kierowniczkę łączności dywersyjnego oddziału dyspozycyjnego Komendy Głównej AK “Osa”-“Kosa 30”. Aleksandra Sokalówna brała m. in. udział w przygotowaniach do zamachu na wyższego dowódcę SS i policji GG w Krakowie SS-Obergruppenführera Friedricha Wilhelma Krügera (20 kwietnia 1943). Aresztowana 5 czerwca 1943 roku w kościele św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży podczas ślubu oficera organizacji - porucznika Mieczysława Uniejewskiego ps. „Marynarz” z Teofilą Suchanek, przesłuchiwana w siedzibie Gestapo w al. Szucha w Warszawie wytrzymała dwa tygodnie śledztwa niczego nie wydając, po czym popełniła samobójstwo zażywając truciznę. Pośmiertnie oznaczona Orderem Virtuti Militari i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.) oraz Stefanię, która w latach drugiej wojny światowej więziona była na Pawiaku i w obozie koncentracyjnym Auschwitz.

Polski Słownik Biograficzny, tom XL, oprac. Jan W. Chojna