Data urodzenia:
1925-11-27
Stopień:
kapral podchorąży
Miejsce urodzenia:
Chrzanów
Imiona rodziców:
Eugeniusz - Maria z domu Markowska
Wykształcenie do 1944 r.:
W momencie wybuchu II wojny światowej był uczniem 2 klasy VIII Gimnazjum im. A. Witkowskiego w Krakowie. Po jego ukończeniu rozpoczął naukę zawodu w Państwowej Szkole Rzemiosł dla Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego w Krakowie.
Nazwisko konspiracyjne:
Ryszard Mackowski
Pseudonimy:
"Sep", "Sępiński"
Udział w konspiracji 1939-1944:
Równolegle do nauki rozpoczął działalność konspiracyjną, do której wprowadzony został wiosną 1940 z inicjatywy brata Aleksandra, przyjmując pseudonim "Sęp”. Rozpoczął służbę w Szarych Szeregach pod dowództwem Edwarda Leśkiewicza ps. "Drzewiec”. Zaprzysiężony 3 maja 1941. Staraniem Edwarda Leśkiewicza i por. Janusza Kosteckiego, grupa przeszła przeszkolenie wojskowe, które prowadzili Eugeniusz Prostak ps. "Jantar”, oraz Zbigniew Mazanek ps. "Lotnik”. Na przełomie 1941/1942 grupa przeszła Kurs Podchorążych z programem teoretycznym i ćwiczeniami praktycznymi. Po ukończeniu kursu 5.04.1941 został przydzielony do Grupy Dywersyjnej nr 2 - III Odcinek Związku Odwetu - ZWZ, dowodzonej przez Stanisława Kurdziela ps. ”Dąbek”. Tu zmienił pseudonim na "Sępiński”. Działalność rozpoczął od inwigilacji ruchu materiałowego wojsk niemieckich, transportu broni i bibuły konspiracyjnej, oraz dyżurów w punkcie kontaktowym. W roku 1942 został włączony do akcji dywersyjnych, akcji zdobywania broni, a później do kolportażu prasy podziemnej ("Szaniec", "Kultura Jutra", "Biuletyn Informacyjny"), oraz do rozlepiania ulotek na murach miasta. W ramach akcji dywersyjnych rozwoził rowerem i rozsypywał kolce stalowe do uszkadzania opon samochodów niemieckich, celem opóźniania transportu wroga. Latem 1942 zdobył po raz pierwszy samodzielnie pistolet typu Walther kal. 7,65 mm wyjmując go oficerowi niemieckiemu z kabury w pociągu pomiędzy Bochnią i Krakowem. Od jesieni 1942 do wiosny 1943, wraz z bratem Aleksandrem, wykonywał wszystkie reperacje i konserwacje broni, również "organizowanej” przez brata z niemieckich zakładów rusznikarskich przy ulicy Rakowickiej. W roku 1943 rozpoczął prowadzenie na terenie Krakowa szkoleń w grupach 3-5 osobowych w zakresie posługiwania się bronią palną. Szkolenie odbywało się przeważnie na terenie Woli Justowskiej u pp. Leśkiewiczów, lub na ul. Różanej u p. Pawlikowskiej. W wyniku "spalenia”, w sierpniu 1943 musiał opuścić Kraków. Kierownictwo Organizacji "Unia” zapewniło mu czasowe schronienie w majątku Dziekanowice u Stefana Dziadyka, jednego ze swoich krakowskich członków. W listopadzie 1943 został przeniesiony do Warszawy. Otrzymuje dokumenty na nazwisko Ryszard Mackowski ur. 15.05.1922 w Równem. Przydzielony do plutonu AK pod dowództwem pchor. Jerzego Seredyńskiego ps. "Pawłowski”. Inspirowany przez nowego dowódcę rozwijał pracę konspiracyjną w zakresie szkolenia wojskowego. Równocześnie sam szkoli się w walkach ulicznych w mieście oraz w walkach partyzanckich. Wykłady w zakresie walk ulicznych prowadzone były w Warszawie przez mjr. "Konrada”. Przeszkolenia w walkach partyzanckich przechodził w Aninie i Otwocku, gdzie wykładowcami byli pchor. "Tramwajarz”, oraz ppor. "Leśnik”. Dzięki kontaktom ppor. "Leśnika” przebywał wczesną wiosną 1944 w zgrupowaniu partyzanckim w rejonie wsi Wiersze i Krogulec na terenie Kampinosu, gdzie brał udział w kilku akcjach zwiadowczych i dywersyjnych. W Warszawie spotkał się z Jerzym Kwaśnickim z Krakowa, który zdołał uniknąć aresztowania przez Gestapo w czasie dużej wsypy, jaka miała miejsce w Krakowie 20 października 1943. Razem z Jerzym prowadził punkt kontaktowy "Unii” przy ulicy Świętojerskiej. Poza tym zajmował się kolportażem hurtowym prasy konspiracyjnej, oraz codziennym kolportażem "Agencji Radiowej" do kilku odbiorców. W stolicy początkowo mieszkał przy ulicy Ursynowskiej. W marcu 1944 dzięki pomocy kolegów z AK otrzymał pracę jako strażak w Hotelu Bristol, gdzie pracował do wybuchu Powstania.
Numer legitymacji AK:
4392
Oddział:
Armia Krajowa - Grupa Bojowa "Krybar" - VIII zgrupowanie "Bicz" - 2. kompania - pluton 108 - 2. drużyna.
Szlak bojowy:
Powiśle - Śródmieście Północ. 1/2 sierpnia 1944 uczestniczył w zdobyciu Elektrowni, w następnych tygodniach walczył na placówkach przy ul. Konopczyńskiego, Kopernika, Bartoszewicza, Oboźnej i w Teatrze Polskim. Brał udział w II i III natarciu Grupy Bojowej "Krybar” na Uniwersytet Warszawski, oraz ochotniczo w oddziałach przydzielonych do natarcia na gmach PASTY przy ulicy Zielnej. We wrześniu 1944 - po upadku Powiśla - walczył na ul. Wareckiej i w obronie Poczty Głównej na pl. Napoleona.
Odniesione rany:
Dwukrotnie ranny i kontuzjowany.
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka - jeniec Stalagu XI B Fallingbostel.
Losy po wojnie:
W czerwcu 1947 powrócił do kraju i do swojego rodowego nazwiska. W Krakowie zdał maturę, po czym ukończył studia wyższe na AGH. Pracował w Krakowskim Biurze Projektowo-Badawczym na stanowisku starszego projektanta.
Dużo czasu poświęcał pracy społecznej. Był Rzeczoznawcą ds. Elektroenergetycznych Wydziału Budownictwa Urbanistyki i Architektury Prezydium Rady Narodowej miasta Krakowa, członkiem Zespołu Sprawdzającego w Zakładzie Pracy, Przewodniczącym Zakładowej Komisji Rozjemczej, Przewodniczącym Koła Elektryków Polskich. Należał do Komisji Historycznej przy ZBoWiD w Krakowie. Tam podjął szereg cennych inicjatyw; był współtwórcą projektów technicznych miejsc pamięci Podgórza. Po uchwaleniu przez Sejm ustawy o Warszawskim Krzyżu Powstańczym został pełnomocnikiem Krajowej Komisji Warszawskiego Krzyża Powstańczego w Krakowie. Stworzył Klub Powstańców Warszawy w Krakowie, a wkrótce został wybrany jego przewodniczącym. Największym osiągnięciem Klubu było zorganizowanie ekspozycji muzealnej dotyczącej historii Powstania Warszawskiego, której otwarcie nastąpiło w sierpniu 1998 - w budynku obecnego Muzeum Armii Krajowej.
Odznaczenia:
Medal Zwycięstwa i Wolności, Medal Wojska, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Krzyż Za Zasługi dla ZHP.
Miejsce pochówku:
Cmentarz Salwatorski w Krakowie
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, archiwum rodzinne, MPW-kontakt. Fotografie z archiwum rodzinnego udostępniła p. Jadwiga Kluska
