Powstańcze Biogramy - Henryk Beck

Pseudonim:

"Nekander"

Funkcja:

lekarz

Stopień:

kapitan

Miejsce urodzenia:

Lwów

Imiona rodziców:

Adolf - Regina z domu Mandelbaum

Wykształcenie:

W 1920 r. ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Przebieg służby wojskowej, udział w wojnie polsko-bolszewickiej:

W 1918 r. uczestniczył jako medyk w obronie Lwowa, a w latach 1919–1920 w wojnie polsko-bolszewickiej.

Działalność do 1939 r. :

Po studiach zmienił wyznanie na katolickie i przeniósł się do Warszawy, gdzie został asystentem w Klinice Położniczo-Ginekologicznej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1927 r. uzyskał habilitację, rok później został adiunktem. Od 1931 do 1936 r. pracował w Instytucie Radowym im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pracował jako chirurg kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych. W 1935 r. objął stanowisko ordynatora oddziału ginekologicznego Szpitala Dzieciątka Jezus. Był wybitnym ginekologiem i położnikiem, autorem artykułów naukowych z dziedziny anatomii ginekologicznej, płodu i ciąży . W 1937 r. przeprowadził pierwszą w Polsce operację korekty płci (osobą operowaną była interpłciowa biegaczka Zofia Smętek).

II wojna światowa, okres okupacji :

We wrześniu 1939 r. kpt. lek. Henryk Beck został zmobilizowany do Wojska Polskiego. Uczestniczył w kampanii wrześniowej w obronie twierdzy w Brześciu nad Bugiem. Po kapitulacji wraz z żoną Jadwigą z d. Trepką, również lekarzem, przebywali w Brześciu (pod okupacją sowiecką) do listopada 1939 roku, następnie przedostali się do Lwowa, gdzie Henryk Beck został aresztowany przez NKWD i uwięziony na pięć miesięcy. W lipcu 1940 r. podjął pracę w Pierwszym Szpitalu Radzieckim we Lwowie . Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w czerwcu 1941 r., pracował w szpitalu na terenie getta, przebywając jednocześnie w ukryciu po tzw. stronie aryjskiej . W listopadzie Beckowie wyjechali do Warszawy, gdzie Henryk ukrywał się w mieszkaniach rodziny i znajomych. Współpracował z Oddziałem "Dysk" („Dywersja i sabotaż kobiet”) Armii Krajowej, wprowadzony przez żonę Jadwigę ps. Jaga, która przewodziła jednej z sekcji w oddziale i oddziałowi sanitarnemu, dr Henryk Beck malował instrukcje minerskie i ilustracje do materiałów szkoleniowych.

Oddział:

"Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - zgrupowanie "Chrobry II" - Punkt opatrunkowy ul. Sienna 59. Zaprzysiężony 10 sierpnia 1944 r. przez kpt. lek. Romana "Borna" Bornsteina. Jako „Nekander” objął początkowo punkt opatrunkowy przy ul. Twardej 15, następnie został komendantem szpitala przy ul. Siennej 59. Jego żona, Jadwiga Beck, pracowała razem z mężem, była ordynatorką szpitala. Kilka źródeł i opracowań wskazuje również na działalność dra Becka w szpitalu na rogu ulic Chmielnej i Marszałkowskiej, przy ul. ul. Twardej 15, ul. Złotej 22, ul. Złotej 58 , ul. Pańskiej 51, ul. Siennej 45.

Szlak bojowy:

Śródmieście Północ

Losy po Powstaniu:

Po kapitulacji nie poszedł do niewoli - ukrywał się w ruinach Warszawy ("Robinson warszawski"): 5 października wraz z dr „Dzimą” (Tadeuszem Szeinfeldem vel Baruchem Schindlerem, dentystą żydowskiego pochodzenia, odpowiedzialnym za punkt opatrunkowy przy ul. Pańskiej 56) i sanitariuszką Julianną Wilak (Niewiedziałową) napotkali grupę, która także poszukiwała schronienia i razem zeszli do piwnic między ulicami Sienną 22 i Śliską 7. Łącznie ukryło się tam około 40 osób, Żydzi i kilku Polaków. W ekstremalnych warunkach bunkrowej egzystencji dr Henryk Beck nie zaprzestał swej twórczości artystycznej - w podziemiach powstał cykl „Bunkier” – 46 rysunków wykonanych tuszem na skrawkach papieru.

Losy po wyzwoleniu:

Beckowie opuścili bunkier 19 stycznia 1945 r., dwa dni po wkroczeniu do Warszawy Armii Czerwonej. Wkrótce po zakończeniu wojny dr Beck rozpoczął pracę w szpitalu na warszawskiej Pradze. Na początku 1946 r. wraz z żoną Jadwigą wyjechali do Wrocławia, gdzie podjęli pracę na tamtejszym uniwersytecie. 23 marca 1946 r. Beck zmarł na zawał serca. Tego samego dnia Jadwiga Beckowa popełniła samobójstwo w ruinach Wrocławia.

Miejsce śmierci:

Wrocław

Miejsce pochówku:

Cmentarz św. Wawrzyńca we Wrocławiu

Informacje dodatkowe:

Dr Henryk Beck był autorem obrazkowego pamiętnika z lat 1937–1946, w którym dokumentował codzienne życie prywatne i zawodowe. Zachowało się blisko 1700 akwarel, gwaszy i rysunków Becka, w tym ok. 900 z okresu wojny oraz kilkadziesiąt akwareli i rysunków z czasów Powstania Warszawskiego i ukrywania się w gruzach Warszawy jako "Robinson".

Losy rodziny:

Był synem profesora Adolfa Becka (1863–1942): jednego z pionierów elektrofizjologii i elektroencefalografii (EEG), współorganizatora Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, dwukrotnego rektora tej uczelni, trzykrotnie nominowanego do nagrody Nobla. W sierpniu 1942 r. Adolf Becka chcąc uniknąć śmierci z rąk Niemców, popełnił samobójstwo.

Źródła:

Klara Jackl, artykuł: "Dr Henryk Beck w Powstaniu Warszawskim", Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego: Henryk Beck ps. Nekander, lekarz doc. - ginekolog, dostęp on-line: https://lekarzepowstania.pl/osoba/henryk-beck-ps-nekander/

Uwagi:

Spotykany także zapis IV zgrupowanie "Gurt" - szpital polowy ul. Sienna 59 zazwyczaj jednak placówka ta opisywana jest jako punkt opatrunkowy (nie szpital polowy) Sienna 59, podległy pod Zgrupowanie Chrobry II

Henryk Beck

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter