Pseudonim:
"Dorota", "Helena"
Data urodzenia:
1909-06-20
Miejsce urodzenia:
Moskwa
Imiona rodziców :
Michał - Julia z domu Czyż
Nazwisko panieńskie:
Latkowska
Młodość :
Pochodziła z patriotycznej rodziny lekarskiej. Ojciec jej, Michał Latkowski, był chirurgiem-ortopedą, działaczem niepodległościowym i pułkownikiem Wojska Polskiego. Przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości pracował jako lekarz ziemski w Kościechowicach w guberni mohylewskiej. Matka, Julia z Czyżów, była bibliotekarką. Helena urodziła się w Moskwie. Miała starszą siostrę (zobacz biogram:
Julia Latkowska - Starkiewiczowa ur. 1908) i młodszego brata (zobacz biogram:
Michał Latkowski ur. 1911). W 1918 roku rodzina zamieszkała w Warszawie, przy ul. Pięknej 22 m. 23
Wykształcenie i działalność przed wojną :
Studiowała plastykę i pedagogikę. Była absolwentką Gimnazjum Żeńskiego Anny Jakubowskiej w Warszawie przy Placu Trzech Krzyży 1. Po maturze w 1931 roku rozpoczęła naukę na pierwszym kursie Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa oraz w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych, a w 1933 roku – na Studium Pedagogicznym przy Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Studia ukończyła w 1934 roku, następnie rozpoczęła pracę pedagogiczną w Gimnazjum i Liceum Żeńskim Fundacji im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. Zdała egzamin państwowy dla nauczycieli szkół średnich (1936). Uzyskała stopień instruktora modelarstwa lotniczego (1933) i modelarstwa okrętowego (1939) na kursach organizowanych przez Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Ligę Morską i Kolonialną. W 1939 roku prowadziła w szkole, poza regularnymi lekcjami, zajęcia dotyczące przygotowania masek przeciwgazowych.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Komenda Główna Armii Krajowej, - V Oddział (Dowodzenia i Łączności), - Wydział Łączności Konspiracyjnej Vk - zastępca Szefa Łączności z Zagranicą, Emilii Malessy ps. „Marcysia”, kierownik Działu Technicznego Wydziału Łączności.
W ZWZ została zaprzysiężona w styczniu 1940 roku. Przysięgę odebrała
Emilia Malessa ps. „Marcysia”, odpowiedzialna w ZWZ za łączność z zagranicą. Helena Latkowska jako pedagog, uczestniczyła w tajnym nauczaniu, organizowanym przez szkołę. Działalność Heleny Latkowskiej w komórce „Marcysi” rozpoczęła się od przygotowywania przesyłek dla kurierów w punkcie kontaktowym w rodzinnym domu na Pięknej, wkrótce jednak była zmuszona zmienić nazwisko i adres – przeniosła się na ul. Padewską 5 jako Żukowska. W nowym mieszkaniu zorganizowano archiwum Wydziału Łączności i pracownię „wycieniania” przesyłanych filmów. W końcu 1940 roku „Heli” powierzono funkcję kierowniczki działu technicznego. Do jej zadań należało przygotowanie poczty kurierskiej, w tym kontakt z szyfrantami, organizacja skrytek i pracowni fotograficznych, prowadzenie archiwum poczty), a w 1941 roku została zastępczynią kierowniczki Wydziału.
Oddział:
Okręg Warszawski Armii Krajowej - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - I batalion szturmowy "Rum" - poczet dowódcy. Była kierownikiem łączników oraz zastępcą kierownika kancelarii batalionu szturmowego kpt. Kazimierza Bilskiego.
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ
Odznaczenia:
Krzyż Virtuti Militari V klasy, Warszawski Krzyż Powstańczy, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945.
Losy po Powstaniu:
Niedługo przed kapitulacją zachorowała na tyfus. Wyjechała z Warszawy wraz z ludnością cywilną, poprzez obóz w Pruszkowie (Dulag 121 - obóz przejściowy dla ludności cywilnej utworzony przez Niemców w sierpniu 1944 roku na terenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie). Po kilku miesiącach ukrywania się we wsi Błotna koło Koniecpola nawiązała w Krakowie kontakt z „Marcysią”. Po zwolnieniu z przysięgi powróciła do Warszawy
Losy po wojnie:
W latach 1945–1947 pracowała w Zarządzie Miejskim Warszawy jako zastępca kierownika Wydziału Opieki nad Matką i Dzieckiem (Resort Zdrowia i Opieki Społecznej), potem przestała pracować zawodowo. Zajmowała się dzieckiem oraz opracowywaniem dokumentacji pracy powstańczych służb łączności. Swoje wspomnienia opisała w książce: "Łączność zagraniczna Komendy Głównej Armii Krajowej 1939-1944. Odcinek "Południe"
Miejsce śmierci:
Warszawa
Publikacje:
Helena Latkowska-Rudzińska - "Łączność zagraniczna Komendy Głównej Armii Krajowej 1939-1944. Odcinek "Południe", Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1985. Helena Latkowska-Rudzińska. Na kurierskich szlakach – Technika pracy. „Słowo Powszechne”, s. 3 4, 1976. Stowarzyszenie „Pax”
Źródła:
MPW-baza uczestników PW. Fot. wykonana około roku 1930 - autor nieznany, źródło Wikimedia Commons, domena publiczna
