Pseudonim:
"Mała", "Niebieska"
Data urodzenia:
1926-10-30
Funkcja:
łączniczka, sanitariuszka
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Kazimierz - Maria z domu Wiśniewska
Dzieciństwo, losy rodziny :
Urodziła się w Warszawie. Jej ojciec, Kazimierz Rutkowski, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, do wybuchu II wojny światowej razem ze wspólnikiem prowadził firmę architektoniczno-budowlaną i specjalizował się w projektowaniu dworków ziemiańskich na Mazowszu. Matka Maria z domu Wiśniewska, zajmowała się zarządzaniem majątkiem i wychowaniem dzieci. Halina miała czworo rodzeństwa: starszego brata Kazimierza Macieja i starszą siostrę Marię oraz dwie młodsze siostry Bożenę i Annę. Po śmierci dziadków ze strony ojca rodzina przeniosła się do odziedziczonego po nich majątku w Turowie, położonym pomiędzy Płockiem a Płońskiem. Dzieci miały nauczycielkę domową. Dobrze zarządzany majątek przynosił znaczne dochody. Matka Haliny obejmowała też opieką dzieci pracowników majątku. Tam zastał rodzinę wybuch II wojny światowej i najazd Niemców na Polskę.
Okres okupacji niemieckiej :
Przez pierwszy rok okupacji lokalna administracja niemiecka korzystała z usług ojca Haliny jako tłumacza (przed wojną skończył architekturę w Niemczech). Rodzinie okupanci pozostawili do zamieszkania tylko niewielką część dworu. W 1940 r. w grudniu ojciec razem z synem Maciejem i córką Marią, uprzedzeni o zamiarze aresztowania, uciekli przez zieloną granicę do Generalnej Guberni - do Warszawy. W marcu 1941 r. matka i trzy córki zostały wysiedlone przez Niemców. Początkowo zamknięto je w kościele w Blichowie, a następnie przewieziono do niemieckiego obozu w Działdowie (niem. Soldau), z pierwotnego założenia przejściowego, faktycznie koncentracyjnego obozu zagłady. Podczas pobytu w obozie Halina jako czternastolatka była świadkiem niemieckich zbrodni. Jej, jej matce i młodszym siostrom udało się uniknąć śmierci w częstych w obozie egzekucjach. Po około dwóch tygodniach zostały przez Niemców wywiezione koleją do Generalnego Gubernatorstwa. Po dotarciu do Warszawy okazało się, że Halina wyjechała z obozu chora na gruźlicę.
Wykształcenie do 1944 r. (w tym wojskowe):
Przez kilka miesięcy uczęszczała do tajnego gimnazjum Sióstr Zmartwychwstanek na Żoliborzu. Kolejny rok spędziła w prewentorium dla dzieci w Otwocku k. Warszawy. Tam wraz z najbliższą koleżanką uczęszczała na tajne komplety gimnazjalne. Tam też w 1943 r. wstąpiła do konspiracyjnej organizacji harcerstwa narodowego związanej ze strukturami wojskowym NOW i NSZ. Przeszła szkolenie sanitarne i wojskowe.
Udział w konspiracji 1939-1944:
IV Obwód Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej Ochota - 2 Rejon - pluton 435. Na dwa tygodnie przed wybuchem Powstania Warszawskiego otrzymała przydział do Wojskowej Służby Kobiet. Działała w rejonie Placu Narutowicza. Zajmowała się zakupem i magazynowaniem środków sanitarnych.
Adres zamieszkania przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Złota 48
Oddział:
IV Obwód Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej Ochota - 2 Rejon - pluton 435. Pełniła służbę przy punkcie sanitarnym przy ul. Filtrowej róg ul. Asnyka, m.in. przenosiła broń i amunicję do punktów oporu. Bezpośrednio podlegała szefowi medycznemu obwodu dr. Janowi Goldmanowi - Zaborowskiemu.
Szlak bojowy:
Ochota - "Reduta Wawelska"
Losy po Powstaniu:
10 sierpnia, po upadku Powstania na Ochocie, noc spędziła na tzw. Zieleniaku, miejscu gdzie zostali zgromadzeni głównie mieszkańcy Ochoty, gdzie panował głód i brak wody, a Niemcy i żołdacy formacji kolaboracyjnych dokonywali regularnie gwałtów i mordów. Halina przetrwała i znalazła się w zorganizowanym przez Niemców kolejowym transporcie cywilów do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Razem z dwoma koleżankami z niego uciekła. Z rekomendacją brata Haliny - żołnierza AK - trafiły razem do partyzanckiego szpitala polowego w Łuszczewie pod Kampinosem, gdzie były sanitariuszkami do listopada 1944 r. W styczniu 1945 r. Halina ze starszą siostrą na krótko dotarły do Warszawy do mieszkania rodziców przy ul. Złotej, potem pojechały do majątku w Turowie, który był już zajęty przez komunistyczne władze.
Losy po wojnie:
Po wojnie podjęła naukę w liceum w Płocku, skąd też została wysiedlona za „lokalne, ziemiańskie pochodzenie”. Wobec tego przeniosła się do Warszawy, gdzie zdała maturę i poznała przyszłego męża. W końcu 1949 r. została aresztowana i uwięziona przez Urząd Bezpieczeństwa (została zwolniona w wyniku wstawiennictwa funkcjonariusza UB pochodzenia żydowskiego, którego rodzinie w czasie okupacji ojciec Haliny udzielił wsparcia finansowego pozwalającego na uratowanie życia). Ukończyła Wydział Budownictwa na Politechnice Warszawskiej. Aż do 1954 r. UB i NKWD kilkakrotnie zabierały zarówno Halinę jak i jej męża na przesłuchania do siedziby przy ul. Cyryla i Metodego. Zawodowo związana z budownictwem. W 1972 r. poprzez Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego „Polservice” wyjechała wraz z mężem Leonem Rogozińskim na kontrakty budowlane do Nigerii i Libii, gdzie wraz z najmłodszą córką przebywali łącznie przez dziewięć lat.
Nazwisko po mężu :
Halina Rogozińska - w 1950 r. wyszła za mąż za Powstańca Warszawskiego
Leona Rogozińskiego, absolwenta Wydziału Budowy Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej.
Odznaczenia:
Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Partyzancki, Medal Wojska, Odznaka Pamiątkowa Akcji "Burza", Odznaka Weterana Walk o Niepodległość, Medal Pro Patria.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, materiały do Słownika Biograficznego Uczestników PW - Pokój Kombatanta. Prezentowane w biogramie zdjęcia pochodzą ze zbiorów prywatnych Pani Haliny Rogozińskiej z domu Rutkowskiej. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego, 11/2024.
Archiwum Historii Mówionej:
