Data urodzenia:
1926-03-18
Funkcja:
łączniczka, kolporterka prasy powstańczej
Pozycja na murze pamięci:
Kolumna: 173 Miejsce: 63
Miejsce urodzenia:
Kozienice
Imiona rodziców:
Leon - Maria
Praca i nauka w czasie okupacji niemieckiej:
W Warszawie uczęszczała na tajne komplety równocześnie pracując w Zakładach Radiowych Philipsa przy ul. Karolkowej.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Do konspiracji wprowadzona w 1943 roku przez Tadeusza Wegnera „Kruka”. Otrzymała przydział do batalionu „Gustaw”, przeszła przeszkolenie sanitarne.
Oddział:
Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Róg" - batalion NOW-AK "Gustaw" - kompania "Gertruda"
Szlak bojowy:
Stare Miasto
Odniesione rany:
Śmiertelnie ranna 11 sierpnia w czasie przenoszenia meldunków
Miejsce (okoliczności) śmierci:
Według zapisów PCK zmarła 13.08.1944 r. w szpitalu na ul. Kilińskiego 1. Według innej wersji, cytowanej m. in. przez Słownik uczestniczek walki o niepoldegłość Polski 1939-1945, Franciszka Tuszko ps. Hanka zmarła na skutek odniesionych w dniu 11.08 ran, w szpitalu powstańczym mieszczącym się w klasztorze ss. sakramentek na Nowym Mieście.
Miejsce pochówku:
Pochowana została przy szpitalu na ul. Kilińskiego 1 (w protokole PCK napisano: Hanna Tuszko, łączniczka NOW, kolporterka liniowa, [sic!] batalion „Walki”, zginęła na posterunku 13.08.1944). Po zakończeniu działań wojennych w Warszawie została ekshumowana 21 kwietnia 1945 roku z Kilińskiego 1 do tymczasowej mogiły zbiorowej nr 1 w Ogrodzie Krasińskich. Podczas ekshumacji ciało opatrzono znaczkiem PCK nr 3440. Według protokołów wtórna ekshumacja poległej nastąpiła 2 maja 1947 roku na Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli, do kwatery 61 (pochowana jako NN, wpis w Księdze Pochowań Cmentarza Powstańców pod nr 8388), gdzie najprawdopodobniej spoczywa do dziś. W międzyczasie, 4 dni przed ekshumacją ciała opatrzonego znaczkiem PCK 3440 (przypuszczalnie właściwego ciała Franciszki Tuszko), 28 kwietnia 1947 roku wydobyto z tej samej mogiły szczątki innej poległej (dotychczas NN), które były opatrzone numerem znaczka PCK 17455. Szczątki te jako poległą Franciszkę Tuszko „Hankę” zidentyfikowała inna łączniczka z batalionu Gustaw, czynnie uczestnicząca w pracach ekshumacyjnych i pogrzebowych, Maria Paciorek (po mężu Grześlak). Szczątki wskazane przez Marię Paciorek jako poległą „Hankę" zostały następnie przeniesione na Cmentarz Wojskowy na Powązkach i pochowane w kwaterze batalionu B-24, rząd 11, grób 3. Według najnowszych ustaleń wydaje się bardzo prawdopodobne, że nastąpiła wówczas pomyłka, szczególnie, że według opisów PCK obie poległe miały jasne włosy, ale już detale stroju w obu protokołach znacząco się różnią.
Informacje dodatkowe - losy rodziny:
Urodzona w Kozienicach, córka rejenta. Jej rodzice zmarli na początku okupacji niemieckiej.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, Baza ewidencyjna uczestników Powstania Warszawskiego, Teczki personalne uczestników Powstania Warszawskiego: Tuszko Franciszka, Polski Czerwony Krzyż - Lista strat 2498: Protokół ekshumacji zwłok nr 473/Ż z 21 kwietnia 1945 roku, Lista Strat 13496: Protokół nr 2990/S z ekshumacji zwłok z terenu Ogrodu Krasińskich z dnia 2.05.1947; Polski Czerwony Krzyż, Lista Strat 13496: protokół z ekshumacji zwłok NN nr znaczka 17455 z terenu Ogrodu Krasińskich z dnia 28 kwietnia 1947 roku.
Literatura:
”Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej” oprac. Hanna Michalska, PIW 1988
Uwagi:
Spotykane różne daty urodzenia (18.03 lub 09.04 1926) oraz różne daty zgonu (13 lub 26.08.1944). Data śmierci na Powązkach Wojskowych: 26.08.1944. W zapisach Polskiego Czerwonego Krzyża i na listach ekshumacyjnych figuruje jako Hanna Tuszko, lat 18, poległa 13.08.1944.
