Franciszek Niepokólczycki

"Teodor"

szef Wydziału Saperów KG AK

Oficer służby stałej saperów Wojska Polskiego: major (1939), podpułkownik (11.11.1941), pułkownik (28.09.1944).

Żytomierz

Antoni - Paulina z domu Sielska

Od 1911 r. uczył się w progimnazjum rosyjskim w rodzinnym mieście, od 1917 r. w domu, a od 1918 r. w Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej im. Tadeusza Czackiego. Świadectwo dojrzałości otrzymał jako ekstern w 1919 r. w rosyjskim III Gimnazjum w Żytomierzu.

Od listopada 1918 r. członek Polskiej Organizacji Wojskowej (POW - poprzednio już od marca 1917 r. wykonywał dorywczo zlecenia tej organizacji). Początkowo szeregowiec, potem kapral w Sekcji Technicznej Okręgu Żytomierz, po ukończeniu szkoły oficerskiej Komendy Naczelnej (KN) III POW (kwiecień - lipiec 1919) był kolejno komendantem wspomnianej Sekcji Technicznej, od sierpnia komendantem placówki wywiadowczej, a od listopada 1919 r. komendantem Okr. Żytomierz POW. Aresztowany przez bolszewików, zbiegł z więzienia. Od stycznia 1920 r. referent wywiadu Okr. "D" POW, a od maja oficer wywiadowczy POW w Sztabie Armii na Ukrainie, od czerwca zastępca dowódcy oddziału partyzanckiego przy Dowództwie Frontu Ukraińskiego. Od lipca 1920 r. referent Wydziału Wojskowego KN III POW. Następnie od marca 1921 r. referent , a od listopada tego roku szef Komisji Likwidacyjnej KN III POW. Od lutego 1922 r. w Wojsku Polskim, po ukończeniu kursu chorążych i podchorążych w Centralnej Szkole Podoficerów Piechoty Nr 2 w Grudziądzu (luty - lipiec 1922) został na miesiąc przydzielony do Oddziału II Sztabu Generalnego, od sierpnia 1922 r. dowodził plutonem w Oddziale Sztabowym MSWojsk., a od lutego 1923 r. - plutonem 5. pp Leg. W marcu 1923 r. został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów inżynierii i saperów oraz przydzielony do 10. pułku saperów, gdzie był kolejno dowódcą plutonu, od stycznia 1926 r. referentem mobilizacyjnym pułku, a od grudnia 1927 r. ponownie dowódcą plutonu. W czasie służby w tej jednostce został przemianowany na oficera zawodowego (listopad 1923) i ukończył kurs szermierczy przy DOK X Przemyśl. Od 1927 r. był także sędzią lekkoatletycznym. W styczniu 1929 r. przeniesiony do 3. pułku saperów, został dowódcą plutonu w szkole podoficerskiej, a od marca był oficerem sportowym pułku. W październiku 1929 r. został odkomenderowany do 3. batalionu saperów, od lipca 1930 r. dowodził tam kompanią szkolną, od października 1930 r. plutonem w kompanii szkolnej, od października 1931 r. ponownie kompanią szkolną, a od października 1932 r. kompanią liniową. Od listopada 1935 r. wykładowca, a od listopada 1936 r. referent wyszkoleniowy w Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie. W marcu 1939 r. przydzielony do sztabu Generała do Prac przy GISZ, gen. Emila Przedrzymirskiego-Krukowicza.

We wrześniu 1939 r. dowódca 60. batalionu saperów Armii "Modlin", od 4 września był szefem wydziału ogólnego (organizacyjnego) dowództwa saperów tej armii. Od 15 września uczestniczył w obronie Warszawy.

"Franek", "Szubert", "Teodor”, "Halny”, "Żejmian” "Marek”, "Woźniak".

27 września 1939 r., jeszcze podczas obrony stolicy, zgłosił na ręce Dowódcy Głównego utworzonej w tym dniu Służby Zwycięstwu Polsce (SZP), gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, swój akces do organizacji oraz chęć odejścia do niewoli w celu wyciągnięcia stamtąd oficerów-saperów dla tworzącej się konspiracji. Odszedł do niewoli 1 października, a 13 października powrócił, przyprowadzając ze sobą grupę 14 oficerów. Zaprzysiężony dwa dni później, pełnił początkowo funkcję szefa tzw. Sztabu Dywersji (Referat III c) w Oddziale III Dowództwa Głównego SZP, a od początku 1940 r. - w Oddz. III K-dy Okupacji Niemieckiej Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Od kwietnia 1940 r. kierownik (szef) nowo utworzonego Związku Odwetu (ZO) na szczeblu K-dy Okupacji Niemieckiej, a od czerwca 1940 r. - na szczeblu Komendy Głównej ZWZ. Jednocześnie do 1942 r. szef Wydziału Saperów w Oddz. III KG ZWZ-AK (stworzył tam m.in. BBT, czyli Biuro Badań Technicznych). W tym okresie podlegało mu zarówno wytwarzanie środków walki, jak i kierowanie walką bieżącą ZWZ (sabotażem przemysłowym i komunikacyjnym czyli tzw. dywersją techniczną oraz akcjami bojowymi, m.in akcją "Wieniec"). Używał wówczas pseudonimów "Franek" i "Szubert". Mianowany podpułkownikiem służby stałej rozkazem L.21/BP z 11 listopada 1941 r. Od jesieni 1942 r. współorganizator nowego pionu walki bieżącej AK - Kedywu (Kierownictwo Dywersji) i od stycznia 1943 r., pod pseudonimem "Teodor", zastępca Komendanta Kedywu KG AK, płk. "Nila" (August Emil Fieldorf); podlegał mu m.in. dział produkcji środków walki (krypt. "Teodor"). 4 września 1943 r. odszedł z Kedywu obejmując ponownie funkcję szefa Wydziału Saperów Oddziału III (Operacyjno-Wyszkoleniowego) KG AK.

Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział III (Operacyjny) - Wydział Saperów - szef.

Śródmieście Północ. Podczas Powstania Warszawskiego kierował całością produkcji materiałów wybuchowych, granatów i butelek zapalających.

Niewola niemiecka - jeniec Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew), w którym przebywał do uwolnienia przez oddziały Armii Czerwonej w styczniu 1945 r..

101440

W lutym 1945 r. powrócił do kraju. Przebywał w Częstochowie, potem w Warszawie. Od kwietnia 1945 r. kontynuował działalność konspiracyjną jako zastępca płk. Antoniego Sanojcy, komendanta Obszaru Południe (z siedzibą w Krakowie) nowo utworzonej Delegatury Sił Zbrojnych. Analogiczną funkcję pełnił również w Zrzeszeniu "WiN", powołanym na początku września 1945 r. Po aresztowaniu A. Sanojcy (5.11.1945) był prezesem Zarządu Obszaru Południe, a po aresztowaniu płk. Jana Szczurka-Cergowskiego (23.11.1945) prezesem Zarządu Głównego Zrzeszenia "WiN". Aresztowany 22 października 1946 r., w tzw. "procesie krakowskim", toczącym się od 11 sierpnia do 10 września 1947 r. przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Krakowie, został skazany na karę śmierci, zamienioną następnie na karę dożywotniego więzienia. W grudniu 1956 r. zwolniony z więzienia, od 1958 r. był zastępcą dyrektora zakładu w Stowarzyszeniu Wynalazców Polskich, od 1961 r. referentem w Spółdzielni Pracy "Technomontaż", a od 1962 r. kierownikiem produkcji eksportowej w Spółdzielni Inwalidów i Emerytów Kolejowych.

Order Orła Białego (15.08.2008, nadany pośmiertnie przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego), Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (wrzesień 1944), Krzyż Niepodległości (1931), Krzyż Walecznych (pięciokrotnie, w tym trzykrotnie w 1921), Srebrny Krzyż Zasługi (1928).

Warszawa.

Cmentarz w Brwinowie

MPW - baza uczestników PW