Czesław Korwin-Piotrowski

"Karol"

dowódca Oddziału Osłonowego WZW

Kolumna: 146 Miejsce: 28

porucznik

Humań

Tadeusz - Helena z domu Kamińska

Początkowo nauki pobierał w domu rodzinnym, gdzie jego nauczycielką była Helena Wilkowska. Po wybuchu rewolucji październikowej rodzina w dramatycznych okolicznościach uciekła z okolic Humania i osiadła we Włocławku. Tutaj Czesław ukończył Gimnazjum Ziemi Kujawskiej i w 1927 r. rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Aby zarobić na studia pracował w "Bratniaku". W czasie studiów działał w Akademickim Związku Młodzieży Wiejskiej; od tego czasu datuje się jego współpraca z Kazimierzem Banachem ps. "Jakub" - w latach okupacji wybitnym działaczem Stronnictwa Ludowego (SL) "Roch" i współtwórcą Batalionów Chłopskich (BCh). W 1931 r. ukończył studia z tytułem inżyniera architekta i zamieszkał na stałe w Warszawie, początkowo przy ul. Dworkowej, a od 1938 r. na ul. Tatrzańskiej 9.

W sierpniu 1939 r. został zmobilizowany do Szefostwa Komunikacji Sztabu Głównego Wojska Polskiego z przydziałem do Kutna. Brał udział m.in. w bitwie nad Bzurą. Uniknął niewoli, do Warszawy dotarł już po jej kapitulacji.

Początki jego działalności konspiracyjnej nie są znane. Prawdopodobnie wczesną wiosną 1940 r. został wprowadzony przez Kazimierza Banacha "Jakuba" do podziemnego Stronnictwa Ludowego "Roch". Od maja do lipca tego roku brał udział z "Jakubem", jego bratem Teofilem ps. "Jan Dębniak" i Władysławem Pomorskim ps. "Jerzy", "Włodek" w poszukiwaniu lokalu na drukarnię SL "Roch". Na zlecenie "Jakuba" projektował przeróbki architektoniczne lokali przeznaczonych na tajną działalność wydawniczą ludowców, drukarni przy ul. Chopina 1, ul. Dobrej 18 (pracowały od połowy czerwca do wczesnej jesieni 1940 r.) i prawdopodobnie przy ul. Książęcej 11 (ewakuowana w początku 1941 r.). Na mocy wewnątrzorganizacyjnych porozumień z drukarni SL "Roch" korzystał Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). Tą drogą już w 1940 r. Czesław Korwin-Piotrowski został wprowadzony do ZWZ przez Jerzego Rutkowskiego ("Michał", "Kmita", "Michał Zakrzewski") - szefa Wydziału VII Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych (TWZW) VI Oddziału BiP (Biuro Informacji i Propagandy) Sztabu Komendy Głównej ZWZ. Po przejściu na etat oficerski w TWZW przyjął pseudonim "Karol". Za zgodą "Kmity" nadal współpracował z SL "Roch". Jego mieszkanie od końca marca do 24.11.1941 r. było jednym z najważniejszych lokali konspiracyjnych i punktów kontaktowych używanych przez ludowców. Zameldowany w nim był Kazimierz Banach pod nazwiskiem Kamil Sewerynowski - w ten sposób uniknięto dokwaterowania do 3-pokojowego mieszkania niepożądanych lokatorów. Tu Banach, wówczas szef sztabu Komendy Głównej BCh, odbywał narady, tu działała redakcja pisma "Ku zwycięstwu". W dalszym ciągu Czesław Korwin-Piotrowski służył ludowcom przy zabezpieczeniu technicznym ich drukarni, m.in na przełomie 1943/44 wykonał elektryfikację i wszystkie urządzenia elektryczne w ich tajnej drukarni przy ul. Grzybowskiej 32. Po przejściu do TWZW do obowiązków "Karola" należało przede wszystkim projektowanie budowy tajnych drukarni. Budowa tych drukarni była bardzo trudna i trwała około roku. Zaprojektował "W-2" przy ul. Solec 30A (drukarniom nadawano kryptonim "Warsztat" i kolejną, zgodną z powstaniem numerację "W-1", "W-2", potocznie nazywanych "Jedynką", "Dwójką" itd). Z całą pewnością "Karol" projektował budowę "Trójki" i przylegającej do niej "Dziewiątki" - obie przy ul. Dobrej 34. Kierownictwo prac przy "W-3" powierzył mu w marcu 1941 r. Kazimierz Banach, ale drukarnia była przeznaczona dla ZWZ i "Karol" do tej budowy został skierowany już przez TWZW i to on zadecydował o jej lokalizacji, wraz z W. Pomorskim, kierownikiem "W-3". Do maja 1941 r. "Karol" miał nadzór nad jej budową. Od 1.01.1942 r., po wcześniejszym przeszkoleniu poligraficznym, "Karol" został kierownikiem działającej już "Jedynki" i pełnił tę funkcję nieprzerwanie do jej zwinięcia 5.03.1944 r. "Jedynka" ulokowana była w willi przy ul. Morszyńskiej 35, na ówczesnym przedmieściu Warszawy - Sadybie. Do jego obowiązków jako kierownika drukarni należał m.in. nie tylko codzienny bardzo surowy nadzór nad pracą drukarni, ale i dbanie o bezpieczeństwo personelu i zakładu oraz administracja i konserwacja obiektu. Ponadto, jak każdy z kierowników, codziennie rano zobowiązany był stawić się na odprawy (codziennie w innych lokalach) prowadzone przez "Kmitę" Rutkowskiego, gdzie decydowały się wszystkie sprawy funkcjonowania TWZW. On również osobiście odbierał ze skrzynki kontaktowej maszynopisy przygotowane do druku i tą drogą podawał szczotki do korekty. Po wydrukowaniu zawsze zawoził druk "Kmicie" do akceptacji. Sam dokonywał wyrzutów pism (tj. transportu nakładu z drukarni) i organizował łączników przewożących paczki do punktów kolportażu. "W-1" ukryta w zaślepionej piwnicy, była wyposażona w maszynę drukarską "Feniks III" oraz ręczną zecernię. W "Jedynce" wykonywano również druki dla Akcji "N" - defetystyczne pisma w języku niemieckim. Pod kierownictwem "Karola" "W-1" szczęśliwie przebyła ponad roczną inwigilację przez mieszkającego w pobliżu konfidenta Gestapo, przezywanego "Drewniak". Niebezpieczeństwo minęło wraz z jego likwidacją późną wiosną 1943 r. W dniu 5.03.1944 r. wobec zagrożenia bezpieczeństwa "W-1", po aresztowaniu w "Siódemce" na pl. Krasińskich C.A. Klimczaka (w nocy z 4 na 5 marca pracował w "W-1") "Karol" zarządził natychmiastową ewakuację drukarni. Mimo zagrożenia jeszcze czterokrotnie, zawsze z nabitą bronią, wspólnie z C. Taper-Korzeniowską wracał potajemnie do willi, wynosząc z niej materiały konspiracyjne. Dopiero w końcu kwietnia (ok. 28) Gestapo po wtargnięciu do willi znalazło zamaskowaną drukarnię i odkryło archiwum, w którym składano dotychczas wydrukowane egzemplarze Akcji "N". W kwietniu 1944 r. "Karol" został kierownikiem drukarni "W-2" mieszczącej się przy ul. Solec 30A. Jednak i tu, po zaobserwowaniu penetracji agentów Gestapo, w połowie maja zarządził ewakuację drukarni, do której Niemcy weszli 3 czerwca. Ponownie, dzięki jego błyskawicznej decyzji, uniknięto strat w ludziach. Od czerwca 1944 r. "Karol", podobnie jak pozostali na wolności żołnierze TWZW, znalazł się w "W-3", w tym okresie włączony został do działań mających przygotować TWZW do akcji "Burza". W lipcu został skierowany do organizacji Oddziału Osłonowego, którego zadaniem po wybuchu powstania miało być opanowanie drukarni znajdujących się w rękach niemieckich oraz innych obiektów niezbędnych do funkcjonowania Wojskowych Zakładów Wydawniczych (z chwilą ogłoszenia powstania pod taką nazwą miały działać dotychczasowe TWZW).

Warszawa ul. Tatrzańska 9

Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - Oddział Osłonowy WZW (Wojskowych Zakładów Wydawniczych) - dowódca (2.08.1944)

Śródmieście Północ. W dniu 2 sierpnia 1944 r. por. "Karol" został, w miejsce por. "Łukasza" (Ignacy Telechun) mianowany dowódcą Oddziału Osłonowego WZW, liczącego łącznie ok. 160-180 żołnierzy (bez służb pomocniczych). Ta wzmocniona kompania, jak na warunki powstańcze, była jednostką dobrze uzbrojoną, m.in w konspiracyjne pistolety maszynowe "Błyskawica". Organizacyjnie oddział podlegał szefowi WZW kpt. Kmicie" Rutkowskiemu. Od 4 sierpnia stał się oddziałem dyspozycyjnym - odwodowym komendanta Okręgu Warszawskiego AK płk. "Montera" (Antoni Chruściel), alarmowo wysyłanym na najbardziej zagrożone odcinki bojowe w Śródmieściu Północnym. Pod dowództwem por. "Karola" oddział brał udział w zdobyciu 2 sierpnia gmachu Poczty Głównej na pl. Napoleona nr 8, dnia 6 sierpnia uczestniczył w kontrnatarciu w rejonie ul. Grzybowska - Hale Mirowskie, w dniach 11-12 sierpnia walczył przeciwko niemieckim posiłkom dla załogi "Pasty" w rejonie ul. Zielnej, a w dniach 13-14 sierpnia brał udział w nieudanej akcji przebicia połączenia pomiędzy Śródmieściem a Starym Miastem (jako jedna z grup szturmowych), oraz w walkach o kościół św. Krzyża i Komendę Policji (23.08.1944) przy Krakowskim Przedmieściu. Porucznik "Karol" uważał za swój obowiązek brać osobiście udział we wszystkich ważniejszych działaniach bojowych Oddziału Osłonowego, dowodząc bezpośrednio jego I plutonem. Jednocześnie jego oddział zapewniał bezpieczeństwo pracującym w Śródmieściu drukarniom, zwanym od wybuchu Powstania "placówkami".

Krzyż Walecznych - wrzesień 1944 r., pośmiertnie

Poległ od wybuchu bomby lotniczej podczas gaszenia pożaru połączonych ze sobą "Placówki nr 1" i "Placówki nr 2" przy ul. Szpitalnej 12 i ul. Wareckiej 15. Żołnierze oddziału pochowali go na podwórzu "Placówki nr 2". Po ekshumacji w 1947 r. prochy por. Czesława Korwin-Piotrowskiego zostały złożone na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 143-15-9).

Czesław Korwin-Piotrowski był żonaty z Aleksandrą Raczyńską ps. "Oleńka" (1908-2010), łączniczką Kazimierza Banacha w SL "Roch" i BCh, oraz opiekunką lokalu konspiracyjnego przy ul. Tatrzańskiej 9. Małżeństwo nie miało dzieci. Starszy brat, Faustyn (1907-1974), po ukończeniu szkoły średniej pracował w Ubezpieczalni Społecznej we Włocławku (do 1945), a po wojnie był kierownikiem administracyjnym najpierw w zakładach gastronomicznych, a następnie w miejscowym oddziale Spółdzielni Wydawniczej "Prasa-Książka-Ruch". Rodzice, Tadeusz i Helena, zmarli we Włocławku w latach 70. i tam zostali pochowani na Cmentarzu Komunalnym.