Adolf Pilch

"Dolina"

dowódca zgrupowania / pułku

porucznik rezerwy piechoty (1943) - kapitan (1944), cichociemny.

Wisła, powiat cieszyński

Ukończył Gimnazjum w Cieszynie i Państwową Wyższą Szkołę Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie.

Elew Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 26. Dywizji Piechoty w Skierniewicach. W sierpniu 1939 r. nie został zmobilizowany. W 1940 r. przedostał się na Węgry (tam internowany), następnie przez Rumunię dotarł do Jugosławii, skąd statkiem "Patria" dopłynął do Francji, gdzie został wcielony do 3. Dywizji Piechoty (początkowo w 9. pułku piechoty następnie 8. pp). W czasie niemieckiej agresji na Francję w 1940 r. brał udział w walkach 8. pp, a po kapitulacji Francji i ewakuacji oddziałów polskich, 21 czerwca 1940 r. dotarł do Plymouth w Wielkiej Brytanii. W Anglii służył w 24. pułku ułanów 10. Brygady Kawalerii Pancernej.

"Góra", "Pistolet", "Dolina"

W Wielkiej Brytanii zgłosił akces powrotu do okupowanej Polski. Na terenie Szkocji został przeszkolony w dywersji i 28.08.1942 r. zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej. Przerzucony do kraju w nocy 16/17.02.1943 r. w ramach operacji lotniczej "Saw". Zrzut odebrała placówka "Koń" położona 21 km na południowy wschód od Piotrkowa, w widłach rzek Pilicy i Czarnej. Podczas skoku zginął ppor. "Bystrzec" (Bolesław Odrowąż-Szukiewicz), którego spadochron otworzył się tylko częściowo. Porucznicy "Bociek" (Michał Busłowicz) i "Góra" zostali zrzuceni na las po drugiej stronie Czarnej. Zaopatrzony w fałszywe dokumenty przedostał się do Warszawy, gdzie oczekiwał na rozkazy KG AK. Rozkazem PZP nr 248 z dn. 20.03.1943 podpisanym przez płk. "Robaka" (Tadeusz Pełczyński) został skierowany do Kedywu Okręgu AK "Czapla" (Białystok), a następnie do Okręgu AK "Nów" (Nowogródek), gdzie walczył pod pseudonimem "Góra". Jako oficer zgrupowania "Stołpce" Okręgu Nowogródek, pod dowództwem mjr. "Wacława" (Wacław Pełka) i por. "Lewalda" (Kacper Miłaszewski), walczył w Puszczy Nalibockiej z oddziałami niemieckimi i policji białoruskiej. Po zdradzieckim ataku ze strony partyzantki sowieckiej w grudniu 1943 (w czasie którego "Lewald" został porwany samolotem do Moskwy, a większość polskich partyzantów siłą wcielona do oddziałów radzieckich) por. Pilch utworzył z 40 ocalałych akowców Polski Oddział Partyzancki pod swoim dowództwem. Wkrótce, zawiązał on taktyczny sojusz (rozejm i dozbrojenie) z okupantem niemieckim przeciwko kilkunastotysięcznym zgrupowaniem sowieckim, co początkowo zostaje odebrane przez Komendę Główną AK jako rokosz: przysłany z Gór Świętokrzyskich Jan Piwnik "Ponury" (wg innych źródeł mjr Maciej Kalenkiewicz "Kotwicz") przekazał "Górze" oraz znajdującemu się w podobnym układzie Józefowi Świdzie "Lechowi" ultimatum zaprzestania działalności do czerwca 1944 r. W ciągu kilku miesięcy, oddział rozrósł się do ponad 800 ludzi (w tym uciekinierzy z oddziałów sowieckich), z czego połowę stanowiła kawaleria i stoczył ok. 200 walk z Sowietami (w tym m.in. z Otriadem Bielskich), czasami przy udziale niemieckim po stronie polskiej. W lecie 1944 r., w obliczu szybkiego zbliżania się frontu wschodniego w wyniku operacji "Bagration", szczęśliwie przeprowadził 861 żołnierzy wraz z taborami (ponad 150 furmanek) trasą ok. 400 kilometrów na zachód w stronę Warszawy i przekroczył rzekę Wisłę pod Nowym Dworem Mazowieckim (jawnie, mostem, wśród reorganizujących się oddziałów niemieckich). Pod koniec lipca 1944 r. por. Pilch - już wtedy jako "Dolina", podporządkował się w Dziekanowie Polskim kpt. "Szymonowi" (Józef Krzyczkowski) - komendantowi 8. Rejonu "Łęgów" VII Obwodu "Obroża" Okręgu Warszawskiego AK. Mimo początkowych obaw związanych ze współpracą "Góry" z Niemcami, dowództwo AK wyraziło zgodę na włącznie jego oddziałów ("Doliniacy") w skład Grupy "Kampinos" i rehabilitację w walce.

Armia Krajowa - Grupa "Kampinos" - zgrupowanie "Doliny" - dowódca, następnie pułk "Palmiry-Młociny" - dowódca.

Kampinos - Bielany - Kampinos - Jaktorów - Ziemia Kielecka. 2 sierpnia 1944 r. por. "Dolina" razem ze swoimi żołnierzami zaatakował lotnisko na Bielanach. W nocy z 2 na 3 września 1944 r. jego oddział dokonał skutecznego ataku na stacjonujący we wsi Truskaw batalion wycofanej z Warszawy Brygady SS-RONA, rozgramiając tenże i zabijając 250 rosyjskich esesmanów i raniąc ok. 100, przy stratach własnych 10 poległych i 10 rannych. Po klęsce oddziałów Grupy "Kampinos" w bitwie pod Jaktorowem 29 września 1944 r. por. "Góra" dołączył z oddziałem ok. 80 żołnierzy do 25. pułku piechoty AK Ziemi Piotrkowsko-Opoczyńskiej Podokręgu Piotrków.

Po rozwiązaniu oddziału, w listopadzie 1944 r. stanął na czele konnego Oddziału "Doliny", walcząc na dawnych szlakach mjr. "Hubala" do stycznia 1945 r., kiedy to ruszyła sowiecka ofensywa.

W 1945 r. wyemigrował z Polski uciekając przez Czechosłowację i Niemcy do Wielkiej Brytanii, gdzie ożenił się ze swoją dziewczyną sprzed wojny, Ewą, która została matką jego trojga dzieci (Anna, Adam i Irena). Awansowany do stopnia majora. Odwiedził Polskę w 1990 r., entuzjastycznie witany przez swoich dawnych podkomendnych, a także przez przedstawicieli władz państwowych i Wojska Polskiego. Podczas tego pobytu udzielił wywiadu TVP. Autor wspomnień opublikowanych w "Drogach cichociemnych".

Krzyż Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych (czterokrotnie), Medal "Polonia Mater Nostra Est" (1998).

Londyn, w jego pogrzebie w Wandsworth wzięło udział pod partyzanckim sztandarem czterech z wciąż żyjących "Doliniaków".