Powstańcze Biogramy - Adela Turska

Pseudonim:

"Tol"

Funkcja:

dyplomowana pielęgniarka

Miejsce urodzenia:

Zarudki (wieś koło Wilkowa na Lubelszczyźnie), powiat Opole Lubelskie

Imiona rodziców :

Stanisław - Agnieszka z domu Lejwoda

Wykształcenie do 1944 roku::

Do szkoły powszechnej uczęszczała w Wilkowie nad Wisłą. W 1939 roku uzyskała maturę w Prywatnym Żeńskim Liceum Ogólnokształcącym Wacławy Arciszowej w Lublinie. W czasie wojny kontynuowała naukę w Warszawie w Szkole Pielęgniarskiej PCK przy ul. Smolnej 6, którą ukończyła w 1942 roku. W 1943 roku została przyjęta na Wydział Lekarski Tajnego Uniwersytetu Poznańskiego z siedzibą w Warszawie. Wykłady prowadzili prof. Sołtan, prof. Różycki oraz doktor Młynarczykówna. Zajęcia odbywały się m. in. w mieszkaniu Adeli Turskiej przy ul. Marszałkowskiej 40, a następnie przy ul. Filtrowej 67.

Udział w konspiracji 1939 - 1944 :

Do konspiracji przystąpiła w 1942 roku po ukończeniu Szkoły Pielęgniarskiej. Aż do wybuchu Powstania Warszawskiego prowadziła tajne szkolenia sanitarne dla Kobiecych Drużyn Sanitarnych. Zajęcia odbywały się w lokalach przy ul. Chmielnej i ul. Filtrowej 67.

Praca w czasie okupacji niemieckiej:

W czasie wojny pracowała w IV Ośrodku Zdrowia w Warszawie na ul. Wolskiej przy Placu Kercelego.

Adres zamieszkania przed Powstaniem:

Warszawa, ul. Filtrowa 64 lub 67 m. 43

Miejsce koncentracji na godzinę W:

Wybuch Powstania zastał ją podczas pełnienia dyżuru w IV Ośrodku Zdrowia, wobec tego od pierwszych godzin Powstania pełniła służbę w niosącym pomoc rannym punkcie opatrunkowym przy ul. Wolskiej 4, następnie wraz z koleżanką Jadwigą Morawską oraz okulistką dr Aleksandrą Manczarską (1901-1964) przeszły do Śródmieścia na Śliską 51, skąd dr Leokadia Młynarczyk oddelegowała je na ul. Mariańską róg Pańskiej, do organizacji szpitala polowego dla Zgrupowania "Chrobry II " planowanego na 200 łóżek. Szpital polowy przy ul. Mariańskiej 1 róg Pańskiej został zorganizowany w gmachu Ubezpieczalni Społecznej, który stał pusty od 1941 r. Rannych przyjmowano od 3 sierpnia. Sprzęt sanitarny dostarczył właściciel pobliskich zakładów Firmy Jarnuszkiewicz, produkującej sprzęt sanitarny. Pierwotnie było w nim 25 łóżek, ale ilość ich szybko wzrosła do 60-70. Ponieważ liczba rannych rosła, ilość miejsc zwiększono do 150. 20 sierpnia szpital został zbombardowany. Rannych przeniesiono m.in. do szpitala na Złotą 22. Po bombardowaniu nadal przyjmowano rannych, aż do kapitulacji. Później stał się on pierwszym punktem odbiorczym ewakuowanych rannych. Stąd przenoszono ich na ul. Złotą 75, a potem na ul. Bracką 23, skąd wywożono poza Warszawę.

Oddział:

„Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - zgrupowanie „Chrobry II” - Szpital Polowy ul. Mariańska 1. W szpitalu tym pracowała jako instrumentariuszka, aż do upadku Powstania Warszawskiego. Pierwszego dnia personel placówki stanowili jedynie: kpt. lek. Ryszard Petzel ps. "Obst" (komendant szpitala), jego żona Irmina Petzel "Pantera", okulistka dr Aleksandra Manczarska i pielęgniarka dypl. Adela Turska. Wkrótce na I piętrze budynku utworzona została sala operacyjna, a do zespołu dołączył chirurg Jan Perzyński „Szczerba”. W następnych dniach sierpnia dołączyli także: dr Feliks Bolechowski, Zygmunt Strzyżewski "Ignac" ( ówczesny student medycyny, po wojnie lekarz) oraz pochodzący z Łodzi dr Gotlib [inna wersja: Gotlieb] i jego żona. Według powojennej relacji p. Adeli Turskiej dr Gotlib w czasie wojny i Powstania Warszawskiego posługiwał się konspiracyjnym nazwiskiem Lewicki. >>> zobacz także biogram: dr Zbigniew Lewicki.

Dzielnica:

Wola - Śródmieście Północ

Losy po Powstaniu:

Warszawę opuściła z ludnością cywilną, udając się z doktorem Gotlibem vel Lewickim i jego żoną oraz późniejszym kardiochirurgiem, uczniem prof. Leona Manteuffla-Szoege - Czesławem Turskim (1919-2000) do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulagu 121). Z Pruszkowa wyjechała do Krakowa, gdzie rozpoczęła pracę jako pielęgniarka w Państwowym Szpitalu "Dom Lotnika" przy ul. Kopernika 7.

Losy po wojnie:

W 1945 roku rozpoczęła studia na Wydziale Stomatologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Dyplom uzyskała w 1948 roku. Po studiach rozpoczęła pracę zawodową w Ambulansie Ruchomym. Od 1950 roku pracowała w Ubezpieczalni Społecznej w Opolu Lubelskim jako lekarz dentysta, równolegle pracując w Ambulatorium PKP w Karczmiskach (woj. lubelskie).

Odznaczenia:

Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Partyzancki, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Awanse: stopień podany w książeczce wojskowej w 1958 roku: podporucznik.

Miejsce śmierci:

Opole Lubelskie

Miejsce pochówku:

Cmentarz Rzymskokatolicki Parafii p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny w Opolu Lubelskim; kwatera C/VIII/404

Źródła:

Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW, materiały ze zbiorów rodzinnych udostępnione przez p. Michała Turskiego (wnuka), w tym Wspomnienia z okresu wojny i Powstania Warszawskiego (relacja, maszynopis, 2 strony), życiorys autorstwa Adeli Turskiej (maszynopis, 1 strona), zdjęcia odznaczeń. Prezentowane w biogramie fotografie oraz dokumenty znajdują się w archiwum rodzinnym pp. Turskich. Formularz ankiety uczestnika PW nadesłany w 2021 r.

Uwagi:

Adela Ewa Turska z domu Turska (nazwisko panieńskie jest takie samo)

Adela Ewa Turska

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter