Romuald Julian Cabajewski

"Krwawy"

-

Kolumna: 146 Miejsce: 4

kapral

Żyrardów

Ignacy - Józefa z domu Boni

Pracownik Urzędu Telekomunikacyjnego i Telegraficznego w Brześciu nad Bugiem.

W konspiracji od lipca 1942 roku do stycznia 1944 r. prawdopodobnie jako łącznik pomiędzy pol. organizacją konspiracyjną w Brześciu nad Bugiem [ZWZ-AK - przyp. red.] a oddziałami partyzanckimi w okolicach Antopola, w obwodzie brzeskim w rejonie drohiczyńskim (wieś Torokanie). Romuald Cabajewski otrzymał od partyzantów sowieckich przepustkę uprawniającą na przejazdy z handlem. Aresztowany przez partyzantów sowieckich w lutym 1944 roku, przesłuchiwany i torturowany w celu podania kontaktów brzeskich, tj. adresów i nazwisk członków Armii Krajowej w Brześciu nad Bugiem, ostatecznie wypuszczony w kwietniu 1944 roku z poleceniem zabicia szefa rejonu w Antopolu, Polaka, przedwojennego listonosza, jednak postanowił zabrać rodzinę i zbiec. Niestety na skutek doznanych podczas przesłuchań obrażeń padł nieprzytomny w czasie drogi i w takim stanie został odnaleziony przez obławę niemiecką. Aresztowany ponownie, tym razem przez Niemców, został przewieziony do Drohiczyna, a po przesłuchaniach umieszczony w szpitalu. W czerwcu 1944 udało mu się wrócić z aresztu w Drohiczynie i 1.07.1944 zabrać rodzinę (w tym pięcioro dzieci w wieku od 11 lat do 4 miesięcy) do Kobrynia, następnie Brześcia, następnie za Bug przez Łuków i Radom do Warszawy. Do Warszawy, po ucieczce z Polesia rodzina przybyła 15.07.1944, a następnie zatrzymała się w Skierniewicach (żona po przejściach poleskich obawiała się pozostać z dziećmi w Warszawie, natomiast Romuald powrócił walczyć). W Warszawie za pośrednictwem rodziny, Heleny i Tadeusza Brajczewskich. Cabajewski nawiązał kontakt z p. „Marianem”. Przydział na godzinę ”W„ - IV Obwód ”Grzymała„ (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej.

Skierniewice, kolonia Feliksów

IV Obwód "Grzymała" (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, następnie V Obwód Mokotów - kompania "Gustaw"

Ochota - Pęcice - Michałowice - Lasy Chojnowskie - Las Kabacki - Wilanów - Sadyba - Mokotów.

Ciężko ranny 27.08.1944 r. (rana postrzałowa żuchwy), podczas walk o Klasztor Nazaretanek przy ul. Chełmskiej (poległa wówczas od kuli niemieckiego snajpera biegnąca do rannego 21-letnia sanitariuszka „Teresa” - Maria Jełowicka) Umieszczony 28.08. w Szpitalu Ujazdowskim na ul. Dolnej.

Zmarł 1.09.1944 roku na Oddziale Szczękowym w Szpitalu Ujazdowskim w wyniku odniesionych wcześniej ran

W Powstaniu uczestniczyła rodzona siostra Romualda - Helena Brajczewska z domu Cabajewska i jej mąż Tadeusz Franciszek Brajczewski ps. „Lubicz" - przydział: 7. pułk piechoty "Garłuch" - II batalion, poległ 8 VIII 1944 rozstrzelany przez Niemców.

Cmentarz Powstańców Warszawskich, ul. Wolska 174/176

Warszawski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie - 26.05.1985)

Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW. PCK - pismo Biura Informacji i Poszukiwań PCK do rodziny, podstawa PCK- L. strat 4578 - wykaz chorych i zmarłych Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, Ankieta Uczestnika PW - AAN, archiwum Romualda Śreniawy - Szypiowskiego Miejsce i okoliczności śmierci kpr. Romualda Cabajewskiego zostały ustalone po wielu latach dzięki relacji (rozmowie) z dr Ewą Kokińską - Dobrucką, w czasie Powstania Warszawskiego sanitariuszką o ps. "Ewa". Relacje p. Ewy Kokińskiej - Dobruckiej: relacja 1, relacja 2. Prezentowane w biogramie zdjęcia i list pochodzą ze zbiorów rodzinnych córki, p. Ewy Pośnik. Przekaz skanów za pośrednictwem Działu Historycznego MPW. Skany relacji wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego w 2021 r. z materiałów udostępnionych przez p. Ewę Pośnik.

A. Chyczewski "Fanatycy wolności" - wykaz oddziału "Gustawa", Melbourne 1967. Lesław M. Bartelski "Mokotów 1944".