Pseudonim:
„Leon”, „Selim”
Data urodzenia:
1925-10-08
Stopień:
kapral podchorąży
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Józef - Maria z domu Tarczyńska
Wykształcenie do 1944 r. oraz działalność harcerska:
Leon Skórzewski uczęszczał do Szkoły Powszechnej nr 65 na Nowym Bródnie przy ul. Białołęckiej 36 (obecnie ul. Bartnicza 2), a następnie we wrześniu 1938 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Króla Władysława IV na Pradze. Jeszcze w szkole powszechnej, w 1934 roku wstąpił do 51. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej (WDH) im. hetmana Stefana Czarnieckiego, w której zaczynając od zuchów, zdobywał kolejne harcerskie stopnie, aż został zastępowym zastępu „Lwy”. Brał czynny udział w zjazdach, zlotach, uroczystościach rocznicowych i obozach harcerskich. Po zakończeniu działań wojennych, w połowie października 1939 r. Leon Skórzewski rozpoczął II klasę gimnazjalną jeszcze w siedzibie Gimnazjum im. Władysława IV, jednak już w końcu listopada, pod pozorem rozprzestrzeniania się epidemii tyfusu, Niemcy przejęli budynek szkoły i przeznaczyli go na szpital wojskowy. Dalszą naukę gimnazjaliści kontynuowali pod szyldem Państwowych Kursów Dokształcających do Szkół Zawodowych Drugiego Stopnia w budynku Instytutu Weterynarii przy ul. Grochowskiej. Kadra profesorska w większości pozostała ta sama.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
Pogotowie Harcerskie - 51 WDH.
W sierpniu 1939 r. rozkazem dowództwa Hufca Praskiego wraz ze swoim zastępem "Lwy" został przydzielony do Dowództwa Obrony Cywilnej na Pradze, mieszczącego się w skrzydle Szpitala Przemienienia Pańskiego. Przez cały wrzesień, jako tzw. grupa łącznikowa, roznosili lub rozwozili na rowerach meldunki i rozkazy. Funkcję tę pełnili do 28 września 1939 roku.
Praca w okresie okupacji niemieckiej:
Po ukończeniu szesnastego roku życia, dzięki pomocy znajomych, Leon Skórzewski w 1942 r. rozpoczął więc pracę w Zakładach Samochodowych firmy Bosch przy ul. Wiktorskiej 10, dzięki czemu miał tzw. mocne papiery, pozwalające uniknąć wywózki na roboty do Niemiec. Jednocześnie praca w zakładach Boscha pozwoliła mu nabyć wiele praktycznych umiejętności, takich jak prowadzenie samochodu i motocykla czy naprawy instalacji elektrycznych w samochodach.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października 1939 roku - Szare Szeregi - Blok Bazylika, Bojowe Szkoły - Praga, Bródno. Przełożeni: X 1939 -XI 1941: Władysław Sas ps. „Kolejarz” dowódca GS Praga -Bródno, XI 1941 - X 1943 Mieczysław Słoń ps. „Jurand" (1920-1943), dowódca BS Praga - Bródno, XI 1943 - VI 1944:
Wiktor Szeliński ps. "Andrzej Pol" (1921-1984), komendant ”Bazyliki". We wrześniu 1943 roku Leon Skórzewski ukończył kurs podharcmistrzowski w ramach „Szkoły za lasem” i pełnił funkcję hufcowego drużyn BS Praga. Od września 1943 r. do maja 1944 r. uczęszczał na kurs tajnej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” - IV turnus, klasa D - Dorota. Przydział w lipcu 1944:
VI Obwód (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - kompania ochrony sztabu - pluton 618 (pluton sformowany z dwóch najstarszych i najlepiej wyszkolonych drużyn hufca Bojowych Szkół Warszawa-Praga, stanowiący poczet dowódcy VI Obwodu AK Praga).
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Warszawa, ul. Nadwiślańska 22 m 4
Miejsce koncentracji na godzinę "W":
Centralna Składnica Meldunkowa przy ul. Wrzesińskiej 10.
Oddział:
VI Obwód (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - kompania ochrony sztabu - pluton 618 - dowódca plutonu 618 przy Składnicy Meldunkowej na ulicy Wrzesińskiej 10 w szkole Paszke-Polakowej
Rodzeństwo biorące udział w Powstaniu Warszawskim:
Losy po Powstaniu :
Po ustaniu walk w dzielnicy, Leon Skórzewski 5 sierpnia przeszedł z powrotem do konspiracji i powrócił na Bródno, przejmując dowództwo swojego plutonu. Od swego dowódcy, Jerzego Jaczewskiego, pseudonim „Bryza” otrzymał zadanie przeprowadzenia ludzi z Bródna do Choszczówki, w celu późniejszego przerzucenia ich przez Wisłę na Żoliborz i do Kampinosu, aby wspomóc powstańców na lewym brzegu, a równocześnie uchronić praską młodzież przed wywózkami na roboty do Niemiec. W dniach 18-20 sierpnia Leon Skórzewski przeprowadził z Bródna do Choszczówki ok. 80 ludzi, którzy mieli czekać na przeprawę przez Wisłę. Jednak wobec ogromnych strat w ludziach zaniechano dalszych przerzutów i pod koniec sierpnia Skórzewski ze swoimi harcerzami wrócił na Bródno. W czasie nocnego powrotu, w pobliżu gajówki w Choszczówce, grupa natknęła się na niemiecki patrol. Wywiązała się potyczka, w wyniku której zginęło dwóch Niemców, a jeden został ranny. Po wkroczeniu Rosjan na Pragę, zgłosił się do I Armii Wojska Polskiego. Po dwóch tygodniach spędzonych na terenie dawnego obozu na Majdanku, został skierowany do I Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Zamościu (kompania awiomechaników). Jednak za przynależność do AK i udział w Powstaniu Warszawskim, dostał trzy miesiące karnej kompanii. Brał udział w walkach o Berlin.
Losy po wojnie:
Po zakończeniu wojny, na mocy amnestii, trafił do 6. Pułku Piechoty II Dywizji, w którym pełnił funkcję kierowcy. Następnie służył w Głuchołazach, a potem w Częstochowie, gdzie w grudniu 1946 roku został zdemobilizowany. 19 grudnia 1946 roku wrócił do Warszawy. Dom na Nadwiślańskiej zastał całkowicie zniszczony.
Wykształcenie po wojnie, praca. :
Inżynier mechanik. W okresie od lutego do września 1947 roku uczęszczał na intensywne kursy przygotowujące do studiów technicznych i po zdaniu egzaminów wstępnych został przyjęty na Wydział Mechaniczny Politechniki Warszawskiej, który ukończył w grudniu 1951 roku. Dyplom otrzymał w marcu 1952 roku. Po krótkim okresie pracy w instytucji wojskowej, zatrudnił się w spółdzielni produkującej podnośniki hydrauliczne. Od 1976 do 1982 r. pracował w Zakładach Mechanicznych „Ursus” na stanowisku dyrektora do spraw rozwoju i inwestycji. 31 stycznia 1982 r. przeszedł na emeryturę. Związany z Oddziałem Bródno Towarzystwa Przyjaciół Warszawy.
Odznaczenia i awanse:
Krzyż Armii Krajowej. Awansowany do stopnia kapitana WP
Uwagi :
Początkowo pod ps. „Leon”, a po aresztowaniu bezpośredniego dowódcy ze względów bezpieczeństwa zmienił pseudonim na „Selim". Wspomnianym dowódcą Leona był Mieczysław Słoń ps. "Jurand", "Kobuz" (1920-1943), aresztowany 13 października 1943 ok. godz. 11.00 wraz z Janem Wuttkem „Czarnym Jasiem” na rogu ul. Marszałkowskiej i Wilczej. Więziony na Pawiaku, przesłuchiwany przez gestapo w alei Szucha, został rozstrzelany 9 listopada 1943 w publicznej egzekucji przy ul. Wawelskiej - przyp. red.]
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, MPW-zbiory: P/6268/08, P/6977/10: Wspomnienia p. Leona Skórzewskiego dotyczące okresu od 25 lipca do 14 września 1944 r.; 19 stron kserokopii maszynopisu, luzem. Według informacji autora, „zapis w tej postaci został odtworzony w lutym 1987 r. na podstawie zachowanych notatek własnych uzupełnionych przez innych uczestników tamtych wydarzeń, w tym Komendanta Bloku Bazylika, por. Jerzego Jaczewskiego, pseudo >>Kazimierz Bryza<<”„MPW-A/1834 (P/7638/13): Zminiaturyzowany dyplom ukończenia Szkoły Podchorążych Rezerwy przekazany wraz z pudełkiem po zapałkach, w którym był przechowywany. Dyplom wręczony 26.05.1944 po ukończeniu szkolenia w ramach Szarych Szeregów (klasa D-27 - kryptonim ”Dorota„). Wręczenie dyplomu odbyło się przy ul. Marszałkowskiej 25 lub 27 w budynku gimnazjum i liceum żeńskiego. Na dyplomie widoczne podpisy komendanta Kedywu KG ppłk. ”Sępa„ (Jana Mazurkiewicza) i kpt. ”Gustawa„ (Eugeniusza Konopackiego - komendanta ”Agricoli„). Dar p. Leona Skórzewskiego. Zdjęcie współczesne pochodzi z serii portretów Powstańców Warszawskich wykonanych w ramach projektu ”1944/70/2014„ realizowanego przez grupę WWPHOTO dla uczczenia 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Powstania Warszawskiego, 22.07-04.08 2013. MPW-teczka: kserokopia karty członka Stowarzyszenia Szarych Szeregów, Oddział Warszawski ”Ul Wisła", Krąg Bazylika - Bródno"
Publikacje:
Historia praskich rodów: Rodzina Skórzewskich, Nowa Gazeta Praska, www.ngp.westsidegroup.pl
Archiwum Historii Mówionej:
