Data urodzenia:
1922-02-03
Miejsce urodzenia:
Dębica
Imiona rodziców:
Franciszek - Elżbieta z domu Nowak
Wykształcenie do 1944 r.:
Od grudnia 1939 roku do czerwca 1940 roku uczęszczała w Krakowie na komplety tajnego nauczania prowadzone przez grono nauczycielskie VII Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza. W czerwcu 1940 roku zdała maturę liceum humanistycznego.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października 1939 w ZWZ, następnie w Armii Krajowej, ps. Hanka oraz Diana. W październiku 1939 r. na polecenie podchorążego E. Kielmana kilka razy przewoziła broń krótką z Bochni do Krakowa. Jako kurierka ZWZ raz w miesiącu przewoziła rozkazy i przywoziła meldunki na trasie z Krakowa do Mielca, Stalowej Woli, Przemyśla, Sanoka, Krosna, Trzciany koło Rzeszowa. 3.10.1942 roku została zawiadomiona przez swoje władze, że jest „spalona” i otrzymała polecenie wyjazdu do Warszawy, gdzie skierowano ją do służby w Wydziale Techniczno-Legalizacyjnym Oddziału I KG AK (kryptonim „Park”, „Leta”, „Izba”). Była łączniczką komórki technicznej prowadzonej przez
Wandę Oczkową ps. Grażyna (1908-1944), a wieczorami we własnym mieszkaniu wykonywała pieczątki gumowe. Do jej zadań należały kontakty z drukarniami, rysownikami, chemigrafami i fotografami. W pracowni technicznej kierowanej przez Bolesława Penciaka ps. Tomasz pracowali: Eugenia Trzeciakowska ps. Dagmara, organizatorka pracowni fotograficznej, Jan Roguski ps. Wacek (składacz typograf i fotograf), Lucyna Penciak (przechowywanie materiałów, łączność). Na jesieni 1943 roku została skierowana do Kedywu KG AK, gdzie działała u boku Stanisława Wierzyńskiego ps. Klara w dziale „Legalizacji” Oddziału I - Organizacyjnego („Magistrat”, „Gromada”) jako jego zastępca ds. zorganizowania komórki legalizacyjnej Kedywu. „Lewe" Kennkarty i Arbeitskarty były wystawiane na oryginalnych blankietach niemieckich.
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Warszawa, ul. Natolińska 5 m. 5, następnie Warszawa, ul. Emilii Plater 20 (I piętro)
Miejsce koncentracji na godzinę W:
Wola, ul. Okopowa
Oddział:
Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - zgrupowanie „Radosław” - sztab, łączniczka dowódcy zgrupowania, ppłk. Jana Mazurkiewicza „Radosława"
Szlak bojowy:
Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście - Górny Czerniaków - kanały - Mokotów - kanały - Śródmieście Południe.
Losy po Powstaniu:
Wyszła z Warszawy 4.10.1944 r. z ludnością cywilną. Po nocy spędzonej w Ursusie znalazła się w transporcie Polaków wiezionych w bydlęcych wagonach do Rzeszy. W Częstochowie udało jej się zbiec z transportu. 6.10.1944 roku dotarła do Krakowa, gdzie nawiązała dawne konspiracyjne kontakty w celu umożliwienia warszawiakom otrzymywania nowych dokumentów. Aresztowana przez Niemców w Krakowie 6 stycznia 1945 roku podczas obławy na warszawiaków, ponownie udało jej się uciec z transportu.
Nazwisko po mężu:
I-voto Maciuch, II-voto Runge (w latach 70-tych ślub z Tadeuszem Runge ps."Witold")
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (dwukrotnie), Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (kwiecień 1944), Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r. (21.05.1975), Medal za Warszawę 1939-1945 (31.12.1976), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (04.03.1981). Pośmiertnie odznaczona Warszawskim Krzyżem Powstańczym (wnioskowana przez Środowisko Byłych Żołnierzy Zgrupowania "Radosław", w imieniu rodziny odznaczenie odbierała córka, Jolanta Maciuch).
Miejsce (okoliczności) śmierci:
Londyn, Wielka Brytania - zmarła nagle 6 czerwca 1981 roku.
Miejsce pochówku:
Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kwatera D 12, rząd 1, grób 26. Pochowana wraz z córką Jolantą Grzybowską z domu Maciuch (1952-2007).
Informacje dodatkowe:
Według oświadczenia z 24.09.1948 wydanego dla żołnierza zgrupowania „Radosław”, Henryka Rajewskiego ps. Skała (1910-1964) po wojnie mieszkała w Warszawie przy ul. Chmielnej 57 i była zatrudniona (prawdopodobnie od marca 1948) w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej (legitymacja służbowa nr 265). W Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej krótko pracował również II świadek H. Rajewskiego, przełożony Heleny z okresu konspiracji, Stanisław Wierzyński ps. Klara, adiutant „Radosława", usunięty z ministerstwa na przełomie 1949 i 1950 roku.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, Baza ewidencyjna uczestników Powstania Warszawskiego (jako Helena Maciuch), Teczki personalne uczestników Powstania Warszawskiego: Habas Helena, nekrolog prasowy (1981), archiwum rodzinne, w tym kopia zaświadczenia awansowego z dn. 24.09.1944 r., kopia zaświadczenia weryfikacyjnego Komisji Likwidacyjnej b. Armii Krajowej Obszaru Centralnego z 13.05.1946 r. - informacje oraz skany dokumentów udostępnił p. Tadeusz Habas, s. Mieczysława, bratanek Heleny Habas-Maciuch-Runge.
Uwagi:
Na Powązkach Wojskowych pochowana jako Helena Maciuch. Nekrolog prasowy ukazał się na nazwisko "Helena Maciuchowa z domu Habas".
Literatura:
Stanisława Lewandowska "Kryptonim "Legalizacja" 1939-1945". Wydawca: Książka i Wiedza,Miejsce wydania: Warszawa. ; Rok wydania: 1984. s. 149 - Helena Runge von Ringen ps. Hanka, Diana
