Data urodzenia:
1920-05-13
Funkcja:
Dowódca drużyny. Od 2 września 1944 r. speaker radiostacji „Syrena".
Stopień:
st. strzelec (I 1942) - kapral podchorąży (VII 1942) - plutonowy podchorąży (30 IX 1944)
Miejsce urodzenia:
Piotrków Kujawski
Imiona rodziców:
Kazimierz - Anna
Wykształcenie do 1944 r. :
Dzieciństwo i lata szkolne spędził w Łodzi. Tam też uzyskał świadectwo maturalne, kończąc w 1937 r. Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego. W tym samym roku podjął studia wyższe w warszawskiej Szkole Nauk Politycznych. W czasie okupacji niemieckiej rozpoczął studia aktorskie w tajnym Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Jego wykładowcami byli m. in. Stanisława Perzanowska, Zofia Małynicz, Maria Wiercińska, Juliusz Morson i Turowicz. Jednocześnie zarabiał na życie śpiewaniem piosenek.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od grudnia 1939 roku w II Obwodzie „Żoliborz” Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, gdzie początkowo zajmował się kolportażem pism konspiracyjnych. Od grudnia 1941 roku do czerwca 1942 odbył 7-miesięczny kurs tajnej szkoły podchorążych. Przydział od lipca 1942: Okręg Warszawski - Obwód VII kompania por. „Nowina" - dowódca drużyny.
Miejsce koncentracji na godzinę "W":
Wybuch Powstania zastał go na Żoliborzu, gdzie mieszkał z rodziną. Po nieudanych próbach przedarcia się do Śródmieścia, gdzie walczyła jego jednostka, zgłosił się 2 sierpnia do zgrupowania „Żaglowiec” i do upadku Powstania walczył na Żoliborzu (informacja za: Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945, s. 658, 659).
Oddział:
II Obwód „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie „Żaglowiec” - pluton 201 - dowódca drużyny. Należał do siedmioosobowej grupy, która zdobyła niemiecką podstację telefonów. Od 2 września 1944 r. speaker radiostacji „Syrena". Był też autorem tekstu słynnej powstańczej pieśni
„Marsz Żoliborza”, który napisał w sierpniu1944 roku. Wiersz powstał do melodii "Marsza Lotników" skomponowanego przez Stanisława Latwisa. Podczas Powstania Warszawskiego szybko zdobył popularność na tytułowym Żoliborzu oraz w całym walczącym mieście. W chwilach wolnych od walki Lewandowski organizował wśród powstańców Żoliborza imprezy o charakterze kulturalnym i patriotycznym.
Warszawski Korpus Armii Krajowej (od 20.09.1944) :
8. Dywizja Piechoty AK im. Romualda Traugutta - 21. pułk piechoty "Dzieci Warszawy"
Odniesione rany:
W ostatnim dniu Powstania został ranny w brzuch odłamkiem ekrazytówki (amunicji strzeleckiej wybuchającej).
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka od 30 września 1944 r. - jeniec Stalagu XI A Altengrabow, Stalagu X B Sandbostel, Oflagu X C Lubeka. W Altengrabow zaopiekował się nim poeta, jeniec, Konstanty Ildefons Gałczyński i umieścił go w szpitalu obozowym. W grudniu 1944 r. Lewandowski został wywieziony do Stalagu X B w Sandbostel, a następnie do Lubeki. We wszystkich tych obozach współpracował z teatrzykami jenieckimi.
Losy po wyzwoleniu:
Wyzwolony 2 maja 1945 roku przez wojska angielskie. Po wyzwoleniu pełnił służbę w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie - organizował jedną z czołówek artystycznych, która została przydzielona do polskiej YMCA, działającej przy I Dywizji Pancernej Generala Maczka. Czołówka Artystyczna prezentowała polską piosenkę i poezję w miejscowościach, w których okresowo zgrupowani byli Polacy. W skład zespołu wchodzili m. in. Zbigniew Krukowski, Czesław Mroczek, Tadeusz Fijewski oraz pianista Wiktor Milewski. Zdemobilizowany 15 czerwca 1947 roku. 7 sierpnia 1947 roku przybył na teren Anglii. Przez jakiś czas koncertował dla polskich żołnierzy, a następnie złożył egzamin wstępny i został przyjęty na studia do Royal Academy of Dramatical Arts (Królewskiej Akademii Dramatycznej) w Londynie. Przepisy dotyczące wówczas obcokrajowców nie pozwoliły mu kontynuować studiów. Niewcielony do Polskich Sił Zbrojnych na Obczyźnie, pracował dla brytyjskiej YMCA. W swoich wspomnieniach napisał, że często wyjeżdżał do Paryża, gdzie realizował programy radiowe dla polskiej sekcji Radia Francuskiego.
Losy po wojnie:
Dziennikarz radiowy i telewizyjny, aktor i działacz polonijny. W 1951 roku wyemigrował na stałe do Stanów Zjednoczonych. Początkowo mieszkał w Nowym Jorku, następnie pracował jako dziennikarz w Detroit. W 1953 roku przeprowadził się na stałe do Chicago, gdzie redagował programy radiowe w różnych stacjach, początkowo w stacji WHFC, następnie po 10. latach w stacji 1240 WSBC. Jego poranny program radiowy transmitowany ze stacji 1240 WSBC był sluchany przez większość „Polonusow” aż do ostatniej audycji, nadanej 30 sierpnia 1991 roku. Po przyjeździe do Chicago Bronisław (Robert "Bob„) Lewandowski studiował przez dwa lata dziennikarstwo telewizyjne w Colombia College oraz redagował tam z jednym z wykładowców serię programów o Polonii pt. Polonaise in Transition. W 1957 roku został zaangażowany przez sieć telewizyjną ABC, gdzie przez 4 lata redagował program rozrywkowy pt. Polka-go-Around. Wkrótce potem rozpoczął nadawanie własnego programu publicystycznego, transmitowanego przez ABC na kanale 7 pt. Press International, który otrzymał nominację do nagrody Emmy Award. W swych programach prezentował zapraszanych z Polski piosenkarzy, aktorów, naukowców, wyświetlał polskie filmy i nadawał polskie nagrania muzyczne. Jednocześnie przez wiele lat działał bardzo aktywnie jako aktor w teatrze „Nasza Reduta” w Chicago. Znany polskiej publiczności z filmu "Kochaj albo rzuć" (1977) - trzeciej części filmowej trylogii o przygodach Kargula i Pawlaka ("Sami swoi") w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego, gdzie wcielił się w postać prawnika Roberta Septembera (Września). Był wieloletnim działaczem Kongresu Polonii Amerykańskiej, inicjatorem wielu zbiórek pieniędzy wśród Polonii na pomoc "Solidarności" w Polsce, w stałym kontakcie z krajem, do którego przyjeżdżał każdego roku i ściśle współpracował z polskimi instytucjami artystyczno-kulturalnymi.
Nazwisko po wojnie:
Na emigracji zmienił imię Bronisław na Robert. Znany jako Robert (Bob) Lewandowski.
Odznaczenia:
Odznaka Pamiątkowa Armii Krajowej (przyznana 10.01.1949 r.). W zaświadczeniu weryfikacyjnym informacja o odznaczeniu Krzyżem Walecznych dnia 1.10.1944 r. z komentarzem Komisji: "Komisja nie potwierdza z powodu braku dowodów" [10.01.1949]
Miejsce pochówku:
Został pochowany na cmentarzu św. Wojciecha w Niles, w północnej części aglomeracji chicagowskiej.
Publikacje:
Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945, s. 619, 620, 658, 659; Andrzej Mikołajczyk, Odszedł Bob Lewandowski - aktor, dziennikarz, uczestnik Powstania Warszawskiego w: Puls Polonii, 2 października 2006; artykuł: Bob Lewandowski – prekursor polskich mediów w Chicago, w: Dziennik Związkowy/Polish Daily News, 8 stycznia 2019 r.; autor Dominik A. Pacyga
Uwagi:
W artykule A. Mikołajczyka w Pulsie Polonii podano, że Robert "Bob" Lewandowski zmarł w nocy z piątku na sobotę z 14 na 15 września. Miał 86 lat. Data śmierci podawana przez inne źródła, m. in. w nekrologu - 16 września 2006. Porównaj:
nekrolog Zarządu Głównego Kongresu Polonii Amerykańskiej.
