Renowacji poddane zostały mogiły dwóch kawalerów Orderu Virtuti Militari: Wiktora Olszewskiego „Olchy” oraz por. Romana Rozmiłowskiego „Zawady” i jego siostry – łączniczki ZWZ-AK, Danuty Rozmiłowskiej „Ziuty” , a także grób łączniczki Ireny Pietrzak „Ireny” i jej męża – żołnierza AK Włodzimierza Pietrzaka „Balka”.
Środki na renowację pochodziły ze zbiórek publicznych przeprowadzonych przez Komitet Społeczny Wolontariuszy Muzeum Powstania Warszawskiego „Ratujmy Groby Powstańcze”.
Muzeum Powstania Warszawskiego od początku swojego działalności zajmuje się renowacją mogił powstańczych. W ubiegłym roku po raz pierwszy rozszerzono działania w celu ratowania grobów ofiar cywilnych Powstania Warszawskiego. Są to mogiły zaniedbane, najczęściej w bardzo złym stanie technicznym, którymi od dawna nikt już się nie opiekuje. Renowacje są finansowane ze środków uzyskanych ze zbiórek publicznych. Na specjalne konto wpływają również kwoty od darczyńców: Alior Bank SA 32 2490 0005 0000 4600 1926 4244.
Dotychczas Muzeum wyremontowało 165 grobów. Dodatkowo w latach 2017–2018 wspólnie z Wojewodą Mazowieckim Muzeum odnowiło 366 grobów w kwaterze B8 na Powązkach Wojskowych, gdzie są pochowani żołnierze batalionów „Gozdawa” i „Chrobry I”.
W 2022 r. na renowację grobów powstańczych wydatkowano 18 776 zł. Prace zostały zrealizowane na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Powązkowskiej:
:: Rewitalizacja grobu por. Romana Rozmiłowskiego „Zawady” (kw. A25-18-30)
Porucznik Roman Rozmiłowski „Zawada” od końca 1939 r. działał w konspiracji, od grudnia tego roku był dowódcą plutonu, a od czerwca 1940 r. dowódcą baterii 7 Pułku Piechoty „Madagaskar”–„Garłuch” ZWZ. W tymże roku przeszedł do grupy likwidacyjnej Komendy Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ. Był uczestnikiem wielu akcji likwidacyjnych. Do najsłynniejszych należało zastrzelenie w marcu 1941 r. z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego współpracującego z Niemcami przedwojennego aktora Igo Syma. 1 sierpnia 1942 r. „Zawada” wchodził w skład obstawy akcji na Józefa Hammera-Baczewskiego (było to tzw. rozbicie Nadwywiadu Rządu Londyńskiego). Tomasz Strzembosz w swojej książce Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944 nazwał to wydarzenie „najważniejszą akcją wyrokową roku 1942”.
grób przed ronowacją
W Powstaniu Warszawskim „Zawada” walczył w kompani AK „Koszta”, gdzie był zastępcą dowódcy kompanii oraz dowódcą II plutonu. Jego oddział chlubnie zapisał się w udanym szturmie na gmach PAST-y przy ul. Zielnej przeprowadzonym 20 sierpnia 1944 r. Podczas nieudanej próby przebicia połączenia ze Starówką został ciężko ranny na posterunku obserwacyjnym w gmachu PAST-y. Zmarł z powodu odniesionych ran 3 września 1944 r. Pośmiertnie został oznaczony najwyższym polskim odznaczeniem wojennym – Orderem Virtuti Militari.
grób po renowacji
Grób ten jest jednocześnie symbolicznym upamiętnieniem jego siostry – Danuty Rozmiłowskiej „Ziuty” (łączniczki ZWZ-AK, która w styczniu 1944 r. została aresztowana i osadzona na Pawiaku. Rozstrzelana 11.02.1944 r. w Warszawie).
:: Symboliczne upamiętnienie łączniczki Ireny Zofii Pietrzak „Ireny” z Batalionu AK „Miotła” na poziomej steli w formie granitowego klina (kw. A24-6-21)
Łączniczka Irena Zofia Pietrzak „Irena”, ur. 20.10.1912 r. w Ałupce na Krymie; W Powstaniu Warszawskim walczyła na Woli w Batalionie „Miotła”; ranna 5 sierpnia przy ul. Okopowej, trafiła do Szpitala św. Jana Bożego na Starym Mieście, a następnie do szpitala polowego przy ul. Długiej 29; zginęła 19 sierpnia 1944 r. pod gruzami zbombardowanego budynku; upamiętniona symbolicznie na grobie swojego męża kaprala podchorążego Włodzimierza Pietrzaka „Balka”, krytyka literackiego, poety i prozaika – podczas Powstania Warszawskiego żołnierza Batalionu „Czata 49”, pluton „Mieczyki”, który zmarł w wyniku odniesionych ran w walkach na Starym Mieście 22 sierpnia 1944 r.; odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych.
po renowacji
:: Wykonanie nagrobka kpt. Wiktora Olszewskiego „Olchy” (grób wyremontowany we współpracy z IPN, który sfinansował jego renowację) (kw. B18-3-26)
Kapitan Wiktor Olszewski „Olcha”, ur. 18.12.1899 r., uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i kampanii wrześniowej 1939 r. (walczył nad Bzurą i w obronie Warszawy); od 1942 r. działał w konspiracji w AK; dowódca 1 Dywizjonu Artylerii Konnej im. gen. Józefa Bema; 1 sierpnia 1944 r. po nieudanym ataku na obiekty niemieckie wraz z oddziałem podjął próbę przebicia się do Lasów Chojnowskich; złapany przez Niemców, został skierowany do robót fortyfikacyjnych; kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy, zmarł 20.01.1970 r. W grobie tym pochowana jest również Jego synowa Józefa Malinowska z d. Turek (1921–1988), bibliotekarka i uczestniczka Powstania Warszawskiego, wdowa po Powstańcu Warszawskim Jerzym Malinowskim „Leonie”.
grób przed renowacją
grób po renowacji
:: Naprawa części obramowania kwatery batalionu harcerskiego AK „Wigry” (kw. B22)
Wczesną wiosną 2022 r. w wyniku silnego wiatru została wyrwana z korzeniami brzoza, która zniszczyła dwa pola grobowe i obramowanie kwatery Batalionu „Wigry”. Powstał też ubytek w obramowaniu w miejscu usuniętej karpy. Szkody zostały naprawione i odtworzono należyty stan kwatery. Żołnierze „Wigier” w sierpniu 1944 r. toczyli ciężkie walki na Woli i Starym Mieście, a po ewakuacji kanałami na początku września kontynuowali walkę w Śródmieściu Północnym. Wyszli do niewoli 5 października 1944 r. Spośród ok. 450 żołnierzy (tylu liczył oddział) zginęło ok. 160 osób.
przed renowacją
po renowacji
WOLONTARIUSZE SPRZĄTAJĄ GROBY
Jak co roku wolontariusze Muzeum Powstania Warszawskiego zorganizowali akcję sprzątania grobów powstańczych, m.in. grobów gen. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Ponadto zajmą się grobami na Starych Powązkach oraz na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim.
PAMIĘĆ O OFIARACH CYWILNYCH POWSTANIA
W Parku Powstańców Warszawy na Woli będzie można zapalić znicz przy nazwiskach ofiar cywilnych – mieszkańców stolicy, którzy zginęli podczas Powstania Warszawskiego. Wystawa „Zachowajmy ich w pamięci”, finansowana przez m.st. Warszawa, poświęcona jest ofiarom cywilnym niemieckiego okupanta.
