Stanisław Broniewski

"Orsza"

Naczelnik Szarych Szeregów

podporucznik czasu wojny

Warszawa

Witold - Anna

Od 1928 r. członek Związku Harcerstwa Polskiego. Był członkiem 3. Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. ks. J. Poniatowskiego. W latach 30. był instruktorem Wielkopolskiej Chorągwi ZHP.

We wrześniu 1939 r. współorganizator Wojennego Pogotowia Harcerzy w Warszawie

W konspiracji od września 1939 r. Współorganizator warszawskich struktur "Szarych Szeregów". Od 1941 r. był komendantem Okręgu "Południe" w Chorągwi Warszawskiej i Obwodu "Południe" Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". W latach 1941-1943 był komendantem Chorągwi Warszawskiej. W tym czasie jego przybocznym był podharcmistrz Władysław Cieplak "Giewont". Po aresztowaniu przez Gestapo rodziny pp. Błońskich (3/4 XI 1942) i zagrożeniem komendanta warszawskich Grup Szturmowych (GS) por. "Jerzego" Białousa (jego żoną była Krystyna Błońska), "Orsza" Broniewski, na własną rękę postanowił dokonać zmian personalnych w obsadzie GS, przesuwając Tadeusza "Zośkę" Zawadzkiego - ich harcerskiego przywódcę - na stanowisko komendanta Bojowych Szkół (BS), a mało znanego w środowisku warszawskim "Giewonta" postawić na jego miejscu. Decyzja ta spotkała się ze zdecydowaną reakcją zarówno samego "Zośki", jak też hm. Jana Rossmana "Wacka" i Aleksandra Kamińskiego "Kamyka". Protest spowodował, że Naczelnik "Szarych Szeregów" Florian Marciniak zrezygnował z tego zamiaru. Zamiast "Giewonta" stanowisko p.o. komendanta warszawskich Grup Szturmowych objął "Orsza". 26 III 1943 dowodził akcją "Meksyk II" - odbiciem pod Arsenałem aresztowanego przez Gestapo Jana Bytnara "Rudego". W maju 1943 r. po aresztowaniu Floriana Marciniaka (6.V.1943) został naczelnikiem "Szarych Szeregów" i stanął na czele Kwatery Głównej - "Pasieki". Wraz z grupą przyjaciół zawiązał stowarzyszenie "Białej Róży" mającej na celu odbicie z rąk niemieckich Marciniaka, akcja jednak nie powiodła się - Florian Marciniak został wywieziony z Warszawy do Poznania.

"Orsza", "Stanisław Orsza", "Witold"

Kwatera Główna Szarych Szeregów "Pasieka" - Naczelnik

Wola - Śródmieście - Stare Miasto - kanały - Śródmieście. W dniach Powstania Warszawskiego nadal pełnił funkcję Naczelnika Szarych Szeregów. 1 VIII 1944 r. wraz z członkami "Pasieki" i Chorągwi Mazowieckiej stawił się na Woli przy ul. Mireckiego w fabryce Telefunken. Tam pomagał w zorganizowaniu 3. kompanii batalionu "Zośka" ppor. "Giewonta". 3 sierpnia odszedł do Śródmieścia, gdzie rozpoczął organizowanie harcerskich służb pomocniczych - Harcerska Poczta Polowa, łączność, kolportaż prasy, pomoc pogorzelcom i rannym.

Niewola niemiecka - jeniec Oflagu Bergen-Belsen

1273

Po wyzwoleniu z niewoli w 1945 r. został komendantem Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech. Po powrocie do kraju w 1946 pracował m.in. w: Centralnym Urzędzie Planowania, Radzie Ekonomicznej przy Radzie Ministrów, Instytucie Kształtowania Środowiska. W grudniu 1956 wziął udział w Zjeździe ZHP w Łodzi. W 1989 został przewodniczącym Krajowego Komitetu Odrodzenia ZHP. W latach dziewięćdziesiątych działał na rzecz zjednoczenia Polskiego Harcerstwa. Był przewodniczącym Rady Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Kanclerzem Kapituły Orderu Orła Białego i członkiem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Ostatnio pełnił funkcję Honorowego Przewodniczącego Stowarzyszenia Szarych Szeregów. Napisał ponad 200 prac z historii harcerstwa i II wojny światowej, jest autorem książek, m.in.: "Akcja pod Arsenałem" (1983), "Całym życiem. Szare Szeregi w relacji naczelnika" (1983), "Florian Marciniak. Naczelnik Szarych Szeregów" (1988), "O prawie harcerskim" (1984), "To nie takie proste: moje życie" (2001), "Trójka: zapiski o ludziach i wydarzeniach z dziejów 3 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Xięcia Józefa Poniatowskiego" (2004).

Zmarł po długiej, ciężkiej chorobie w Wesołej pod Warszawą. Pogrzeb odbył się 9 stycznia 2001 roku na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.