Data urodzenia:
1904-05-05
Miejsce urodzenia:
Rzeżyca (obecnie Łotwa)
Imiona rodziców:
Leon - Aniela z domu Zielińska
Wykształcenie i praca zawodowa do 1939 r.:
Absolwent Gimnazjum Górskiego w Warszawie. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem prof. Zygmunta Radlińskiego. W 1928 r. uzyskał dyplom wszechnauk lekarskich. Asystent w Zakładzie Anatomii Patologicznej kierowanym przez prof. L. Paszkiewicza oraz wolontariusz w Klinice Chorób Wewnętrznych prof. W. Orłowskiego. Od 1933 r. chirurg w I Klinice Chirurgicznej kierowanej przez A. Leśniewskiego, następnie przez Z. Redlińskiego. W 1938 r. odbył podróż naukową do Francji i Szwajcarii, w Lyonie zapoznał się z chirurgią klatki piersiowej. Do Warszawy powrócił we wrześniu 1939 r., w kilka dni po rozpoczęciu wojny.
Przebieg służby wojskowej do 1939 r.:
Jako ochotnik walczył w szeregach Wojska Polskiego podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
Udział w wojnie obronnej 1939:
15.09.1939 r. został skierowany przez władze wojskowe do Szpitala Wolskiego.
Praca w latach okupacji niemieckiej 1939-1944:
Przez całą okupację pracował na stanowisku starszego asystenta i lekarza miejscowego na Oddziale Chirurgicznym Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26. Mieszkał na terenie szpitala (nie było wtedy lekarzy dyżurnych i do nagłych przypadków wzywany był lekarz miejscowy). Najczęściej interwencje nocne były typowo chirurgiczne, ale zdarzały się sytuacje niecodzienne. Pod koniec 1942 r. przywieziono Żydówkę ze złamanym kręgosłupem, która wyskoczyła z II piętra po wtargnięciu Niemców do mieszkania, w którym się ukrywała. Dr Manteuffel zoperował ją, po wielomiesięcznym leczeniu odzyskała sprawność i do Powstania ukrywała się na Oddziale wykonując prace pomocnicze. Innym razem przywieziono rannego w strzelaninie przy Dworcu Głównym, któremu pocisk urwał czubek nosa, dr Manteuffel przeprowadził rekonstrukcje nosa. Przywieziono też robotnicę, której wirujący bęben maszyny oskalpował grzbietowe powierzchnie obu rąk. Manteuffel trzykrotnie mył się do operacji i trzykrotnie cofał się przed salą operacyjną - mówiąc pomagającej mu siostrze zakonnej, że nie może amputować dziecku obu rąk. Wszył obie ręce pod rozległe płaty skóry przygotowane na brzuchu. Później płaty te zostały odcięte i odtwarzały grzbietowe powierzchnie rąk. Wielomiesięczne leczenie i usprawnianie zakończyło się powodzeniem.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Lekarz Związku Walki Zbrojnej / Armii Krajowej. Współpracował m.in. z mjr dr Cyprianem Sadowskim "Skibą” - szefem służby sanitarnej Kedywu Komendy Głównej AK, działającej pod kryptonimem "Rola". W grudniu 1941 r. wraz z prof. Grzybowskim brał udział w akcji uwolnienia aresztowanego przez Gestapo Stanisława Tomaszewskiego "Malarza", w marcu 1943 r. w konspiracyjnym lokalu na Krzywym Kole opatrywał harcerza Grup Szturmowych Szarych Szeregów Stefana Pakułę ps. "Maryla”, a wymagającego operacji, Wacława Dunin-Karwickiego ps. "Luty”, przyjął na oddział w Szpitalu Wolskim. W sierpniu tego roku opiekował się na oddziale rannym w akcji "Góral” Stefanem Smarzyńskim "Balonem”, w lutym 1944 r. konsultował wraz z dr Wesołowskim ciężko rannego dowódcę zamachu na Franza Kutscherę - pchor. Bronisława Pietraszewicza "Lota”. Po tej akcji w szpitalu nastąpiły aresztowania, a dr Manteuffel ukrywał się przez pewien czas poza Warszawą. W dniach 3-4 kwietnia 1944 r. jako lekarz brał udział w akcji wysadzenia pociągu pod Płochocinem (egzamin Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty "Agricola”); na punkcie sanitarnym w majątku Mściska zaszył ranę "Orlikowi" (Wojciech Czerwiński); w maju w punkcie przy ul. Kossaka na Żoliborzu konsultował ciężko rannych w akcji "Stamm" żołnierzy kompanii "Pegaz": Stefana Królikowskiego "Hipka” i Bronisława Hellwiga "Brunona”. W latach 1940-1944 na terenie Szpitala Wolskiego brał udział w tajnym nauczaniu studentów wydziałów lekarskich Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Ziem Zachodnich i Szkoły Zaorskiego (sam formalnie związany był z uniwersytetem Ziem Zachodnich). Uczestniczył w posiedzeniach naukowych odbywających się na Oddziale Chorób Wewnętrznych (prowadzonych pomimo zakazy władz okupacyjnych), także wygłaszając wykłady: 11.10.1941 - "Leczenie chirurgiczne ropniaków opłucnej", 6.12.1941 - "Chirurgia dróg żółciowych", 28.02.1942 - "O tak zwanej konstytucji nowotworowej". W okresie 1942-1943 brał udział w kursach dokształcających lekarzy Szpitala Wolskiego prowadząc wykłady: 3.10.1942 - "Plomba zewnątrzpłucna w leczeniu ropni płuc", 10.10.1942 - "Stany przedrakowe".
Oddział:
"Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - III Obwód "Waligóra" (Wola) Warszawskiego Okręgu AK - Szpital Wolski ul. Płocka 26 - kierownik Oddziału Chirurgicznego.
Dzielnica:
Wola. Pierwsi, nieliczni ranni znaleźli się w szpitalu tuż po rozpoczęciu walk - jeszcze przed godziną "W" 1 sierpnia 1944 r. Zespół lekarzy, pielęgniarek i sióstr miłosierdzia natychmiast przystąpił do udzielania pomocy. Dr Manteuffel z własnej inicjatywy wychodził na patrole sanitarne, zbierając z okolicy szpitala rannych. 2.08.1944 ze Szpitala św Stanisława przywieziono rannego Niemca, starszego wiekiem żołnierza Wehrmachtu, Schlieffhacke, który został zoperowany przez dr Stefana Wesołowskiego i Leona Manteuffla. Prawdopodobnie ten fakt, z pozoru mało istotny, zadecydował o ich życiu. 5.08.1944 r. ok. godz. 14-tej do Szpitala Wolskiego wtargnęli SS-mani, którzy w gabinecie dyrektorskim zamordowali dyrektora dr. Piaseckiego, prof. Zeylanda i kapelana ks Ciecierskiego. Następnie chorych i personel popędzili ul. Płocką i Górczewską w kierunku Moczydła, gdzie nastąpiła selekcja przed egzekucją. Z kolumny lekarzy podoficer niemiecki wyciągnął Stefana Wesołowskiego i Leona Manteuffla, których skierował do Szpitala św. Stanisława, gdzie pracowali w punkcie opatrunkowym. W tym czasie na rogu ul. Górczewskiej i Zagłoby SS-mani wymordowali prawie wszystkich mężczyzn wypędzonych ze Szpitala Wolskiego. 25.08.1944 r. dr Manteuffel uzyskał zgodę na wyjazd do Mor pod Warszawą, gdzie przebywała jego żona Barbara z córką. 9.09.1944 r. do Mor przybył furmanką dr Woźniakowski, zbierający w podwarszawskich wioskach prowiant dla Szpitala Wolskiego. Wozem tym dr Manteuffel z rodziną powrócił na ul. Płocką, gdzie pracował jako chirurg do 25.10.1944 r., kiedy to Niemcy zarządzili ewakuację wszystkich pozostałych w stolicy Polaków. Po tragicznej śmierci dr. Piaseckiego został ordynatorem Oddziału Chirurgicznego.
Losy po Powstaniu:
25.10.1944 wyjechał z Warszawy z ok. 200 rannymi (wśród nich ukrywali się także powstańcy) docierając do punktu ewakuacyjnego w Puszczy Mariańskiej. W lutym 1945 r. powrócił do stolicy i w Szpitalu Wolskim rozpoczął organizację Oddziału Chirurgicznego, którym kierował aż do swojej śmierci.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (dwukrotnie), wyróżniony Honorową Odznaką Baonu "Parasol".
Losy po wojnie:
Po wojnie odbył studia u C. Crafoorda w Szwecji. W 1947 r. wykonał z pomyślnym wynikiem, po raz pierwszy w Polsce, operację wycięcia płuca z powodu raka. W tym samym roku habilitował się na podstawie pracy "Stan układu nerwowego wegetatywnego w zapaleniu wyrostka robaczkowego”. W 1948 r. rozpoczął chirurgiczne leczenie wad wrodzonych serca, operując przetrwały przewód Botalla, w 1950 r. wprowadził leczenie operacyjne zespołu Wallota sposobem Blalock-Taussig, a w 1953 r. wykonał pierwszą w Polsce operację zwężenia lewego ujścia żylnego. W 1954 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1964 r. - profesora zwyczajnego. Był członkiem Francuskiej Akademii Chirurgicznej i wielu zagranicznych towarzystw naukowych. W roku 1964 r. otrzymał Doktorat Honoris Causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor ok. 130 prac naukowych dotyczących antropologii, onkologii i chirurgii. Swoje przeżycia i przyjaźń z drugim z ocalonych lekarzy, Stefanem Wesołowskim, opisał w książce "Historia jednej przyjaźni”.
Miejsce śmierci:
Warszawa.
