Data urodzenia:
1922-02-06
Funkcja:
łączniczka, przewodniczka kanałowa
Używane pseudonimy:
"Zofia", "Zofia Kanalarka"
Miejsce urodzenia:
Kraków
Imiona rodziców:
Karol - Waleria z domu Żeleńska
Nazwisko panieńskie:
Sroczyńska - właść. Nowina-Sroczyńska
Wykształcenie:
Początkowo mieszkała w Krakowie, następnie wraz z rodziną przeniosła się do Gdańska, gdzie w 1939 r. zdała maturę. Pod koniec sierpnia 1939 r. znalazła się w Warszawie i wraz z rodzicami zamieszkała u krewnych. Podczas okupacji niemieckiej, w 1940 r. rozpoczęła studia na Wydziale Historycznym na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego. Wstąpiła również w szeregi podziemnego harcerstwa. Poznała wtedy m.in. Jana Bytnara (ps. "Rudy"), który stał się jej przyjacielem. Prowadzili wspólnie tzw. okrężną biblioteczkę, będącą jedną z akcji kulturalnych.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od 1942 roku - zaprzysiężona przez mjr Tadeusza Wardejna-Zagórskiego ps. "Gozdawa"
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy)
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy), następnie w Grupie "Północ"
Szlak bojowy:
Wola - Stare Miasto - Żoliborz
Losy po Powstaniu:
Po kapitulacji Żoliborza (30.09.1944) wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121). Po wydostaniu się z Pruszkowa, zamieszkała w Krakowie.
Losy po wojnie:
Kontynuowała studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując tytuł magistra. W 1946 r. poślubiła Andrzeja Wyczańskiego, przyszłego profesora uniwersytetu w Białymstoku. W 1980 roku zaangażowała się w działalność NSZZ "Solidarność". Będąc na emeryturze działała w kole Komendy Głównej Armii Krajowej przy Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Redaktor opracowania "Żołnierze Komendy Głównej Armii Krajowej wspominają... " (Oficyna Wydawnicza "Pomost", 1994)
Odznaczenia:
Odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Armii Krajowej.
Miejsce pochówku:
Cmentarz Stare Powązki, w grobie rodzinnym
Informacje dodatkowe:
Córka Walerii z Żeleńskich i Karola Nowiny-Sroczyńskiego, prawnika. Wnuczka Stanisława Żeleńskiego, brata Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Okupacja niemiecka : służbę łączniczki Biura Informacji i Propagandy rozpoczęła w 1942 roku. Pracowała dostarczając materiały i informacje do redakcji "Wiadomości Polskich" oraz sekretarza pisma, prof. Tadeuszowi Manteufflowi. Zajmowała się również odbieraniem biuletynów "Agencji Prasowej" i przekazywaniem egzemplarzy do archiwum. W 1943 r. ukończyła kurs podharcmistrzowski; w tym samym czasie dostała informację, iż jest zagrożona aresztowaniem. Prawdopodobieństwo to wynikało z aresztowania Marii i Wandy Filarskich, które wraz z Krystyną Wyczańską wspierały przedostanie się Jana Nowaka-Jeziorańskiego z Gdańska do Sztokholmu. Postanowiła więc opuścić dom i ukrywać się od innym nazwiskiem, nadal jednak służąc w BIP-ie. W połowie 1944 r. wyjechała do Gidel i tam została przeszkolona w partyzantce. Pod koniec lipca wróciła do Warszawy. 1 sierpnia 1944 Krystyna przybyła na punkt mobilizacyjny przy ul. Żytniej na Woli, gdzie przebywała służba łączności Komendy Głównej Armii Krajowej. Otrzymała meldunki, które miała dostarczyć do Śródmieścia. Ok. 7 sierpnia nie mogła powrócić na Wolę, zatrzymała się więc na Starym Mieście. Tam też znajdowało się nowe miejsce postoju Komendy Głównej. Rozpoczęła służbę pomocy sanitariuszkom działającym na Starówce. Po 13 sierpnia zgłosiła się na ochotniczkę do organizowanej grupy łączniczek kanałowych. Została przydzielona do ekipy sieci północnej (Śródmieście I - Stare Miasto - Żoliborz). Za służbę w łączności kanałowej została odznaczona Krzyżem Walecznych. Uzasadnienie płk Antoniego Sanojcy (ps. "Kortum") brzmiało: "zasłużyła na wyróżnienie (...) jako przewodniczka w specjalnie ciężkich warunkach bojowych". Pod koniec sierpnia 1944 r. uczestniczyła w ewakuacji dowództwa i oddziałów powstańczych z bliskiej upadku Starówki. 27 sierpnia przeszła na Żoliborz. W tym czasie została ranna odłamkami granatu. Gdy już dotarła na teren Żoliborza, odesłano ją do powstańczego szpitala.
Źródła:
Nekrolog w prasie, data emisji 12.04.2014
