Jerzy Eugeniusz Zborowski

Pseudonim:
"Jeremi"
Data urodzenia:
1922-07-26
Data śmierci:
1944-09-23
Funkcja:
zastępca - p.o. dowódcy batalionu
Pozycja na murze pamięci:
Kolumna: 187 Miejsce: 68
Stopień:
Oficer rezerwy piechoty Wojska Polskiego: podporucznik (11.11.1943), porucznik (22.08.1944)
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Eugeniusz - Helena z domu Kutnik
Wykształcenie do 1944 r.:
Od 1934 r. uczył się w Gimnazjum Państwowym im. Adama Mickiewicza, a od 1936 r. w Gimnazjum Państwowym im. ks. Józefa Poniatowskiego. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości na tajnych kompletach w macierzystym Gimnazjum (1940), od 1941 roku studiował w Państwowej Szkole Budowy Maszyn (działającej jawnie w miejsce Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H.Wawelberga i S.Rotwanda).
Pseudonimy:
"Jeremi", "Jurek", "Jurek Kowalski", "Kajman Okularnik", "Jurek Żoliborski"
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od 1940 r., wprowadzony przez "Alego" (Stanisława Huskowskiego) do "Petu" (organizacji młodzieżowej o charakterze samokształceniowo-wychowawczym kierowanej przez "Rafała" - Stanisława Leopolda), wkrótce został przywódcą jej koła żoliborskiego. Od 1941 r. uczestniczył w akcjach Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". 3 maja 1943 r. wziął udział w akcji megafonowej, której - obok "Lota" - był jednym z inicjatorów. Z jego koła żoliborskiego w akcji wziął udział m.in. "Tadeusz". Chłopcy wykorzystali zainstalowane przez Niemców megafony, przez które codziennie nadawano propagandowe komunikaty wojenne i zarządzenia władz okupacyjnych. Przez odpowiednie przełączenia i zorganizowanie "studia" w mieszkaniu Jerzego Merle przy ul. Krasińskiego 6 nadano na pl. Wilsona krótkie przemówienie do Polaków, polskie marsze wojskowe i Rotę, co wzbudziło radość gromadzących się ludzi, poruszenie wśród Niemców oraz oddźwięk w całej Warszawie. Kiedy późną jesienią 1942 r. wychowankowie "Petu" przeszli do nowo utworzonych Grup Szturmowych "Szarych Szeregów" (sama organizacja została rozwiązana w maju 1943) Jerzy Zborowski został drużynowym drużyny "CR-500", utworzonej przez dawne koło żoliborskie "Petu", w Hufcu "Centrum" (CR), dowodzonym przez Tadeusza "Zośkę" Zawadzkiego. W GS używał pseudonimów "Jurek" i "Jurek Kowalski". 2 lutego 1943 obok "Zośki" Tadeusza Zawadzkiego i "Rudego" Jana Bytnara uczestniczył w ewakuacji mieszkania Jana Błońskiego przy ul. Brackiej 23. 26 marca 1943 r. w głośnej akcji pod Arsenałem ("Meksyk II") był kierowcą samochodu, którym ewakuowano odbitego z rąk Gestapo "Rudego" i rannego w akcji "Buzdygana" (Tadeusz Krzyżewicz - członek sekcji "Sten II"). 20 maja 1943 r. brał udział w akcji odbicia więźniów pod Celestynowem. 26 czerwca 1943 r. dowodził akcją na pociąg pospieszny pod Gołębiem na linii Dęblin-Lublin i za to rozkazem komendanta Kedywu KG AK płk. "Nila", z 2 sierpnia 1943 r. został mianowany starszym strzelcem. Po ukończeniu kursu podharcmistrzowskiego otrzymał 15 sierpnia 1943 r. stopień podharcmistrza (pseud. instruktorski "Kajman Okularnik"). W sierpniu 1943 r. odkomenderowany wraz ze "starszą" drużyną "CR-500" do tworzonego "Agatu" - "Pegaza" - "Parasola" (trzeciej, wydzielonej kompanii OS "Jerzy" - późniejszego baonu "Zośka"). Miał to być oddział specjalny do walki z Gestapo (stąd kryptonim: "Agat" - Anty Gestapo). W ramach rozpoznania przyszłych terenów starć latem 1943 "Jeremi" sporządził wykaz dyslokacji oddziałów Schutzpolizei i Gestapo w Warszawie. Formalnie został mianowany rozkazem por. "Jerzego" (Ryszard Białous) z 1 września dowódcą kompanii, ale faktycznie był od września 1943 r. zastępcą dowódcy "Agatu" - kpt. "Pługa" (Adam Borys). W związku z pełnieniem tej funkcji (z końcem września 1943?) mianowany podporucznikiem czasu wojny ze starszeństwem z 11.11.1943 r. Jednocześnie do listopada 1943 r. dowódca I plutonu kompanii "Agat". W "Agacie", "Pegazie" i "Parasolu" używał pseud. "Jeremi". 7.09.1943 r. dowodził likwidacją SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z okrucieństwa funkcjonariusza Pawiaka. Od października 1943 r. do maja 1944 r. wykładowca minerki i taktyki dywersji oraz starszy grupy instruktorów w klasie "Aniela" Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty "Agricola". W kwietniu i maju 1944 r. był tam członkiem komisji egzaminacyjnej. Jednocześnie w pierwszej połowie tego roku kierował kursem dokształcającym dla instruktorów spadochronowych. 1.02.1944 r. po akcji na SS-Brigadeführera Franza Kutscherę dowodził ewakuacją dwóch rannych ("Lota" i "Cichego") ze Szpitala Przemienienia Pańskiego, 4.04.1944 r. dowodził akcją na pośpieszny pociąg urlopowy pod Płochocimem na linii Warszawa-Poznań. 11.07.1944 r. był obserwatorem akcji na SS-Obergruppenführera Wilhelma Koppe. W czasie odwrotu, po zranieniu "Rafała" (Stanisław Leopold) w starciu z Niemcami pod Udorzem, objął dowodzenie nad zespołem. 15.08.1944 r. mianowany harcmistrzem.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Gdańska 2.
Oddział:
Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - zgrupowanie "Radosław" - batalion "Parasol" - sztab. W czasie Powstania Warszawskiego zastępca dowódcy batalionu. Po ciężkim zranieniu i wyeliminowaniu z dalszej walki kpt. "Pługa" (6.08.1944) objął dowodzenie batalionem. Pod jego komendą oddział przeszedł prawie cały szlak bojowy zgrupowania "Radosław".
Szlak bojowy:
Wola - Stare Miasto - kanały - Górny Czerniaków.
Rodzina walcząca w Powstaniu Warszawskim:
17.08.1944 r. w Kościele pw Matki Bożej Królowej Polski przy ul. Długiej 13/15 (obecnie Kościół Garnizonowy) poślubił swoją konspiracyjną i powstańczą łączniczkę "Ninę".
Awanse:
22.08.1944 r. na wniosek dowódcy Grupy "Północ" płk. "Wachnowskiego" mianowany porucznikiem rezerwy piechoty (rozkaz L.516/BP).
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (dwukrotnie: 1943 i 1944), Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (V klasy).
Odniesione rany:
W czasie walk powstańczych trzykrotnie ranny: lekko 12.08.1944 (Stare Miasto), ciężko - 31.08.1944 ul. Długa - Bielańska - próba przebicia ze Starego Miasta do Śródmieścia, ponownie ciężko ranny 14.09.1944 na ul. Ludnej.
Okoliczności śmierci:
W nocy 22/23.09.1944 ujęty przez Niemców wraz z żoną i innymi rannymi żołnierzami zgrupowania "Radosław" i "Kryska" w piwnicach domu przy ul. Wilanowskiej 1. Rano, 23 września, wyniesiony na noszach przez trzech rannych powstańców z Górnego Czerniakowa w rejon Komendy Sipo w al. Szucha 25; tam widziany po raz ostatni (wg innych relacji widziany także w okolicy pl. Narutowicza przy koszarach Schutzpolizei). Od 1945 r., zgodnie z prawem i zwyczajem wojennym, por. "Jeremi" oficjalnie uznany jest za zaginionego - jego ciała nigdy nie znaleziono ("zamordowany w nieznanych okolicznościach").
Publikacje:
Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987
Źródła:
Prezentowane w biogramie dokumenty pochodzą ze zbiorów rodzinnych. Skany fotografii prywatnych wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego we wrześniu 2019 roku - archiwum rodzinne p. Krystyny Zborowskiej - Nurek, siostry Jerzego. Fotografia portretowa z okresu okupacji niemieckiej o sygn. MPW-IK/981 pochodzi ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Jerzy Eugeniusz Zborowski "Jeremi" (1922-1944). Fot. ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Jerzy Eugeniusz Zborowski "Jeremi" (1922-1944). Fot. ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Jerzy Eugeniusz Zborowski "Jeremi" (1922-1944). Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/981

Jerzy Eugeniusz Zborowski "Jeremi" (1922-1944). Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/981

Fot. ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fot. ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fot. ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fot. ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fot. ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fot. ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Stare Miasto, plac Krasińskich. W redakcji powstańczej gazetki. Bliższe miejsce nieustalone. Jest to ostatnie zdjęcie por. Jerzego Zborowskiego ps. "Jeremi" ze sztabu batalionu "Parasol" (po lewej). Po prawej, dowódca 2. kompanii batalionu "Parasol"  - ppor. Jerzy Zapadko "Mirski". Fot. e zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IH/5308. Autorem zdjęcia jest Tadeusz Garliński.

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Stare Miasto, plac Krasińskich. W redakcji powstańczej gazetki. Bliższe miejsce nieustalone. Jest to ostatnie zdjęcie por. Jerzego Zborowskiego ps. "Jeremi" ze sztabu batalionu "Parasol" (po lewej). Po prawej, dowódca 2. kompanii batalionu "Parasol" - ppor. Jerzy Zapadko "Mirski". Fot. e zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IH/5308. Autorem zdjęcia jest Tadeusz Garliński.

Ocalały fragment dyplomu ukończenia tajnej podchorążówki. Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Ocalały fragment dyplomu ukończenia tajnej podchorążówki. Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów  rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Dokument ze zbiorów rodzinnych p. Krystyny Zborowskiej - Nurek

Mogiła symboliczna kpr. pchor. Jerzego Zborowskiego - Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kwatera "Parasola". <i>Źródło fot. Wikipedia</i>

Mogiła symboliczna kpr. pchor. Jerzego Zborowskiego - Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kwatera "Parasola". Źródło fot. Wikipedia

Nasz newsletter