Data urodzenia:
1897-04-08
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Józef - Helena z domu Strzeszewska
Służba wojskowa do 1939 r.:
W latach młodości był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej założonej przez Józefa Piłsudskiego, a od 1.06.1919 r. służył w odrodzonym Wojsku Polskim, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. - odznaczony Krzyżem Walecznych.
Wykształcenie i praca zawodowa do 1939 r.:
Po zakończeniu służby w WP studiował zoologię na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Do wybuchu II wojny światowej był wykładowcą w stołecznych szkołach średnich i wyższych uczelniach. Od 1929 r. dyrektor warszawskiego Ogrodu Zoologicznego - zdobył międzynarodową sławę jako naukowiec i hodowca ginących gatunków. Szczególnie zasłużony w dziele restytucji żubrów. Autor wielu popularno-naukowych książek z dziedziny zoologii.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października 1939 r. - zaprzysiężony jako jeden z pierwszych członków Tajnej Organizacji Wojskowej, w ramach której został włączony do zespołu badań i rozwoju, prowadząc prace w zakresie doskonalenia środków walki. Niejednokrotnie powierzano mu bezpośrednio przed akcjami badania przydatności technicznych środków walki, jak zapalniki elektryczne czy materiały wybuchowe i chemiczne. Po włączeniu TOW do Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (marzec 1943) zakres jego obowiązków nie uległ zmianie. Mieszkając w willi na terenie warszawskiego ZOO ukrywał w niej i w klatkach dla zwierząt Żydów, dostarczając im żywność oraz zapewniając opiekę do czasu wyrobienia papierów aryjskich. Równocześnie w latach okupacji był wykładowcą na tajnym UW. Przydział w lipcu 1944 roku - Okręg Warszawski Armii Krajowej - Kedyw Okręgu - Oddział Dyspozycyjny C ("Kolegium C").
Oddział:
Armia Krajowa - batalion "Kiliński" - 8. kompania (włączona 3.08.1944 - dawny Kedyw "Kolegium C") - I pluton - dowódca.
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ. Współdziałając z III plutonem 8. kompanii zlikwidował punkty oporu wroga na ul. Widok i w Al. Jerozolimskich nr 28 i 30; osobistą brawurą i odwagą przyczynił się do zdobycia hotelu dla niemieckich kolejarzy przy ul. Widok i hotelu dla Wehrmachtu ("Soldatenheim") w Al. Jerozolimskich 20.
Rodzina walcząca w Powstaniu Warszawskim:
Jego siostra
Hanna była lekarzem i szefem szpitala polowego w PWPW na Starym Mieście; zamordowana przez Niemców 28.08.1944.
Odniesione rany:
Ciężko ranny 09.08.1944 r. - do końca Powstania przebywał w szpitalach.
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka - jeniec Stalagu XI A Gross Lübars (podobóz Stalagu XI A Altengrabow), Stalagu XI A Altengrabow, Stalagu X B Sandbostel i Oflagu X C Lübeck. W Altengrabow i Sandbostel prowadził prace oświatową wśród jeńców organizując wykłady i wygłaszając pogadanki z dziedziny zoologii.
Losy po wojnie:
Po powrocie do kraju, jesienią 1945 r. podjął pracę przy odbudowie Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego, zmuszony w 1951 r. przez władze komunistyczne do odejścia z funkcji dyrektora. Od 1947 r. był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Popularyzował akcję przywracania żubra przyrodzie; od 1947 r. redagował "Księgi Rodowodowe Żubrów". Rozwinął działalność popularyzatorską zoologii, wygłaszając liczne pogadanki w telewizji i w Polskim Radio, za co został wyróżniony "Złotym Mikrofonem".
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (dwukrotnie - 1920 i 1944), Medal "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" (1966), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski - pośmiertnie, 2008 r.
Miejsce śmierci:
Warszawa. Pochowany na Starych Powązkach; kwatera 212, rząd III, grób 44.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, fot. materiały prasowe. Archiwum rodzinne - informacje p. Anny Żabińskiej, wnuczki. "Powstaniec Warszawski" Biuletyn Informacyjny Związku Powstańców Warszawskich, nr 4(90) 2017, s. 38-39
